Wilfrid J. Harrington Klucz do Biblii

Nosił piętno pesymisty [...] a z drugiej strony epikurejczykaepikurepikurejczyka, nawet hedonistyhedonistahedonisty. Najpowszechniej być może uchodzi za bezkompromisowego sceptyka. Każdy z tych poglądów może znaleźć jakieś potwierdzenie w jego księdze, lecz żaden z nich nie trafia bynajmniej w sedno myśli autora. Nie jest on sceptykiem, lecz człowiekiem religijnym, wierzącym w sprawiedliwego Boga i wyznającym z przekonaniem wiarę w realność Opatrzności [...]. Nie jest też epikurejczykiem. Oczywiście nie jest chrześcijańskim ascetąascetaascetą, lecz uważa przyjemności tego życia za dar Boga [...] i potępia ich nadużywanie [...]. Nie jest też w rzeczywistości pesymistą (choć jest myślicielem, który pisał o pesymizmie), gdyż cieszy się światem [...] i pokłada zaufanie w przedwiedzy Boga – tego, który jest ostatecznym celem człowieka [...]. Jest – innymi słowy – realistą.

1 Źródło: Wilfrid J. Harrington, Klucz do Biblii, tłum. J. Marzęcki, Warszawa 1984, s. 293–294.

Wilfrid J. Harrington Klucz do Biblii

Bóg nie jest żadną miarą odpowiedzialny wobec człowieka. W przeciwieństwie do naiwnego optymizmu niektórych mędrców Kohelet zaprzecza, że ludzki umysł może w ogóle zrozumieć drogi Boga [...]. Kohelet jednak idzie dalej w swym sprzeciwie wobec poglądu, który by uważał ziemskie szczęście za cel życia. [...] Szczęście nie jest nigdy należnością człowieka; jego obowiązkiem jest przyjmować wszystko, co pochodzi z rąk Boga [...] Kohelet nie rozwiązał problemu, lecz utorował do tego drogę kwestionując iluzoryczne rozwiązania [...]. Pełni więc rolę opatrznościową. «Kohelet nie dotarł do progu Ewangelii. Ale słuszne jest twierdzenie, że zanim można było pojąć słowa: „Błogosławieni ubodzy”Indeks górny 111 Indeks górny koniec¹¹¹, trzeba było najpierw uznać, że wyrażenie: „Błogosławieni bogaci” nie jest prawdą».

2 Źródło: Wilfrid J. Harrington, Klucz do Biblii, tłum. J. Marzęcki, Warszawa 1984, s. 292.

Koh 1, 1-2; 1, 12-18; 3, 1-13; 7, 3-19; 9, 4-17; 11,8; 12, 12-14

1. 1 Słowa Koheleta, syna Dawida, króla w Jeruzalem. 2 Marność nad marnościami, powiada Kohelet, marność nad marnościami – wszystko marność.

[…]

1. 12 Ja, Kohelet, byłem królem nad Izraelem w Jeruzalem. 13 I skierowałem umysł swój ku temu, by zastanawiać się i badać, ile mądrości jest we wszystkim, co dzieje się pod niebem. To przykre zajęcie dał Bóg synom ludzkim, by się nim trudzili. 14 Widziałem wszelkie sprawy, jakie się dzieją pod słońcem. A oto: wszystko to marność i pogoń za wiatrem. 15 To, co krzywe, nie da się wyprostować, a czego nie ma, tego nie można liczyć. 16 Tak powiedziałem sobie w sercu: „Oto nagromadziłem i przysporzyłem mądrości więcej niż wszyscy, co władali przede mną na Jeruzalem”, a serce me doświadczyło wiele mądrości i wiedzy. 17 I postanowiłem sobie poznać mądrość i wiedzę, szaleństwo i głupotę. Poznałem, że również i to jest pogonią za wiatrem, 18 bo w wielkiej mądrości – wiele utrapienia, a kto przysparza wiedzy – przysparza i cierpień.

[…]

2. 1 Powiedziałem sobie: „Nuże! Doświadczę radości i zażyję szczęścia!” Lecz i to jest marność. 2 O śmiechu powiedziałem: „Szaleństwo!”, a o radości: „Cóż to ona daje?” 3 Postanowiłem w sercu swoim krzepić ciało moje winem – choć rozum miał zostać moim mądrym przewodnikiem – i oddać się głupocie, aż zobaczę, co dla ludzi jest szczęściem, które gotują sobie pod niebem, dopóki trwają dni ich życia. […] 8 Nagromadziłem też sobie srebra i złota, i skarby królów i krain. Nabyłem śpiewaków i śpiewaczki oraz rozkosze synów ludzkich: kobiet wiele. […] 10 Niczego też, czego oczy moje pragnęły, nie odmówiłem im. Nie wzbraniałem sercu memu żadnej radości – bo serce moje miało radość z wszelkiego mego trudu; a to mi było zapłatą za wszelki mój trud. 11 I przyjrzałem się wszystkim dziełom, jakich dokonały moje ręce, i trudowi, jaki sobie przy tym zadałem. A oto: wszystko to marność i pogoń za wiatrem! Z niczego nie ma pożytku pod słońcem.

[…]

3. 1 Wszystko ma swój czas, i jest wyznaczona godzina na wszystkie sprawy pod niebem: 2 Jest czas rodzenia i czas umierania, czas sadzenia i czas wyrywania tego, co zasadzono, 3 czas zabijania i czas leczenia, czas burzenia i czas budowania, 4 czas płaczu i czas śmiechu, czas zawodzenia i czas pląsów, 5 czas rzucania kamieni i czas ich zbierania, czas pieszczot cielesnych i czas wstrzymywania się od nich, 6 czas szukania i czas tracenia, czas zachowania i czas wyrzucania, 7 czas rozdzierania i czas zszywania, czas milczenia i czas mówienia, 8 czas miłowania i czas nienawiści, czas wojny i czas pokoju. 9 Cóż przyjdzie pracującemu z trudu, jaki sobie zadaje? 10 Przyjrzałem się pracy, jaką Bóg obarczył ludzi, by się nią trudzili. 11 Uczynił wszystko pięknie w swoim czasie, dał im nawet wyobrażenie o dziejach świata, tak jednak, że nie pojmie człowiek dzieł, jakich Bóg dokonuje od początku aż do końca. 12 Poznałem, że dla niego nic lepszego, niż cieszyć się i o to dbać, by szczęścia zaznać w swym życiu. 13 Bo też, że człowiek je i pije, i cieszy się szczęściem przy całym swym trudzie - to wszystko dar Boży.

[…]

7. 3 Lepszy jest smutek niż śmiech, bo przy smutnym obliczu serce jest dobre. 4 Serce mędrców jest w domu żałoby, a serce głupców w domu wesela. […] 10 Nie mów: „Jak się to dzieje, że dawne dni były lepsze niż obecne?” […] 14 Gdy ci się dobrze wiedzie, ciesz się z tego, a wiedzie ci się źle, wtedy to rozważ: zarówno jedno jak i drugie sprawia Bóg, ponieważ człowiek nie może dociec niczego zgoła, co będzie potem. […] 19 Mądrość czyni mądrego silniejszym niźli dziesięciu mocarzy, którzy są w mieście.

[…]

9. 4 Wszyscy żyjący mogą jeszcze mieć nadzieję – bo lepszy jest żywy pies niż lew nieżywy. […] 7 Nuże więc! W weselu chleb swój spożywaj i w radości pij swoje wino! Bo już ma upodobanie Bóg w twoich czynach. […] 17 Spokojne słowa mędrców więcej znaczą niż krzyk panującego wśród głupców.

[…]

11. 8 Tak więc jeżeli człowiek wiele lat żyje, ze wszystkich niech się cieszy i niech pomni na dni ciemności, bo będzie ich wiele. Wszystko, co ma nastąpić, to marność.

[…]

12. 12 Ponadto, mój synu, przyjmij przestrogę: […] Boga się bój i przykazań Jego przestrzegaj, bo cały w tym człowiek! 14 Bóg bowiem każdą sprawę wezwie na sąd, wszystko, choć ukryte: czy dobre było, czy złe.

4 Źródło: Koh 1, 1-2; 1, 12-18; 3, 1-13; 7, 3-19; 9, 4-17; 11,8; 12, 12-14, [w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, oprac. Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, Poznań 1980, s. 732–745.