Rozkład ciśnienia i krążenie powietrza na półkuli południowej zostało opisane w latach dwudziestych XX w. przez brytyjskiego fizyka i statystyka Gilberta Walkera. Cyrkulacja Walkera (oscylacja południowaOscylacja Południowa (ang. Southern Oscillation)oscylacja południowa) opisuje zależności ciśnienia atmosferycznego między stacjami Darwin (Australia) a Tahiti.

W normalnych warunkach (brak anomalii El NiñoEl NiñoEl Niño i La NiñaLa NiñaLa Niña) pasaty wieją przez okołorównikowy Pacyfik ze wschodu na zachód. Powodują one przemieszczanie ciepłych (lecz mniej zasobnych) wód powierzchniowych w kierunku zachodnim. Na skutek tego procesu poziom morza w Indonezji jest około 0,5 m wyższy niż w Ekwadorze. W tym samym czasie u zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej występuje zjawisko upwellinguupwelling (wypływ wód wgłębnych)upwellingu. Polega ono na wynoszeniu ku powierzchni oceanu chłodnych zasobnych wód głębinowych. Opady występują wówczas nad ciepłymi wodami zachodniego Pacyfiku (m.in. u wybrzeży Nowej Gwinei). Na wybrzeżach wschodnich są niewielkie (m.in. Peru, Ekwador itp.).

Ponadprzeciętnie wysoka bądź niska temperatura jest określana jako anomalia. Każda z nich silnie wpływa na środowisko i działalność człowieka.

Rybacy z zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej obserwowali w niektórych latach zmiany na oceanie. Objawiały się one wyższą temperaturą wody oceanicznej oraz m.in. mniejszymi zasobami ryb. Anomalie te pojawiały się zwykle w okolicach Świąt Bożego Narodzenia i w związku z tym zjawisko to dla swoich potrzeb nazwali „Dzieciątkiem” lub „Chłopcem”, czyli po hiszpańsku „El Niño”.

Pasaty wiejące wzdłuż zachodniego wybrzeża Ameryki Południowej sprzyjają wypiętrzaniu się chłodnych i zarazem bogatych w składniki odżywcze warstw wody, co tworzy bardzo korzystne warunki do rozwoju ławic ryb. Konsekwencją tego jest wzrost rozwoju populacji ptactwa, których odchody są wykorzystywane jako nawóz rolniczy, co pozytywnie wpływa na rozwój rolnictwa. Podczas El Niño nad środkowym i zachodnim Pacyfikiem słabną pasaty. Proces ten powoduje zahamowanie upwellingu we wschodniej części oceanu. W związku z tym wartości temperatury wód powierzchniowych oceanu i wilgotności powietrza rosną w rejonie zachodniego wybrzeża Ameryki Południowej. W tym samym czasie obniża się temperatura wody i wilgotność powietrza na zachodnim Pacyfiku. W Andach obserwowane są intensywne, często katastrofalne opady. Jednocześnie nad Azją południowo‑wschodnią i północną Australią obserwowane jest zmniejszenie sum opadów oraz susze. Jedną z poważnych konsekwencji zahamowania upwellingu w rejonie wybrzeża Ameryki Południowej jest wstrzymanie łańcucha pokarmowego począwszy od planktonu po ryby i ptactwo, co prowadzi do załamania przemysłu rybnego. Z kolei azjatyckie i australijskie susze powodują zmniejszenie plonów w rolnictwie oraz braków wody.

„Dzieciątko” z wybrzeży Peru w różnych latach miało różną siłę, a w niektórych nie pojawiało się wcale. Warunki El Niño na tropikalnym Pacyfiku zmieniają wzorce opadów w wielu różnych częściach świata. Chociaż różnią się one nieco w zależności od siły zjawiska, najsilniejsze zmiany pozostają dość spójne w regionach i porach roku pokazanych na poniższej mapie.

Około 1525 roku Francisco Pizarro dotarł do Peru i zauważył opady deszczu występujące na pustyniach. Opisał je, dzięki czemu można uznać jego obserwacje za pierwsze świadectwo zapowiedzi uderzenia El Niño. Charles Todd w 1888 roku zasugerował, że susze w Indiach i Australii miały miejsce w tym samym czasie (współwystępowały). Natomiast samo zjawisko opisał w 1969 roku Jacob Bjerknes. Współzależne oddziaływanie El Niño i Oscylacji Południowej, noszące nazwę ENSO (ang. El Niño‑Southern Oscillation) odgrywa istotną rolę w systemie wielkoskalowych procesów klimatycznych na Oceanie Spokojnym. ENSO jest naturalnym zjawiskiem oceaniczno‑atmosferycznym, które ma charakter cykliczny, przejawiający się w postaci dwóch faz: ciepłej – El Niño oraz zimnej – La Niña. Występuje w strefie okołorównikowej Oceanu Spokojnego, oddziałując na elementy środowiska przyrodniczego, a w konsekwencji na ludzi i ich działalność gospodarczą.

Polecenie 1

Przeanalizuj wykres anomalii temperatury powierzchniowych wód Oceanu Spokojnego dla wybrzeży Ekwadoru i Peru. Na jego podstawie wskaż najsilniejsze El Niño w okresie 1975‑1993.

R150zMKB1msFt

Na wykresie przedstawiono anomalie temperatury w określonych latach. Na osi X podano wartości temperatury w stopniach Celsjusza. Od -2 do +4. Na osi Y podano lata od 1975 do 1990. W 1975 temperatura wynosiła około -2 stopni. W okresie między 1975 a 1980 temperatura dynamicznie zmieniała wartość od -2 do +2 stopni. W 1980 temperatura wynosiła około +1 stopień. W okresie między 1980 a 1985 temperatura dynamicznie zmieniała wartość od -1 do +4 stopni. Jest to największa zmiana temperatur oznaczona na wykresie. W 1985 temperatura wynosiła około -1 stopień. W okresie między 1985 a 1990 temperatura dynamicznie zmieniała wartość od +2 do -2 stopni. W 1990 temperatura wynosiła około +1 stopień.

Słownik