Edytory tekstów

O rosnącej popularności edytorów tekstu w $2008$ r. pisał Adam Wolański:

Po kilkunastu latach niemal każda osoba korzystająca z komputera przynajmniej raz musiała edytować jakiś tekst. Robimy to do pracy, do szkoły, na studia… Czy jednak na pewno pamiętamy o wszystkich zasadach, jakie powinniśmy stosować?

W tym e‑materiale poznasz jedynie ich niewielką część – jeśli chcesz wiedzieć więcej, sięgnij po cytowaną już biblię redaktorów – Edycję tekstów Adama Wolańskiego.

W naszym e‑materiale konkretne działania będziemy pokazywać w programie Microsoft Word oraz LibreOffice. Wybór edytorów jest oczywiście o wiele szerszy, ale większość z nich jest do siebie bardzo podobna.

Kto tradycyjnie jest zaangażowany w proces redakcyjny?

Wybrane zasady

Nie będziemy wyjaśniać różnicy między krojem szeryfowym i bezszeryfowym, ale warto pamiętać, by krój pisma zawsze dobierać odpowiednio do dokumentu, jaki przygotowujemy. Inny krój wybierzemy, wysyłając pracę zaliczeniową (przyjęło się, że używamy kroju Times New Roman w rozmiarze 12 punktów z podwójną interlinią), a inny, projektując zaproszenie. Należy trzymać się raz wybranego kroju.

Inną ważną kwestią jest wielkość kroju. Ona również musi być dostosowana do odbiorcy i tego, jakiego charakteru jest edytowany dokument. Starajmy się również, by wielkość kroju nie różniła się wewnątrz dokumentu, o ile nie jest to uzasadnione.

Nie bez znaczenia pozostają również interlinie oraz odstępy międzyznakowe i międzywyrazowe. Bierzmy pod uwagę wzrok naszego odbiorcy – dajmy edytowanym tekstom trochę światła, dzięki temu będzie się też je łatwiej czytało.

Powyższe zasady to wyłącznie przykład. Warto również nadmienić, że wyglądają inaczej w przypadku publikacji na stronach www czy książek dla dzieci.

Podstawowe błędy edytorskie

Parametry akapitu wpływające na typografię

Microsoft Word

Po wybraniu okna dialogowego Akapit na karcie Podziały wiersza i strony są dostępne opcje programu:

• Kontrola bękartów i wdów – automatyczne kontrolowanie akapitu zapobiegające pojawianiu się bękartów i wdów;

• Razem z następnym – dwa akapity muszą być na jednej stronie (np. rysunek i opis);

• Zachowaj wiersze razem – wszystkie wiersze akapitu muszą znaleźć się na jednej stronie;

• Podział strony przed – akapit zawsze ma zaczynać się od nowej strony.

Pozwalają one na rozwiązanie problemów z występowaniem w tekście błędów typu wdowa lub bękart.

RLwbHo2qdhBgF

Obrazek przedstawia okno dialogowe dotyczące Akapitu. Znajdują się w nim dwie karty: Wcięcia i odstępy oraz Podziały wiersza i strony. Wybrana jest karta Podziały wiersza i strony. Pierwsza część okna dotyczy paginacji i zawiera cztery opcje: Kontrola bękartów i wdów, Razem z następnym, Zachowaj wiersze razem oraz Podział strony przed. Druga część dotyczy Wyjątków formatowania i zawiera dwie opcje: Pomiń numery wierszy oraz Nie dziel wyrazów. Trzecia część dotyczy opcji pola tekstowego, gdzie pod tekstem Zawijanie przylegające wybrana jest opcja Brak. Poniżej znajduje się opcja podglądu. Na dole okna umieszczone są cztery przyciski: Tabulatory, Ustaw jako domyślne, OK oraz Anuluj.

Na ułożenie i wygląd tekstu ma wpływ również opcja:

• Nie dziel wyrazów – powodująca automatyczne dzielenie wyrazów w dokumencie programu Word.

LibreOffice

W menu Format w opcji Akapit na karcie Przepływ tekstu znajdują się cztery opcje określające przepływ tekstu akapitów przed i za podziałem strony:

• Nie dziel akapitów – przesuwa cały akapit do następnej strony lub kolumny:

• Zachowaj z następnym akapitem – nie rozdziela dwóch znajdujących się po sobie akapitów;

• Kontroluj szewców – określa minimalną liczbę wierszy, która musi się znaleźć w akapicie przed podziałem strony;

• Kontroluj bękarty – określa minimalną liczbę wierszy akapitu, jaka musi się znaleźć na nowej stronie.

R949gPDN6ZX2F

Obrazek przedstawia okno dialogowe dotyczące Akapitu. Na górze znajdują się następujące karty Wcięcia i odstępy, Wyrównanie, Przepływ tekstu, Konspekt i numeracja, Tabulatory, Inicjały, Krawędzie, Obszar oraz Przezroczystość. Wybrana jest karta Przepływ tekstu. Pierwsza część okna dotyczy dzielenia wyrazów. Znajdują się w niej dwie opcje: Automatycznie oraz zaznaczona na szaro Nie dziel wyrazów w WERSALIKACH. Poniżej znajdują się trzy zaznaczone na szaro pola do wyboru liczby znaków na końcu wiersza, liczby znaków na początku wiersza oraz maksymalnej liczby kolejnych podziałów. Druga część okna dotyczy podziałów. Znajduje się w niej opcja Wstaw, a pod nią zaznaczona na szaro opcja Ze stylem strony. Obok znajdują się pola zaznaczone na szaro: Typ z wybranym wariantem Strona, Pozycja z wybranym wariantem Przed oraz Numer strony z wpisaną wartością jeden. Trzecia część okna dotyczy opcji. Znajdują się w niej cztery opcje: Nie dziel akapitów, Zachowuj razem z następnym, Kontroluj szewców oraz Kontroluj bękarty. Nie dziel akapitów zaznaczone jest na szaro. Wybrane są opcje Kontroluj szewców oraz Kontroluj bękarty, które mają wpisaną taką samą wartość: dwa wiersze. Na dole okna znajdują się cztery przyciski: Pomoc, Resetuj, OK oraz Anuluj.

Twarda spacja – łącznik nierozdzielający

Znak stosowany wszędzie tam, gdzie dwa wyrazy rozdzielone spacją mają być trzymane w jednym wierszu. Dobrym zwyczajem jest stawiać ją za znakami będącymi potencjalnymi sierotami. Znak wstawiamy, używając kombinacji klawiszy: SHIFT + CTRL + spacja.

Słownik