W lutym 2021 r. Grupa Wyszehradzka obchodziła 30‑lecie swojego istnienia. Jednak w 1991 r., zaledwie dwa lata po upadku komunizmu, kiedy zapoczątkowano współpracę między sąsiedzkimi państwami Europy Środkowo‑Wschodniej, niewielu spodziewało się, że ten regionalny projekt przetrwa dziesięciolecia. Nie przypuszczano nawet, że kraje w niego zaangażowane zdołają pomyślnie ukończyć demokratyczną transformacjętransformacja demokratycznatransformację ustroju politycznego, gospodarczego i społecznego oraz zająć istotne miejsce w europejskiej polityce.

R1buHiUjLba1j

Ilustracja przedstawia niebieski napis Visegrad Group. Po lewej stronie znajdują się cztery czarne kropki.

Współpraca w ramach grupy rozpoczęła się od spotkania Prezydenta Czechosłowacji, Václava Havla, Prezydenta RP, Lecha Wałęsy i Premiera Węgier, Józsefa Antalla. Przywódcy spotkali się w miejscu o symbolicznym znaczeniu, w Zamku Wyszehradzkim na północy Węgier, gdzie w 1335 r., około 650 lat wcześniej, ówcześni władcy państw środkowoeuropejskich – polski król Kazimierz Wielki, król Czech Jan Luksemburczyk oraz król Węgier Karol Andegaweński – nawiązali niełatwą wówczas współpracę.

Od momentu powstania Grupa Wyszehradzka doświadczyła wielu wzlotów i upadków. Najpierw V3 (Trójkąt Wyszehradzki to inna, nieoficjalna nazwa grupy) zamieniło się w V4 (Czworokąt Wyszehradzki) po podziale Czechosłowacji na Czechy i Słowację w 1993 r. W kolejnych latach członkowie grupy przystąpili do Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej. Państwa zaangażowane we współpracę stale umacniały również demokrację i system wolnorynkowy.

Pozornie relacje w grupie układają się doskonale, w oczach świata V4 jest modelowym przykładem współpracy regionalnejregionalizmwspółpracy regionalnej, gwarantującym stabilizację dobrosąsiedzkich stosunków. Pojawiają się jednak głosy, że kryzys migracyjnykryzys migracyjnykryzys migracyjny w 2015 r. obnażył pewną słabość grupy, której członkowie, choć zgodnie wystąpili przeciwko przyjmowaniu uchodźców do swoich państw, nie okazali wystarczającej dojrzałości i gotowości do wspólnego zmierzenia się z tym problemem. Bez wątpienia nie jest to ostatnie wyzwanie, z jakim będzie musiała zmierzyć się grupa. Problematyczne mogą okazać się zarówno wzajemne relacje, jak i stosunki z Unią Europejską. Dotychczasowe doświadczenia współpracy pozwalają jednak sądzić, że ten niezwykły wymiar współpracy międzynarodowej państw Europy Środkowo‑Wschodniej w dalszym ciągu odgrywać będzie ważną rolę w ich polityce zagranicznej, niezależnie od braku formalnych struktur instytucjonalnychstruktura instytucjonalnastruktur instytucjonalnych.

Znaczenie współpracy w ramach Grupy Wyszehradzkiej opiera się przede wszystkim na wspólnocie dziejowej zaangażowanych narodów, podporządkowanych niegdyś obcym mocarstwom, dziś zaś funkcjonujących w zgodnym sąsiedztwie jako suwerenne demokratyczne państwa, których bezpieczeństwo gwarantowane jest przez Sojusz Północnoatlantycki, a gospodarki rozwijają się dzięki członkostwu w Unii Europejskiej.

Słownik