WietrzeniewietrzenieWietrzenie jest to zmiana zwięzłości skał pod wpływem czynników klimatycznych lub chemicznych – polega ono na dezintegracji (wietrzenie fizycznewietrzenie fizycznewietrzenie fizyczne) lub rozkładzie chemicznym (wietrzenie chemicznewietrzenie chemicznewietrzenie chemiczne) skały poprzez oddziaływanie zmian temperatury powietrza, wody czy organizmów żywych. Zarówno w wyniku wietrzenia fizycznego, jak i chemicznego powstaje produkt zwany zwietrzelinązwietrzelinazwietrzeliną.

Skutkiem wietrzenia fizycznego jest zwietrzelina w postaci okruchów skalnych o różnej wielkości w zależności od skał budujących fragment, który poddawany jest erozji. W przypadku skał o dużej twardości i zwięzłości najczęściej występuje zwietrzelina o frakcji blokowej do żwirowej. W przypadku skał mniej spójnych występują frakcje żwirowe i mniejsze. Zwietrzelina, która opada wzdłuż stoku, gromadzi się u jego podnóża w postaci rumoszu skalnego.

R1F2vDGJgsOr1

Na zdjęciu znajduje się zwietrzelina, czyli przestrzeń pokryta drobnymi odłamkami skalnymi. Powierzchnia jest lekko nachylona ku prawej stronie. W tle widać rosnące drzewa iglaste. Na kamieniach w jednym widnieje nieduży plac porośnięty drobną zielono-brązową roślinnością.

Produkty wietrzenia fizycznego

• Dezintegracja blokowa – rozpad skały na bloki skalne.

Rw4T3PayFkhCo

Na zdjęciu znajdują się bloki skalne ułożone w kształt przypominający stożek. Skały porośnięte są gdzieniegdzie drzewami. Przed nimi ziemia jest pokryta suchymi liśćmi, na których rozrósł się zielony bluscz.

• Gołoborza, czyli rumosz skalny powstały wskutek wietrzenia mrozowego.

R1CP7J0LGVFfU

Zdjęcie przedstawia z bliska nieduże głazy będące częścią gołoborza, czyli rumowiska skalnego na łagodnym zboczu górskim. W tle widać rosnące świerki.

• Piarg – rumosz skalny o drobniejszej frakcji niż gołoborza.

RM2ddXwUkRFQI

Na zdjęciu znajduje się wysoka pionowa ściana skalna, przy której od prawej strony w połowie jej wysokości odchodzi opadający równo stok pokryty drobnymi odłamkami skalnymi. Jest to piarg. Gdzieniegdzie rośnie na nim nieduży świerk. W tle widać błękitne niebo i po prawej fragment panoramy z łąkami i lasami.

W wyniku wietrzenia chemicznego powstaje zwietrzelina o odmiennym składzie chemicznym niż skały pierwotnie budujące dany obszar, który został poddany wietrzeniu. Do takiej sytuacji najczęściej dochodzi przy udziale wody. Wskutek uwodnienia może dojść do przemiany gipsu w anhydryt lub w wyniku procesu hydrolizy do rozkładu minerałów na część zasadową i kwaśną.

RHRa6vDBEE0rK

Na zdjęciu znajduje się fragment osuniętej gleby. Widoczne jest od góry warstwa porośnięta drobną roślinnością, a pod nią ziemia z drobnymi okruchami skalnymi. Nad glebą znajduje się jasne niebo z lekkimi,pierzastymi chmurami.

W wyniku długotrwałych przemian, do których przyczynia się wietrzenie fizyczne i chemiczne, powstaje regolit, czyli warstwa zwietrzeliny litej skały, która została przekształcona w wyniku procesów chemicznych i fizycznych, występująca w postaci mocno rozdrobnionego materiału.

Produkty wietrzenia chemicznego

• Skały alitowe – skały zbudowane z tlenków i wodorotlenków glinu, powstałe wskutek wietrzenia chemicznego glikokrzemianów. Reprezentantami tych skał są: lateryty, terra rosa i boksyty.

R18wJAi56RNFE

Na zdjęciu znajduje się lateryt. Ukazany jest z bliska. Ma barwę czerwoną przechodzącą w ciemnobrązową. Widać mnóstwo żłobień, mających formę punktowych otworów lub podłużnym śladów.

R1PeakHJv3raJ

Na zdjęciu ujęto na niebieskim tle boksyt. Jest to kilkucentymetrowy fragment skalny, w którym duże brązowe i białawe struktury o kształtach zbliżonych do kół i owali, osadzone są w szarej masie. Na skale położona jest moneta w kolorze miedzi.

R176xIVMeBHDG

Na zdjęciu znajduje się panorama ukazująca skały w kolorze czerwono-brązowym. Są one pozbawione roślinności. Drzewa rosną po prawej i po lewej od skał. Nad skałami niebo jest jasne.

• Ostańce (głowy cukru), które powstają w wyniku intensywnego wietrzenia chemicznego, w klimacie wilgotnym i gorącym, co sprzyja wietrzeniu podatnych skał oraz pozostaniu tylko ich bardziej odpornych partii w postaci monolitów.

R14iLA5Iv1tDf

Na zdjęciu znajduje się ogromny ostaniec, pojedyncza wielka skała. Ma kształt półowala. Na wierzchołku stoi metalowa konstrukcja. U dołu zdjęcia, po prawej stronie widoczny jest fragment mostu, po którym idą ludzie. W tle widać niebo z kłębiastymi chmurami.

• Eluwia, czyli nierozpuszczalne w wodzie i substancjach chemicznych pozostałości skały macierzystej. Substancje rozpuszczone w wodzie, które wraz z nią są transportowane, to deluwia.

R1b0Og3tjqlAZ

Na zdjęciu znajduje się przekrój gleby. Od góry widać fragmenty roślinności, odsłonięte systemy korzeniowe, następnie duża warstwa brązowej ziemi z kilkoma fragmentami szarej skały. Z przodu na fotografii leżą suche liście i rosną małe zielone rośliny.

• Nacieki – w wyniku reakcji chemicznych (najczęściej krasowienia) powstają nacieki, czyli wytrącenia substancji mineralnej z roztworu wodnego.

ROuAVTOzR9jHK

Na zdjęciu znajdują się nacieki skalne o biało-kremowym zabarwieniu. Mają kształty kopułowe, z bardzo wieloma długimi strukturami podobnymi do sopli.

• Minerały wtórne, powstałe w wyniku wtórnych procesów (hydratacja, hydroliza, utlenianie, karbonizacja) wynikające z przekształcenia minerałów macierzystych.

R1RYlsNPKdnTs

Na zdjęciu znajduje się fragment malachitu. Ma kolor ciemnozielony. Struktura składa się z wielu większych i mniejszych kul połączonych w jedną skałę. Ukazany fragment ma kształt zbliżony do łzy. W lewym dolnym rogu zdjęcia znajduje się kartka z nazwą malachitu i miejscem znalezienia (Kongo).

Słownik