Przeczytaj
Pełny cykl życiowy pasożytapasożyta składa się z trzech podstawowych stadiów rozwojowych, zwanych stadiami dyspersyjnymi: jaja, larwy i osobnika dorosłego. Jaja pasożyta dostają się do środowiska zewnętrznego wraz z kałem żywiciela. Bezpośrednio w środowisku zewnętrznym lub w obrębie osłon jajowych pojawiają się formy larwalne, zdolne do zakażenia kolejnego żywiciela. U niektórych pasożytów mają one zdolność do samodzielnego poruszania się i aktywnego poszukiwania organizmów żywicielskich. Jednak u większości pasożytów formy larwalne wędrują wewnątrz organizmu żywiciela, biernie przenoszone przez krew. Zadaniem larw jest znalezienie żywiciela lub takiego miejsca w jego organizmie, które zapewnia odpowiednie warunki do dalszego rozwoju. Aktywna lub bierna wędrówka larw umożliwia realizację tego zadania.
Wędrujące larwy płazińców
Motylica wątrobowa (Fasciola hepatica)
Motylica wątrobowa pasożytuje w przewodach żółciowych ssaków roślinożernych. W cyklu rozwojowym tego płazińca występują formy larwalne, które zdolne są do aktywnego ruchu i poszukiwania żywicieli pośrednichżywicieli pośrednich. Człowiek jest żywicielem ostatecznymżywicielem ostatecznym.
W przypadku zwierząt profilaktyka zakażenia polega na ograniczeniu wypasu zwierząt domowych w pobliżu zbiorników wodnych. W przypadku człowieka działaniem profilaktycznym jest spożywanie przegotowanej wody i unikanie spożywania świeżej wody z otwartych i stojących zbiorników wodnych, będących siedliskiem życia ślimaków z rodziny błotniarkowatych.
Tasiemiec uzbrojony (Taenia solium) i tasiemiec nieuzbrojony (Taenia saginata)
Tasiemiec uzbrojony i tasiemiec nieuzbrojony są pasożytami jelita cienkiego człowieka. W ich cyklu rozwojowym występuje forma larwalna, która wraz z krwią wędruje do różnych narządów wewnętrznych żywiciela, aby ostatecznie dotrzeć do mięśni poprzecznie prążkowanych.
Profilaktyka polega na spożywaniu mięsa przebadanego weterynaryjnie i obrobionego termicznie poprzez gotowanie, smażenie lub pieczenie.
Więcej o cyklach rozwojowych płazińców znajdziesz w e‑materiale: Cykle rozwojowe płazińców pasożytniczych człowieka i zwierzątCykle rozwojowe płazińców pasożytniczych człowieka i zwierząt.
Wędrujące larwy nicieni
Glista ludzka (Ascaris lumbricoides hominis)
Glista ludzka jest pasożytem jelita cienkiego człowieka. W jej cyklu rozwojowym występuje forma larwalna, która wraz z krwią wędruje do różnych narządów wewnętrznych żywiciela, aby ostatecznie dotrzeć do przewodu pokarmowego.
Profilaktyka zakażenia polega na spożywaniu przegotowanej wody, dokładnym myciu rąk przed posiłkiem oraz dokładnym myciu warzyw i owoców.
Glista psia (Toxocara canis) i glista kocia (Toxocara cati)
Glista psia jest pasożytem jelita cienkiego psów i zwierząt z rodziny psowatych. Glista kocia jest pasożytem jelita cienkiego kotów. W cyklu rozwojowym tych nicieni pojawia się forma larwalna, która wraz z krwią wędruje do różnych narządów wewnętrznych żywiciela, aby ostatecznie dotrzeć do przewodu pokarmowego.
Profilaktyka u zwierząt polega na regularnym odrobaczaniu szczeniąt, kociąt i dorosłych zwierząt, a także na zapobieganiu spożywaniu przez nie wody potencjalnie zanieczyszczonej jajami pasożyta oraz pokarmu w postaci dżdżownic, owadów, gryzoni, ptaków.
Człowiek może stać się żywicielem przygodnymżywicielem przygodnym dla obu gatunków pasożytów. Przypadkowe połknięcie jaj inwazyjnychjaj inwazyjnych glisty psiej lub glisty kociej powoduje, że w przewodzie pokarmowym z osłon jajowych wylęgają się larwy. Następnie przebijają one ściany jelita cienkiego i wraz z krwią docierają do wątroby. Większość larw pozostaje w wątrobie i z czasem obumiera. Pozostała część larw wraz z krwią przemieszcza się do: płuc, mięśni, oka lub mózgu. Człowiek nie jest typowym żywicielem dla nicieni z rodzaju Toxocara, dlatego larwy nie przekształcają się w jego organizmie w formy dorosłe. Wędrówka larw i ich osadzanie się w różnych narządach wewnętrznych człowieka prowadzi do rozwoju jednostki chorobowej zwanej zespołem larwy trzewnej wędrującej. Choroba wykazuje szereg objawów, takich jak: bóle brzucha, kaszel, duszności, gorączka, wysypki skórne, bóle mięśni i stawów oraz powiększenie węzłów chłonnych.
Profilaktyka zakażenia u człowieka polega na dokładnym myciu rąk przed posiłkiem, spożywaniu umytych warzyw i owoców, regularnym odrobaczaniu zwierząt domowych oraz podejmowaniu działań związanych z ochroną placów zabaw przed niekontrolowanym dostępem zwierząt domowych.
Włosień kręty (Trichinella spiralis)
Włosień kręty jest pasożytem wielu gatunków zwierząt mięsożernych i wszystkożernych. Pasożytują formy dorosłe, bytujące w jelicie cienkim, oraz formy larwalne. Larwy wędrują wraz z krwią do różnych narządów wewnętrznych, aby ostatecznie dotrzeć do mięśni poprzecznie prążkowanych.
Profilaktyka polega na spożywaniu mięsa przebadanego weterynaryjnie i obrobionego termicznie poprzez gotowanie, smażenie lub pieczenie.
Tęgoryjec dwunastnicy (Ancylostoma duodenale)
Tęgoryjec dwunastnicy jest pasożytem jelita cienkiego człowieka. W cyklu rozwojowym pojawia się forma larwalna, która wraz z krwią wędruje do różnych narządów wewnętrznych żywiciela, aby ostatecznie dotrzeć do dwunastnicy.
Profilaktyka u człowieka polega na piciu przegotowanej wody, dokładnym myciu warzyw i owoców, unikaniu kontaktu z glebą i piaskiem zanieczyszczonymi odchodami zwierząt domowych oraz poruszaniu się w obuwiu.
Więcej o cyklach rozwojowych nicieni znajdziesz w e‑materiale: Cykle rozwojowe nicieni pasożytniczychCykle rozwojowe nicieni pasożytniczych.
Słownik
jajo wewnątrz, którego rozwija się larwa zdolna do zakażenia organizmu żywicielskiego
organizm prowadzący pasożytniczy tryb życia, wykorzystujący organizm żywiciela jako środowisko życia i źródło substancji pokarmowych
inaczej człony; elementy strukturalne ciała tasiemców
organizm żywicielski, w którym bytuje forma dorosła pasożyta zdolna do rozmnażania płciowego
organizm żywicielski, w którym bytuje forma larwalna pasożyta
organizm żywicielski, w którym bytuje forma larwalna pasożyta, niezapewniający odpowiednich warunków do zakończenia cyklu rozwojowego