Przeczytaj
Ćwiczenia
W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów, itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;, udowodnij w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;, uzasadnij zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;, wykaż należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
wyjaśnij
twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‑skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego;
scharakteryzuj
należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy;
porównaj
twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic;
rozstrzygnij
w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen;
rozważ
należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;
oceń
to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów;
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;
udowodnij
w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;
uzasadnij
zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;
wykaż
należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł. Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.
Feminizm
Źródeł feminizmu można szukać w wybranych nurtach rewolucji francuskiej (Deklaracja praw kobiety i obywatelki, 1791), w poglądach Johna Stuarta Milla oraz w ruchu sufrażystek z przełomu XIX i XX w.
Sufrażystki domagały się prawnej emancypacji emancypacji kobiet i nadania im praw wyborczych. Do sukcesów ruchu feministycznego w jego pierwszym etapie działania można zaliczyć zniesienie prawnej dyskryminacji kobiet, zwłaszcza w sferach prawa rodzinnego, majątkowego, dostępu do edukacji i stanowisk publicznych oraz praw wyborczych (w większości krajów europejskich cele te osiągnięto w okresie dwudziestolecia międzywojennego oraz w drugiej połowie lat 40. XX w.).
Druga fala feminizmu wiąże się rozwojem ruchów kontrkultury młodzieżowej w drugiej połowie lat 60. XX w. Zapoczątkowana została w USA, a apogeum w Europie osiągnęła w 1968 r. podczas masowych protestów o podłożu pacyfistycznym.
Prawa wyborcze jako pierwsze zdobyły obywatelki Nowej Zelandii (1897 r. ). W Europie prawo to przyznano mieszkankom Finlandii w wyborach do autonomicznego parlamentu w 1906 r. W niepodległej Polsce kobiety mogły wziąć udział w głosowaniu w 1919 r., wyprzedzając Brytyjki (1920 r. ) i Amerykanki (1921 r.). We Francji dopuszczono kobiety do głosowania w 1945 r., w Szwajcarii – w 1971 r. (było to prawo do głosowania w wyborach federalnych, natomiast niektóre kantony odmawiały kobietom prawa głosu w wyborach lokalnych aż do 1990 r. – Appenzell Ausserrhoden i Appenzell Innerrhoden), a w Liechtensteinie – dopiero w 1976 r.
Główną ideą feminizmu nowej generacji jest wyzwolenie kobiet z wszelkich form dyskryminacji i opresji: politycznej, społecznej, ekonomicznej oraz kulturowej. Jedną z głównych twarzy ruchu stała się francuska pisarka i filozofka Simone de Beauvoir (1908–1986). Członkinie ruchu wyznaczyły sobie większy niż wcześniej zakres działań: dążyły do zniesienia nierówności między mężczyznami i kobietami już nie tylko w sferze politycznej, ale i ekonomicznej (równe szanse zawodowe kobiet i mężczyzn, równa płaca za taką samą pracę), społecznej (rozbudowa infrastruktury socjalnej: żłobki, przedszkola), kulturowej (pełny dostęp do wszystkich szczebli edukacji, specjalna edukacja w zakresie praw kobiet, edukacja seksualna). Feministki oczekują zaangażowania państwa, publicznych instytucji edukacyjnych i kulturalnych w zwalczanie stereotypowej wizji roli kobiety w społeczeństwie (postrzegania ich jako żon, matek, pań domu). W sferze prawa jednym z naczelnych zadań ruchu stała się legalizacja aborcji oraz udostępnienie i refundacja środków antykoncepcyjnych. Feministki walczą również o bezpłatny dostęp do podpasek, tamponów i innych produktów higienicznych w krajach najuboższych.
Osiągnięcie równego statusu kobiet i mężczyzn wymaga nie tylko zniesienia przepisów dyskryminacyjnych (równość formalna), ale również stworzenia mechanizmów promocji kobiet. Jednym z nich są parytety, które na drodze prawnej mają zapewnić równy procentowo udział obu płci w składzie władz państwowych (np. parlamentu, rządu, innych ciał kolegialnych) oraz organizacji politycznych (np. kierownictwa partii).
Feminizm inspirował powstanie osobnej gałęzi badań naukowych – feminologii, która zyskała status dyscypliny akademickiej (jako gendergender studies).
Ze względu na metody realizacji celów w ruchu feministycznym wyróżnia się nurt umiarkowany i radykalny. Przejawami radykalnej opcji są:
1) postulat tworzenia odrębnej kultury świata kobiet, w którym mogłyby w pełni afirmować swoje człowieczeństwo w warunkach wolnych od jawnych i ukrytych form paternalistycznej (ojcowskiej, a szerzej też: męskiej) dominacji;
2) upatrywanie w dyskryminacji kobiet przez świat mężczyzn głównego czynnika odpowiedzialnego za wszystkie formy historycznej i współczesnej niesprawiedliwości społecznej.
Słownik
wyzwolenie i obdarzenie kogoś pełnią praw
rzeczownik rodzaju żeńskiego, który utworzono od rzeczownika rodzaju męskiego, np. polityczka, wydawczyni
płeć kulturowa
historia, którą opisuje się z perspektywy feministycznej; ujęcie, które w szczególny sposób uwzględnia dziejową rolę kobiet
zjawisko ekonomiczne polegające na tym, że statystycznie kobieta na takim samym stanowisku jak mężczyzna zarabia od niego mniej (przy założeniu, że oboje mają takie same kompetencje, wykształcenie)
o zjawisku „różowego podatku” lub „podatku od różu” można mówić wtedy, gdy dwa takie same produkty różnią się ceną tylko dlatego, że jeden z nich jest zapakowany inaczej (przeznaczony dla kobiet) i przez to droższy