Najbardziej rozpowszechnione języki świata

Językiem chińskim jako ojczystym posługuje się na co dzień około 12% ludności świata, lecz są to przede wszystkim mieszkańcy Chin. Podobnie jest w przypadku hindi i języka bengalskiego – używanych głównie w Indiach. W przypadku języków indoeuropejskich najwięcej ludności używa języka hiszpańskiego, angielskiego, hindi i bengalskiego. Innym kryterium jest liczba krajów, w których co najmniej 10 mln ludności posługuje się danym językiem. Z przeprowadzonych badań wynika, że pod tym względem najbardziej popularnym językiem jest angielski. Na drugim miejscu jest francuski, a na trzecim hiszpański.

Przyczyny rozpowszechniania się języków na świecie

Na obecne zróżnicowanie przestrzenne języków na świecie bardzo duży wpływ wywarł kolonializmkolonializmkolonializm, trwający od epoki wielkich odkryć geograficznych (przełom XV i XVI w.). Proces dekolonizacjidekolonizacjadekolonizacji rozpoczął się w XVIII w., ale najsilniej zaznaczył się po II wojnie światowej. Warto dodać, że ostatnią kolonią, która się uniezależniła, był Timor Wschodni (2002 r.). W dawnych koloniach językiem urzędowym był język dawnego kolonizatora.

Z uwagi na przeszłość kolonialną większość państw Ameryki Środkowej i Południowej ustanowiło język hiszpański lub portugalski językiem urzędowym. Do wyjątków należą m.in.: Gujana (dawna Gujana Brytyjska), Gujana Francuska, Surinam (dawna Gujana Holenderska) i Jamajka. Także w wielu krajach afrykańskich językiem urzędowym jest język dawnego kolonizatora, na przykład:

Istnieją także kraje, które posiadają dwa języki urzędowe:

- obu kolonizatorów, np. Kamerun (język angielski i język francuski),

- kolonizatora i afrykański, np. Kenia, Tanzania (języka angielski i suahili), Rwanda (francuski i ruanda‑rundi), Burundi (język francuski i rundi), Madagaskar (język francuski i malgaski).

Język francuski jest także językiem urzędowym w jednej z kanadyjskich prowincji (Quebec), a język angielski: w Indiach, Pakistanie, Singapurze, wielu małych krajach lub terytoriach niesamodzielnych na Karaibach oraz w Oceanii. Ponadto jest powszechnie używany (lecz nie jest językiem urzędowym): w Egipcie, Izraelu i innych krajach.

Nie tylko przeszłość kolonialna warunkuje to, jakie języki są używane na danym terytorium. Czynnik historyczny może powodować także, że kraje powstałe w wyniku rozpadu większych państw posługują się językiem dawnego kraju macierzystego. Taka sytuacja ma miejsce na przykład w wielu krajach powstałych w wyniku rozpadu ZSRR. Podobne zależności można zaobserwować także w przypadku innych historycznych wydarzeń jak np. zabory, wojny czy kolonializm. Przykładowo w wyniku przemian społecznych i politycznych w 1989 roku po rozpadzie ZSRR w Białorusi, Kazachstanie i Kirgistanie język rosyjski pełni funkcję języka urzędowego, natomiast w Ukrainie, Mołdawii, Łotwie, Estonii, Uzbekistanie i Mongolii językiem tym posługuje się ponad 30% społeczeństwa. W wyniku kolonializmu wiele państw afrykańskich obecnie za języki urzędowe ma języki ojczyste kolonizatorów, np. w Angoli językiem urzędowym jest portugalski, w Demokratycznej Republice Konga jest nim język francuski, a w Gwinei Równikowej język hiszpański.

Innym ważnym czynnikiem decydującym o rozmieszczeniu języków na świecie jest także przyrost naturalny. Jeszcze kilkanaście lat temu drugim najbardziej rozpowszechnionym językiem świata (po języku chińskim), biorąc pod uwagę liczbę ludności posługującej się nim jako ojczystym, był język angielski. W wielu krajach afrykańskich językiem urzędowym jest właśnie język angielski, lecz Afrykańczycy używają przede wszystkim swoich języków etnicznych. Natomiast przyrost naturalny w krajach wysoko rozwiniętych, używających języka angielskiego jako ojczystego, jest bardzo niski. Te wszystkie czynniki spowodowały, że obecnie drugim najbardziej rozpowszechnionym językiem na świecie jest język hiszpański (wg Ethnologue), biorąc pod uwagę liczbę ludności mówiącej tym językiem jako ojczystym. Posługuje się nim większość ludności Ameryki Łacińskiej, gdzie odnotowuje się wysokie wartości przyrostu naturalnego. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku języka arabskiego – przyrost naturalny w krajach arabskich jest wysoki. Natomiast w Rosji od dłuższego czasu odnotowuje się ujemny przyrost naturalny, dlatego liczba ludności mówiącej po rosyjsku się zmniejsza.

Nie bez znaczenia są także migracje. Zwiększenie się liczby imigrantów może doprowadzić za jakiś czas do wzrostu znaczenia języków imigrantów w danym kraju. Naukowcy twierdzą, że w USA wzrośnie w niedługim czasie rola języka hiszpańskiego kosztem języka angielskiego.

Kiedyś powszechnie w wielu krajach świata używano języka francuskiego. Był on językiem ponadlokalnymjęzyk ponadlokalnyjęzykiem ponadlokalnym. Obecnie rolę tę odgrywa język angielski. Komunikując się z ludnością z zagranicy, w transporcie, w wyszukiwaniu i publikowaniu informacji oraz w innym dziedzinach życia, posługujemy się właśnie nim. Dzięki globalizacjiglobalizacjaglobalizacji zjawisko to nasila się.

Konsekwencje rozpowszechniania się języków na świecie

To, że danym językiem posługuje się ogromna liczba ludności na całym świecie, niesie za sobą różne konsekwencje, zarówno pozytywne, jak i negatywne. Do pozytywnych skutków zaliczyć można m.in.: ułatwienie komunikacji, większy dostęp do informacji, usprawnienie podróżowania, znaczne dochody z turystyki w krajach, w których mówi się w językach powszechnie używanych na całym świecie, rozwój międzynarodowych kontaktów w przedsiębiorstwach i dzięki temu szybszy rozwój społeczno‑gospodarczy.

Można dostrzec także negatywne skutki tego zjawiska. Należą do nich na przykład: nadużywanie słów i konstrukcji gramatycznych pochodzących z innych języków podczas mowy i pisania w języku ojczystym, ubożenie zasobu słownictwa języka ojczystego, powstawanie różnych mieszanek językowych (np. spanglish – połączenie języka hiszpańskiego i angielskiego), zatracanie unikalności kulturowej, ponieważ język niesie za sobą inną kulturę, dyskryminacja osób nieumiejących mówić w powszechnie stosowanym języku na całym świecie, zarówno w sytuacjach towarzyskich, jak i prywatnych.

Słownik