szereg działań polegających na umożliwianiu obywatelom korzystania z prawa i przywilejów; prawo i przywileje powinny być dostępne dla członków społeczeństwa w każdym miejscu oraz czasie, w najkorzystniejszych dla nich warunkach i formach

Husserl uważał, że poznanie tzw. naturalne nie jest poznaniem naukowym. Rozumowanie i widzenie świata naturalne jest złudne, ponieważ na ogół rzecz biorąc, opiera się na naszej niewiedzy. Fenomenolog powinien te pozory przezwyciężyć. Pierwszym i koniecznym krokiem jest dokonanie epoché – redukcji, „wyłączenia” i „wzięcia w nawias” naszego nastawienia do świata oraz naszej dotychczasowej wiedzy o świecie. Trzeba zaznaczyć, że nie ma tu mowy o negacji świata, lecz tylko o wzięciu w nawias – to, co wzięte w nawias, czasowo traci ważność. Czynność taką Husserl nazywa „redukcją fenomenologiczną”. Poznanie fenomenologiczne zachodzi bowiem na takim poziomie, na którym kwestia realności świata jeszcze nie występuje. Krytycy zarzucali Husserlowi, że w końcu ta metoda doprowadziła go do idealizmu, jednak chodzi tutaj przede wszystkim o badania wstępne, w których rozstrzygnięcia realistyczne i idealistyczne nie występują. Innymi słowy, dokonanie epoché nie polega na tym, by przestać wierzyć w świat realny, lecz by nie czynić z naszych przekonań użytku w trakcie fenomenologicznego opisu.

(1902–1994) austriacki filozof pochodzenia żydowskiego, specjalizujący się przede wszystkim w filozofii nauki, polityki oraz w myśli społecznej. Studiował w Wiedniu, wykładał m.in. na Uniwersytecie Londyńskim. W dziedzinie filozofii nauki sformułował słynną koncepcję falsyfikacjonizmu. Miał go zainspirować sam Einstein podczas wykładu, którego Popper był słuchaczem. Niemiecki fizyk dokładnie określił eksperyment, który dowiódłby niesłuszności jego teorii względności.
Dorastanie w Niemczech – kraju, w którym rodził się nacjonalizm faszystowski – przyczyniło się do zainteresowania się Poppera genezą totalitaryzmu. W pierwszej kolejności krytyce poddał historyzm (wywodzony głównie od Hegla pogląd, że historią kierują obiektywne prawa). Dostrzegł w nim źródło przemocy między ludźmi, kiedy to jedni narzucają coś innym w imię rzekomych praw historii. Wykorzystując swoją teorię nauki, dowiódł, że historyzm nie spełnia kryteriów naukowości – jest klasyczną teorią niefalsyfikowalną (nie da się jej obalić). Podobnie zresztą jak psychologizm i psychoanaliza. Źródeł europejskiego totalitaryzmu Popper upatrywał także w historii kultury europejskiej, zwłaszcza filozofii. Za pierwszego ideologa totalitaryzmu uważał Platona, poświęcając mu praktycznie cały pierwszy tom swojej monumentalnej dwutomowej pracy Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie (1945). W dziele tym sformułował inspirowaną poglądami Henri Bergsona głośną koncepcję społeczeństwa otwartego – społeczeństwa, które nie przyjmuje żadnej jedynej, słusznej wykładni tego, co historycznie prawdziwe, ale w którym stale ścierają się różne wizje życia i świata.
W Polsce podczas stanu wojennego dzieło Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, na którego oficjalny druk nie było zgody, ukazało się nakładem wydawnictwa podziemnego. Czytało je wielu ówczesnych opozycjonistów. Władze PRL‑u spełniały wszelkie kryteria wroga społeczeństwa otwartego.

(1881– 1973) ekonomista austriacki, przedstawiciel austriackiej szkoły ekonomii, uważany za twórcę neoaustriackiej szkoły w ekonomii; zwolennik liberalizmu gospodarczego.

(1909–1997) brytyjski filozof, historyk idei i teoretyk polityki. Jest jednym z głównych przedstawicieli XX‑wiecznej myśli liberalnej. Napisał ponad 200 prac, głównie esejów, dotyczących zróżnicowanej problematyki, m.in. teorii wiedzy i znaczenia, historii idei i teorii politycznej, rosyjskiej myśli społecznej i literatury, impresji ze spotkań ze znanymi ludźmi, muzyki. W kluczowym eseju Dwie koncepcje wolności (1969, wydanie polskie w wyborze Dwie koncepcje wolności, 1991, i w Czterech esejach o wolności, 1994) Berlin przedstawił szeroko dyskutowane rozróżnienie dwóch pojęć wolności: wolności negatywnej i wolności pozytywnej lub „wolności od” i „wolności do”, a zarazem dwóch nadbudowanych nad nimi koncepcji społeczeństwa. „Wolność od” jest tożsama z brakiem przeszkód dla potencjalnych wyborów jednostki, natomiast „wolność do” to zdolność jednostki do racjonalnego kierowania sobą, która, zdaniem Berlina, wiąże się z koncepcją dwóch jaźni: „wyższej”, kontrolującej, i „niższej”, wymagającej kontroli. Berlin upatrywał niebezpieczeństwo w rozszerzaniu pojęcia „wyższej” jaźni na pewną całość społeczną (np. plemię, rasę, wspólnotę wyznaniową, państwo), taki zabieg prowadzi bowiem do identyfikacji wolności z kontrolą. Doktryny „wolności do” są bardziej podatne na wypaczenia, dają więc słabsze gwarancje respektowania wolności indywidualnej niż doktryny „wolności od”.

(1859–1938) niemiecki filozof, twórca fenomenologii. Pochodził z zamożnej żydowskiej rodziny. W latach 1876–1878 studiował matematykę, fizykę i astronomię na Uniwersytecie w Lipsku. Edukację kontynuował na uniwersytetach w Berlinie oraz – po odbyciu służby wojskowej – w Wiedniu, gdzie uczęszczał na wykłady Franza Brentany, który wywarł na niego olbrzymi wpływ. Tam też w 1883 r. uzyskał tytuł doktorski z matematyki na podstawie pracy Przyczynki do rachunku wariacyjnego. W 1887 r. na uniwersytecie w Halle Husserl uzyskał habilitację na podstawie rozprawy z zakresu filozofii O pojęciu liczby. Analizy psychologiczne. Wykładał tam do roku 1901. Następnie pracował na uniwersytecie w Getyndze (od 1901 r.), a w końcu, w charakterze profesora zwyczajnego, na uniwersytecie we Fryburgu Bryzgowijskim (od 1916 r.). Pierwsza praca, która przyniosła mu uznanie, to poświęcone analizom czystej logiki Badania logiczne (1900). Kolejne prace, w których przedstawił idee nowej nauki, przyniosły mu światowy rozgłos. W 1928 r. przeszedł na emeryturę, wykłady prowadził do roku 1933, kiedy to władze nazistowskie zakazały mu działalności dydaktycznej. Nie przeszkodziło mu to jednak w przyjmowaniu zaproszeń i wygłaszaniu odczytów na licznych europejskich uczelniach, m.in. w Paryżu, Pradze czy Wiedniu. Do końca pracował nad pogłębianiem swojego systemu – pozostawił po sobie około trzydziestu tysięcy stronic niepublikowanych zapisków, z których znaczna część została opublikowana dopiero po 1950 r.
Do najważniejszych prac Edmunda Husserla zaliczamy: Badania logiczne (1900), Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii (1913), Medytacje kartezjańskie (1931), Kryzys nauk europejskich i fenomenologia transcendentalna (1936).
Najwybitniejszym uczniem Husserla był Roman Ingarden, a silny wpływ myśli niemieckiego filozofa widać także w pracach Martina Heideggera.