Terasy rzeczne powstają na skutek erozyjnej działalności wód płynących. Mają one postać wypłaszczenia terenu, które biegnie nad równiną zalewowąrównina zalewowarówniną zalewową. Poszczególne terasy oddzielają załomy, które są świadectwem zmieniającego się w czasie poziomu koryta rzecznego. Terasy wznoszą się schodkowo, przez co stoki doliny przypominają stopnie. Terasy ulokowane wyżej są starsze, te niższe powstały później.

Terasy rzeczne powstają, gdy zmienia się wysokość podstawy erozyjnej, tj. wysokość, na jakiej zlokalizowane jest ujście rzeki. Osiągnięcie tej podstawy oznacza, że koryto rzeczne nie będzie mogło się dalej pogłębiać. Rzeka wcina się w podłoże tym mocniej, im większa różnica wysokości dzieli jej źródło od ujścia. Wówczas jej brzegi mają postać ostrych krawędzi. Krawędzie te są podcinane w momencie poszerzania przez rzekę swojego łożyska. Etap ten następuje wtedy, gdy ujście rzeki przez dłuższy okres nie zmienia swojej lokalizacji. Kiedy podstawa erozyjna ponownie zmienia wysokość, rzeka pozostawia w dolinach płaszczyzny, które świadczą o dawnym poziomie spływu wód.

Szerokość teras rzecznych jest bardzo zróżnicowana – wynosi od kilku do nawet kilkunastu kilometrów. Im dłużej podstawa erozyjna rzeki nie ulega zmianie, tym większa jest zwykle szerokość terasy. Okresom znacznego obniżenia się podstawy erozyjnej odpowiadają wysokie krawędzie terasy, natomiast jedynie niewielkie obniżenia powodują powstanie stosunkowo niskiej krawędzi. Powierzchnia terasy przeważnie jest płaska, lekko nachylona w kierunku zgodnym ze spadkiem doliny.

Rozróżniamy następujące rodzaje teras rzecznych różniące się od siebie sposobem powstawania i budową:

• terasy erozyjne – powstają w wyniku skokowego obniżania się bazy erozyjnej rzeki i są wycięte w skałach budujących stoki doliny rzecznej;

  RgBnqkI2cHejz

  Schemat przedstawia terasy erozyjne. W środku zaznaczone jest koryto rzeki jako zagłębienie o zaokrąglonym dnie wypełnione wodą. Skalne podłoże przedstawione jest symetrycznie i połączone z zaokrąglonym dnem. Po obu stronach koryta jest płaska powierzchnia. W pewnej odległości od koryta jest stroma ściana. Na pewnej wysokości znowu jest przedstawiona półka skalna. Nad półką jest kolejna stroma ściana, a nad nią znów płasko ukształtowany teren.

  

• terasy akumulacyjne – powstają z osadów rzecznych w wyniku stopniowego obniżania się bazy erozyjnej rzeki. Dno doliny wypełnione jest osadami aluwialnymiutwory aluwialnealuwialnymi, a następnie wcina się w nie koryto rzeki. Rozcięcie nie dochodzi do skały litej w podłożu;

  RSYrJukYG3PPy

  Ilustracja przedstawia schemat terasy akumulacyjnej. Na obrzeżu terasy występuje skalne podłoże, które po obu stronach posiada stromą ścianę skalną. Na jej szczycie znajduje się płaski teren a pomiędzy ścianami stworzonymi ze skalnego podłoża utwory aluwialne. Wypełniają one tę powierzchnię. Jeden z utworów jest wyższy, na nim tworzy się półka skalna. Jej podłożem jest właśnie utwór aluwialny, a ścianą skały. Z kolei drugi z utworów aluwialnych jest otoczony wewnętrznym utworem. Jest on niżej położony niż drugi. W środku jego znajduje się koryto rzeczne, które ma zaokrąglone dno.

  

• terasy akumulacyjno‑erozyjne występują najczęściej w dolinach rzek górskich, zbudowane są zarówno ze skał podłoża, jak i z osadów rzecznych. Koryto rzeki wcina się w osady aluwialne, a także w skały lite występujące w podłożu.

  R1LR8uzxpKrjX

  Na ilustracji terasa erozyjno-akumulacyjna. Na środku przedstawienia jest koryto rzeczne z zaokrąglonym dnem. Dno jest zbudowane ze skalnego podłoża. Z niego również zbudowane jest dno doliny, skalne ściany oraz skalne półki. Na skalnych półkach po obu stronach doliny znajdują się utwory aluwialne. Są one niższe od skalnej ściany znajdującej się nad półką. Tworzą półkę skalną.

  

Pod względem zależności od poziomów rzeki wyróżnia się terasy:

• zalewowe – okresowo zalewane w czasie wysokich stanów wód;

• nadzalewowe – powstałe w wyniku zmian bazy erozyjnej rzeki lub zmian ilości wody w rzece.

R1dVNVKONOlQr

Ilustracja przedstawia schemat terasy zalewowej i nadzalewowej. W centralnej części znajduje się zaokrąglone wgłębienie wypełnione wodą - koryto rzeki. Okolice brzegu rzeki są płaskie, oznaczono je jako terasa zalewowa. W pewnej odległości od brzegu znajdują się wzniesienia, obszar pomiędzy nimi to dno doliny. Na wzniesieniu teren jest płasko ukształtowany, jest to terasa nadzalewowa. Z obszaru tarasy nadzalewowej powstaje kolejne wzniesienie i oznaczony jest jako dolina.

Słownik