Uczelnie w Polsce

Uczelnią w Polsce jest jednostka organizacyjna działająca na podstawie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, założona przez organy państwowe, osoby fizyczne i prawne lub samorządową osobę prawną (art. 13 pkt. 2 Ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce). Według prawa polskiego kształci ona absolwentów liceów ogólnokształcących i techników, którzy zdali egzamin maturalny.

W październiku 2018 r. weszła w życie ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, w którym zawarta jest nowa klasyfikacja polskich uczelni. Według niej uczelnie dzielą się na akademickieuczelnia akademickaakademickiezawodoweuczelnia zawodowazawodowe, natomiast od 2021 roku będą obowiązywać następujące ich definicje:

Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce
  1. Uczelnia będzie uczelnią akademicką, jeżeli będzie prowadzić działalność naukową i posiadać kategorię naukową A+, A albo B+ w co najmniej jednej dyscyplinie naukowej albo artystycznej.

  2. Uczelnia będzie uczelnią zawodową, jeżeli będzie prowadzić kształcenie uwzględniające potrzeby otoczenia społeczno‑gospodarczego oraz nie będzie spełniać warunku, o którym mowa w punkcie powyższym.

uw Źródło: Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 8.04.2020 r.].

W ustawie są też zawarte definicje poszczególnych typów uczelni:

  1. Akademią jest uczelnia akademicka według wyżej przytoczonej definicji.

  2. Politechniką jest uczelnia akademicka posiadająca kategorię naukową A+, A albo B+ w co najmniej dwóch dyscyplinach w zakresie nauk inżynieryjnych i technicznych.

  3. Uniwersytetem jest uczelnia akademicka posiadająca kategorię naukową A+, A albo B+ w co najmniej sześciu dyscyplinach naukowych lub artystycznych, zwanych dalej „dyscyplinami”, zawierających się w co najmniej 3 dziedzinach nauki lub sztuki, zwanych dalej „dziedzinami”.

Ponadto uczelnie dzielą się na:

  1. Uczelnie publiczne, których założycielem jest organ państwa.

  2. Uczelnie niepubliczne, których założycielem może być osoba fizyczna, osoba prawna niebędąca jednostką samorządu terytorialnego albo państwowa lub samorządowa osoba prawna.

W roku 2018 w Polsce działały 392 uczelnie wyższe.

RiETLwYqQTuAe1
Wykres kołowy. Uczelnie wyższe w Polsce (392 ogółem). Lista elementów: Uniwersytety; Wartość: 19; Udział procentowy: 4,8%Uczelnie techniczne; Wartość: 24; Udział procentowy: 6,1%Uczelnie rolnicze; Wartość: 7; Udział procentowy: 1,8%Uczelnie ekonomiczne; Wartość: 56; Udział procentowy: 14,3%Uczelnie pedagogiczne; Wartość: 13; Udział procentowy: 3,3%Uczelnie morskie; Wartość: 2; Udział procentowy: 0,5%Uniwersytety medyczne; Wartość: 9; Udział procentowy: 2,3%Akademie wychowania fizycznego; Wartość: 6; Udział procentowy: 1,5%Uczelnie artystyczne; Wartość: 22; Udział procentowy: 5,6%Uczelnie teologiczne; Wartość: 15; Udział procentowy: 3,8%Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe); Wartość: 212; Udział procentowy: 54,1%Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji; Wartość: 7; Udział procentowy: 1,8%
Oprac. na podst.: GUS, Typy uczelni w Polsce według województw, bdl.stat.gov.pl.pl.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RP2UUni9hyRxC1
Wykres skumulowany. Typy uczelni w Polsce według województw. Lista elementów: 1. zestaw danych:Miejsce: mazowieckie (97)Uniwersytety: 2Uczelnie techniczne: 5Uczelnie rolnicze: 1Uczelnie ekonomiczne: 15Uczelnie pedagogiczne: 4Uczelnie morskie: 0Uniwersytety medyczne: 1Akademie wychowania fizycznego: 1Uczelnie artystyczne: 5Uczelnie teologiczne: 8Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 52Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 32. zestaw danych:Miejsce: wielkopolskie (35)Uniwersytety: 1Uczelnie techniczne: 2Uczelnie rolnicze: 1Uczelnie ekonomiczne: 5Uczelnie pedagogiczne: 0Uczelnie morskie: 0Uniwersytety medyczne: 1Akademie wychowania fizycznego: 1Uczelnie artystyczne: 2Uczelnie teologiczne: 0Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 22Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 03. zestaw danych:Miejsce: śląskie (34)Uniwersytety: 1Uczelnie techniczne: 4Uczelnie rolnicze: 0Uczelnie ekonomiczne: 9Uczelnie pedagogiczne: 1Uczelnie morskie: 0Uniwersytety medyczne: 1Akademie wychowania fizycznego: 1Uczelnie artystyczne: 2Uczelnie teologiczne: 1Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 14Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 04. zestaw danych:Miejsce: dolnośląskie (33)Uniwersytety: 1Uczelnie techniczne: 1Uczelnie rolnicze: 1Uczelnie ekonomiczne: 3Uczelnie pedagogiczne: 1Uczelnie morskie: 0Uniwersytety medyczne: 1Akademie wychowania fizycznego: 1Uczelnie artystyczne: 2Uczelnie teologiczne: 2Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 19Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 15. zestaw danych:Miejsce: małopolskie (29)Uniwersytety: 1Uczelnie techniczne: 2Uczelnie rolnicze: 1Uczelnie ekonomiczne: 4Uczelnie pedagogiczne: 2Uczelnie morskie: 0Uniwersytety medyczne: 0Akademie wychowania fizycznego: 1Uczelnie artystyczne: 3Uczelnie teologiczne: 1Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 14Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 06. zestaw danych:Miejsce: pomorskie (26)Uniwersytety: 1Uczelnie techniczne: 1Uczelnie rolnicze: 0Uczelnie ekonomiczne: 2Uczelnie pedagogiczne: 1Uczelnie morskie: 1Uniwersytety medyczne: 1Akademie wychowania fizycznego: 1Uczelnie artystyczne: 2Uczelnie teologiczne: 0Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 15Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 17. zestaw danych:Miejsce: łódzkie (23)Uniwersytety: 1Uczelnie techniczne: 2Uczelnie rolnicze: 0Uczelnie ekonomiczne: 6Uczelnie pedagogiczne: 6Uczelnie morskie: 0Uniwersytety medyczne: 1Akademie wychowania fizycznego: 0Uczelnie artystyczne: 4Uczelnie teologiczne: 0Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 9Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 08. zestaw danych:Miejsce: podkarpackie (18)Uniwersytety: 1Uczelnie techniczne: 1Uczelnie rolnicze: 0Uczelnie ekonomiczne: 1Uczelnie pedagogiczne: 0Uczelnie morskie: 0Uniwersytety medyczne: 0Akademie wychowania fizycznego: 0Uczelnie artystyczne: 0Uczelnie teologiczne: 2Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 13Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 09. zestaw danych:Miejsce: kujawsko–pomorskie (17)Uniwersytety: 2Uczelnie techniczne: 0Uczelnie rolnicze: 1Uczelnie ekonomiczne: 1Uczelnie pedagogiczne: 0Uczelnie morskie: 0Uniwersytety medyczne: 0Akademie wychowania fizycznego: 0Uczelnie artystyczne: 1Uczelnie teologiczne: 0Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 12Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 010. zestaw danych:Miejsce: lubelskie (17)Uniwersytety: 2Uczelnie techniczne: 1Uczelnie rolnicze: 1Uczelnie ekonomiczne: 1Uczelnie pedagogiczne: 1Uczelnie morskie: 0Uniwersytety medyczne: 1Akademie wychowania fizycznego: 0Uczelnie artystyczne: 0Uczelnie teologiczne: 0Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 9Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 111. zestaw danych:Miejsce: podlaskie (16)Uniwersytety: 1Uczelnie techniczne: 1Uczelnie rolnicze: 1Uczelnie ekonomiczne: 3Uczelnie pedagogiczne: 1Uczelnie morskie: 0Uniwersytety medyczne: 1Akademie wychowania fizycznego: 0Uczelnie artystyczne: 0Uczelnie teologiczne: 0Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 8Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 012. zestaw danych:Miejsce: zachodniopomorskie (16)Uniwersytety: 1Uczelnie techniczne: 2Uczelnie rolnicze: 0Uczelnie ekonomiczne: 1Uczelnie pedagogiczne: 0Uczelnie morskie: 1Uniwersytety medyczne: 1Akademie wychowania fizycznego: 0Uczelnie artystyczne: 1Uczelnie teologiczne: 0Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 9Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 013. zestaw danych:Miejsce: świętokrzyskie (12)Uniwersytety: 1Uczelnie techniczne: 1Uczelnie rolnicze: 0Uczelnie ekonomiczne: 1Uczelnie pedagogiczne: 1Uczelnie morskie: 0Uniwersytety medyczne: 0Akademie wychowania fizycznego: 0Uczelnie artystyczne: 0Uczelnie teologiczne: 1Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 7Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 014. zestaw danych:Miejsce: warmińsko–mazurskie (7)Uniwersytety: 1Uczelnie techniczne: 0Uczelnie rolnicze: 0Uczelnie ekonomiczne: 2Uczelnie pedagogiczne: 1Uczelnie morskie: 0Uniwersytety medyczne: 0Akademie wychowania fizycznego: 0Uczelnie artystyczne: 0Uczelnie teologiczne: 0Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 2Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 115. zestaw danych:Miejsce: lubuskie (6)Uniwersytety: 1Uczelnie techniczne: 0Uczelnie rolnicze: 0Uczelnie ekonomiczne: 1Uczelnie pedagogiczne: 0Uczelnie morskie: 0Uniwersytety medyczne: 0Akademie wychowania fizycznego: 0Uczelnie artystyczne: 0Uczelnie teologiczne: 0Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 4Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 016. zestaw danych:Miejsce: opolskie (6)Uniwersytety: 1Uczelnie techniczne: 1Uczelnie rolnicze: 0Uczelnie ekonomiczne: 1Uczelnie pedagogiczne: 0Uczelnie morskie: 0Uniwersytety medyczne: 0Akademie wychowania fizycznego: 0Uczelnie artystyczne: 0Uczelnie teologiczne: 0Pozostałe uczelnie (w tym państwowe wyższe szkoły zawodowe): 3Uczelnie resortu obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji: 0
Oprac. na podst.: GUS, Typy uczelni w Polsce według województw, bdl.stat.gov.pl.pl.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Studia i tytuły nadawane przez uczelnie

W Polsce mamy podział na:

  1. studia I stopnia – zawodowy tytuł licencjata lub inżyniera;

  2. studia II stopnia – tytuł magistra lub magistra inżyniera;

  3. jednolite magisterskie – tytuł magistra, lekarza, lekarza stomatologa lub lekarza weterynarii.

Jeżeli dane jednostki organizacyjne uczelni (obecnie są to instytuty) mają uprawnienia, to mogą kształcić w ramach studiów III stopnia (obecnie: szkoły doktorskie) i nadawać tytuł naukowy doktora oraz tytuł naukowy doktora habilitowanego.

Większość uczelni prowadzi także studia podyplomowe oraz proponuje zajęcia w formie kursów, także e‑learningowych. Przy niektórych istnieją także tzw. uniwersytety trzeciego wieku, których celem jest poprawa jakości życia osób w wieku poprodukcyjnym.

Akredytacja

Wszystkie kierunki studiów podlegają akredytacji, czyli sprawdzeniu, czy dany kierunek odpowiada przewidzianym dla niego standardom kształcenia. Instytucją za to odpowiedzialną jest Polska Komisja Akredytacyjna.

Poddanie się tej ocenie jest obligatoryjne, a wyniki dokonywanych ocen można znaleźć na stronie komisji. Mogą one pomóc kandydatowi w wyborze odpowiedniej uczelni zapewniającej dobrą jakość kształcenia.

Podział nauk

Na studiach wyższych student pogłębia wiedzę z zakresu wybranej dyscypliny naukowej. Nowy podział nauk został wprowadzony Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2018 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych. Jest on następujący:

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2018 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych

Lp.

Dziedzina nauki/sztuki

Dyscyplina naukowa/artystyczna

1

Dziedzina nauk humanistycznych

1) archeologia

2) filozofia

3) historia

4) językoznawstwo

5) literaturoznawstwo

6) nauki o kulturze i religii

7) nauki o sztuce

2

Dziedzina nauk inżynieryjno‑technicznych

1) architektura i urbanistyka

2) automatyka, elektronika i elektrotechnika

3) informatyka techniczna i telekomunikacja

4) inżynieria biomedyczna

5) inżynieria chemiczna

6) inżynieria lądowa i transport

7) inżynieria materiałowa

8) inżynieria mechaniczna

9) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka

3

Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu

1) nauki farmaceutyczne

2) nauki medyczne

3) nauki o kulturze fizycznej

4) nauki o zdrowiu

4

Dziedzina nauk rolniczych

1) nauki leśne

2) rolnictwo i ogrodnictwo

3) technologia żywności i żywienia

4) weterynaria

5) zootechnika i rybactwo

5

Dziedzina nauk społecznych

1) ekonomia i finanse

2) geografia społeczno‑ekonomiczna i gospodarka przestrzenna

3) nauki o bezpieczeństwie

4) nauki o komunikacji społecznej i mediach

5) nauki o polityce i administracji

6) nauki o zarządzaniu i jakości

7) nauki prawne

8) nauki socjologiczne

9) pedagogika

10) prawo kanoniczne

11) psychologia

6

Dziedzina nauk ścisłych i przyrodniczych

1) astronomia

2) informatyka

3) matematyka

4) nauki biologiczne

5) nauki chemiczne

6) nauki fizyczne

7) nauki o Ziemi i środowisku

7

Dziedzina nauk teologicznych

nauki teologiczne

8

Dziedzina sztuki

1) sztuki filmowe i teatralne

2) sztuki muzyczne

3) sztuki plastyczne i konserwacja dzieł sztuki

1 Źródło: Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2018 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 20.04.2020 r.].

Słownik

politechnika
politechnika

uczelnia akademicka mająca kategorię naukową A+, A albo B+ w co najmniej dwóch dyscyplinach w zakresie nauk inżynieryjnych i technicznych

uczelnia
uczelnia

szkoła wyższa działająca na podstawie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, założona przez organy państwowe, osoby fizyczne i prawne lub samorządową osobę prawną, kształcąca osoby, które mają za sobą zdany egzamin maturalny; absolwenci uzyskują tytuły związane z wykształceniem wyższym

uczelnia akademicka
uczelnia akademicka

uczelnia, która prowadzi działalność naukową i ma kategorię naukową A+, A albo B+ w co najmniej jednej dyscyplinie naukowej albo artystycznej

uczelnia zawodowa
uczelnia zawodowa

prowadzi kształcenie uwzględniające potrzeby otoczenia społeczno‑gospodarczego oraz nie spełnia warunków kwalifikujących ją jako uczelnię akademicką

uniwersytet
uniwersytet

uczelnia akademicka mająca kategorię naukową A+, A albo B+ w co najmniej sześciu dyscyplinach naukowych lub artystycznych, zawierających się w co najmniej trzech dziedzinach nauki lub sztuki