Wada wzroku to niezdolność oka do tworzenia prawidłowo zogniskowanego obrazu na plamce żółtejplamka żółta plamce żółtej lub centralnej części siatkówkisiatkówkasiatkówki. Wady tego typu obejmują niemiarowości sferyczne oczu: nadwzroczność (dalekowzroczność), krótkowzroczność i astygmatyzm (niezborność).

Przy nadwzroczności promienie światła wpadające równolegle do oka skupiają się w ognisku położonym za siatkówką. Przyczyną tej wady wzroku jest najczęściej zbyt krótka oś przednio‑tylna gałki ocznej.

Nadwzroczność fizjologiczna występuje u noworodków i bardzo małych dzieci (jest związana z krótką gałką oczną i maleje wraz z wiekiem w miarę wzrostu gałki ocznej). Nadwzroczność ukryta kompensowana jest przez akomodacjęakomodacjaakomodację i ujawnia się w coraz większym stopniu wraz z wiekiem. Nadwzroczność starcza jest wynikiem zmniejszania współczynnika załamania ośrodków optycznych (głównie rogówki i ciała szklistego) oraz postępującego osłabienia aparatu nastawczego oka.

Nadwzroczność wyrównują okulary ze szkłami skupiającymi (soczewki wypukłe, tzw. plusy), które skupiają promienie światła na siatkówce. Okulary dwuogniskowe umożliwiają dobre widzenie dali i bliży w nadwzroczności, natomiast okulary wieloogniskowe (progresywne) – dobre widzenie na różne odległości.

Wada ta spowodowana jest zbyt silnym załamywaniem światła przez układ optyczny oka (krótkowzroczność refrakcyjna) lub wydłużeniem się gałki ocznej w osi przednio‑tylnej (krótkowzroczność osiowa). W rezultacie obraz powstaje przed siatkówką zamiast na niej, a przedmioty oddalone widziane są jako nieostre. Znaczne wydłużenie gałki ocznej prowadzi zwykle do zmian chorobowych w twardówce, naczyniówce i siatkówce oka (takich jak wylewy czy odwarstwienie siatkówki).

Krótkowzroczność korygują okulary ze szkłami rozpraszającymi (wklęsłymi, tzw. minusami).

Jest to zniekształcenie obrazu wywołane różnicami w załamywaniu światła wzdłuż różnych południków gałki ocznej. Najczęściej przyczyną jest nieprawidłowa krzywizna rogówki lub soczewki.

Wyróżnia się dwa rodzaje astygmatyzmu: regularny oraz nieregularny.

W astygmatyzmie regularnym największe różnice w załamywaniu promieni dotyczą płaszczyzn leżących w stosunku do siebie pod kątem prostym. Ten rodzaj wady dzielimy dodatkowo na niezłożony i złożony.

Astygmatyzm niezłożony występuje, gdy w jednej osi moc optyczna oka prawidłowo ogniskuje promienie na siatkówce, a w osi do niej prostopadłej skupianie ich jest zbyt silne lub zbyt słabe (niezborność krótkowzroczna lub nadwzroczna).

Z astygmatyzmem złożonym mamy do czynienia, gdy w obu płaszczyznach istnieje nadwzroczność lub krótkowzroczność, ale niejednakowej wielkości.

Astygmatyzm nieregularny powstaje, gdy różnie załamują się promienie biegnące w tej samej płaszczyźnie – najczęściej wada ta jest wynikiem zmian pourazowych (np. blizn na rogówce).

Korekcję astygmatyzmu można osiągnąć dzięki specjalnie dobranym szkłom cylindrycznym lub sferyczno‑cylindrycznym. Warto przy tym wiedzieć, że astygmatyzm nieregularny nie może być dobrze skorygowany za pomocą okularów i konieczne jest stosowanie soczewek kontaktowych.

Słownik