Przeczytaj
Ćwiczenia
W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;, udowodnij w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;, uzasadnij zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;, wykaż należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
wyjaśnij
twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‑skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego;
scharakteryzuj
należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy;
porównaj
twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic;
rozstrzygnij
w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen;
rozważ
należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;
oceń
to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów;
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;
udowodnij
w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;
uzasadnij
zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;
wykaż
należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł. Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.
Organy pomocniczo‑doradcze Unii Europejskiej i wybrane instytucje finansowe UE
Europejski Komitet Ekonomiczno‑Społeczny
Europejski Komitet Ekonomiczno‑Społeczny (EKES) został powołany w 1957 r. na mocy traktatów rzymskich, zaś jego rolę umocniono w traktacie nicejskim. Siedziba Komitetu mieści się w Brukseli. W przypadkach określonych w traktatach, muszą z nim konsultować się: Rada UE, Komisja Europejska, a od czasu traktatu lizbońskiego również Parlament EuropejskiParlament Europejski. EKES może wydawać także samodzielnie opinie. Jego stanowisko nie jest jednak formalnie wiążące, a jedynie autorytet Komitetu wskazuje na jego wagę.
Obecnie Komitet reprezentuje różne gospodarcze i społeczne grupy zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, które wywodzą się z kręgów:
pracodawców: z sektora publicznego i prywatnego, wielkich, średnich oraz małych przedsiębiorstw, z izb handlowych, handlu detalicznego i hurtowego, bankowości i ubezpieczeń, transportu i rolnictwa;
pracowników: z ogólnokrajowych związków zawodowych;
innych podmiotów: z organizacji pozarządowych, organizacji rolników, organizacji rzemieślników i przedstawicieli wolnych zawodów, spółdzielni i organizacji nienastawionych na zysk, organizacji konsumenckich i ekologicznych, stowarzyszeń naukowych i akademickich, organizacji reprezentujących rodzinę, kobiety, niepełnosprawnych.
W skład Europejskiego Komitetu Ekonomiczno‑Społecznego wchodzi 329 przedstawicieli pochodzących z wszystkich państw członkowskich (proporcjonalnie do liczby ludności danego państwa). Są mianowani przez Radę UE spośród dwukrotnej liczby kandydatów przedstawionych przez poszczególne państwa. Traktat lizboński przedłużył kadencję członków Komitetu z czterech do pięciu lat, a tym samym przewodniczący oraz dwaj wiceprzewodniczący są wybierani na dwa i pół roku. Państwa członkowskie wybierają spośród siebie przewodniczącego (od 2018 r. jest nim Christa Schweng) i dwóch wiceprzewodniczących.
Komitet Regionów (Europejski Komitet Regionów)
Komitet Regionów został powołany na mocy traktatu z Maastricht w 1994 r. Jego siedziba mieści się w Brukseli. Komitet składa się z przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych (np. zwierzchników władz regionalnych, burmistrzów i prezydentów miast) posiadających mandat wyborczy społeczności regionalnej lub lokalnej.
Zadaniem Komitetu jest konsultowanie decyzji Rady UE i Komisji Europejskiej dotyczących polityki regionalnej, środowiska, edukacji i transportu. Rada UE i Komisja, a także Parlament Europejski mogą zwrócić się do Komitetu o ustosunkowanie się do dowolnej sprawy. Komitet może również wydać opinię z własnej inicjatywy.
329 członków Komitetu (w liczbie proporcjonalnej do liczby ludności danego kraju) nominują rządy ich państw, jednak członkowie podejmują decyzje niezależne politycznie od władz państwowych. Członków Komitetu Regionów powołuje Rada Unii Europejskiej. Traktat z Lizbony przedłuża ich kadencję z czterech do pięciu lat, zaś kadencję przewodniczącego oraz wiceprzewodniczącego – do dwóch i pół roku. Członkowie wybierają spośród siebie przewodniczącego (od 2020 r. jest nim Apostolos Tzitzikostas) oraz wiceprzewodniczących.
Europejski Bank Centralny
Europejski Bank Centralny (EBC) rozpoczął działalność w 1998 r., a pełne kompetencje uzyskał po utworzeniu strefy euro w 1999 r. Na mocy traktatu lizbońskiego stał się jednym z organów głównych całej Unii. Jego siedziba mieści się we Frankfurcie nad Menem.
Zadaniem EBC jest określenie zasad i prowadzenie polityki pieniężnej UE, m.in. przez zapewnienie stabilności cen (ustala stopy procentowe, które obowiązują w strefie euro). Zarządza również rezerwami walutowymi krajów członkowskich oraz ma wyłączne prawo do emisji banknotów euro. Ma przy tym własną osobowość prawną. Jest niezależny od instytucji, organów UE i państw członkowskich.
Pracami EBC kieruje Zarząd, w skład którego wchodzą: prezes, wiceprezes i czterech członków), a którego członkowie mianowani są na osiem lat przez Radę Europejską (z rekomendacji Rady UE) z inicjatywy krajów członkowskich należących do strefy euro. Pełni funkcję organu wykonawczego i realizuje wytyczne Rady Zarządzającej.
Najwyższym organem decyzyjnym EBC jest Rada Zarządzająca (Rada Prezesów), w skład której wchodzą prezesi banków narodowych (gubernatorzy) krajów obszaru euro oraz członkowie Zarządu EBC. Rada Zarządzająca ma prawo wydawać dyrektywy, które równocześnie stają się częścią dorobku prawnego UE (acquis communautaire). To ona określa politykę pieniężną EBC.
Kolejnym organem Banku jest Rada Ogólna. W jej skład wchodzą: prezes i wiceprezes EBC oraz prezesi krajowych banków centralnych wszystkich 27 państw członkowskich UE. Innymi słowy, w Radzie Ogólnej zasiadają przedstawiciele 19 krajów strefy euro oraz 8 krajów spoza niej. W posiedzeniach Rady Ogólnej mogą uczestniczyć bez prawa głosu pozostali członkowie Zarządu EBC, przewodniczący Rady UE oraz przedstawiciel Komisji Europejskiej.
Rada Ogólna pełni funkcje doradcze oraz wspomaga przygotowanie dalszego rozszerzenia strefy euro. W celu realizacji swoich zadań EBC współpracuje z Europejskim Systemem Banków Centralnych. Wraz z bankami centralnymi krajów członkowskich UE tworzy tzw. Eurosystem.
Europejski System Banków Centralnych
Składa się z Europejskiego Banku Centralnego i krajowych banków centralnych państw członkowskich Unii Europejskiej (również tych nienależących do strefy euro). Nie ma własnych struktur ani osobowości prawnej. Jego pracami kierują organy EBC. Został stworzony, by utrzymywać stabilność polityki pieniężnej UE, zarządzać rezerwami walutowymi państw członkowskich i przeprowadzać operacje walutowe.
Europejski Bank Inwestycyjny
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) został założony w 1958 r. na mocy traktatu rzymskiego o utworzeniu EWG. Posiada odrębny status jako jednej z agencji UE. Jego siedziba mieści się w Luksemburgu.
Głównym zadaniem EBI jest udzielanie długoterminowych pożyczek zarówno sektorowi publicznemu, jak i prywatnemu. Pieniądze pozyskane z funduszy EBI są przeznaczane na projekty w takich dziedzinach polityki UE, jak: energia, transport, wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw, spójność i konwergencja regionów UE oraz badania, rozwój i innowacje. EBI może również udzielać pożyczek krajom spoza UE, m.in. państwom kandydującym, potencjalnie kandydującym oraz partnerskim.
Każde państwo członkowskie ma własne udziały w kapitale banku w zależności od stopnia partycypacji w gospodarce całej UE. W związku z tym EBI nie wykorzystuje środków budżetowych UE, lecz wyłącznie własne.
Słownik
organ wykonawczy Unii Europejskiej, który odpowiada za bieżącą politykę Unii; nadzoruje również prace wszystkich jej agencji, a także zarządza jej funduszami
instytucja UE będąca odpowiednikiem jednoizbowego parlamentu; członków wybierają obywatele państw należących do UE na pięcioletnią kadencję