Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Nauczyliśmy się rozwiązywać równania postaci sinx=a, gdzie a jest pewną liczbą rzeczywistą. W tej lekcji każde równanie, o ile to tylko możliwe, będziemy starali się sprowadzić do równania postaci sinx=a.

Przykład 1

Rozwiążemy równanie sinxsinx+1=0 w zbiorze liczb rzeczywistych.

Rozwiązanie

Zauważmy, że musimy założyć, że sinx-1.

Warunek ten zachodzi, gdyx-π2+2kπ, gdzie k.

Szukamy rozwiązań równania: sinx=0.

Są nimi następujące liczby: x=πk, gdzie k.

Zatem po uwzględnieniu założeń, otrzymujemy odpowiedź:

x=πk, gdzie k.

Przykład 2

Rozwiążemy równanie: 2sinx+cos2x=2-sin2x w zbiorze liczb rzeczywistych.

Rozwiązanie

Zauważmy, że możemy wykorzystać tożsamość trygonometryczną sin2x+cos2x=1 do zmiany postaci równania:

2sinx+cos2x+sin2x-2=0,

2sinx+1-2=0,

2sinx-1=0.

Powstaje równanie, które umiemy już rozwiązać:

sinx=12.

Rozwiązaniami są: x=π6+2πk,x=5π6+2πk, gdzie k.

Każde równanie, o ile to możliwe, staramy się sprowadzić do równania z jedną tylko funkcją trygonometryczną.

Przykład 3

Rozwiążemy równanie: 4sin3x=sinx w zbiorze liczb rzeczywistych.

Rozwiązanie

Przenieśmy wszystkie wyrażenia na jedną stronę:

4sin3x-sinx=0

i zapiszmy wyrażenie po lewej stronie w postaci iloczynowejpostać iloczynowa równaniapostaci iloczynowej:

sinx4sin2x-1=0

sinx(2sinx+1)(2sinx-1)=0.

Iloczyn wyrażeń jest równy 0 wtedy, gdy jedno z wyrażeń przyjmuje wartość 0:

sinx=0 lub sinx=-12 lub sinx=12.

Rozwiązaniami są:

x=πk lub x=-π6+2kπ lub x=-5π6+2kπ lub x=π6+2kπ lub x=5π6+2kπ, gdzie k.

Powyższe rozwiązania można zapisać w skróconej wersji x=πk lub x=±π6+πk, gdzie k.

Każde równanie, o ile to możliwe, próbujemy sprowadzić do postaci iloczynowej.

Przykład 4

Rozwiążemy równanie: 4sin2x+2(3-1)sinx-3=0 w zbiorze liczb rzeczywistych.

Rozwiązanie

Zauważmy, że możemy podstawić t=sinx. Wówczas równanie przyjmuje postać równania kwadratowego:

4t2+2(3-1)t-3=0.

Stosujemy zatem metodę rozwiązywania równań kwadratowych:

Δ=4(3-1)2+4·4·3=16+83=4(3+1)2

i obliczamy pierwiastki równania kwadratowego:

t=-2(3-1)+2(3+1)8=12

lub

t=-2(3-1)-2(3+1)8=-32.

Rozwiążemy ostatecznie równanie ze zmienną x:

sinx=12 lub sinx=-32.

Rozwiązaniami są:

x=π6+2kπ lub x=5π6+2kπ lub x=5π3+2kπ lub x=4π3+2kπ, gdzie k.

Przykład 5

Rozwiążemy równanie: 2cos4x-sin4x=1 w zbiorze liczb rzeczywistych.

Rozwiązanie

Korzystamy ze wzoru skróconego mnożenia na różnicę kwadratów:

2cos2x-sin2xcos2x+sin2x=1.

Wykorzystujemy jedynkę trygonometryczną:

2cos2x-sin2x=1.

Sprowadzamy równanie do wartości jednej funkcji trygonometrycznej; w tym przypadku jest to funkcja sinx:

21-2sin2x=1

2sin2x=12

sin2x=14

Otrzymujemy:

sinx=12 lub sinx=-12.

Stąd otrzymujemy odpowiedź: x=π6+2kπ lub x=5π6+2kπ lub x=-π6+2kπ lub x=-5π6+2kπ, gdzie k.

Cztery zbiory rozwiązań możemy łatwo zapisać jako dwa zbiory: x=-π6+kπ lub x=π6+kπ, gdzie k.

Przykład 6

Rozwiążemy równanie: sinx+cosx=2 w zbiorze liczb rzeczywistych.

Rozwiązanie

W tym równaniu pojawia się pewna trudność: występuje cosx, w miejsce którego trudno wprowadzić wyrażenie sinx.

Zbudujemy wobec tego układ równań:

sinx+cosx=2,sin2x+cos2x=1.

Obliczając cosx z pierwszego równania i podstawiając do drugiego otrzymujemy:

sin2x+2-sinx2=1,

a stąd dostajemy:

2sin2x-22sinx+1=0.

Możemy podstawić t=sinx. Wówczas równania przyjmuje postać równania kwadratowego:

2t2-22t+1=0.

Rozwiązujemy równanie kwadratowe:

Δ=(22)2-4·2·1=0.

Zatem jedynym rozwiązaniem równania kwadratowego jest t=22. Otrzymujemy stąd: sinx=22. Jednak to nie jest ostateczne rozwiązanie. Zwracamy uwagę na to, że sinx+cosx=2, a zatem także musi zachodzić równanie cosx=22.

Rozwiązując równanie sinx=22sinπ2-x=22 otrzymujemy odpowiedź:

x=π4+2kπ lub x=3π4+2kπ lub x=-π4+2kπ, gdzie k.

Podsumowanie

Zwróćmy uwagę na kilka charakterystycznych elementów rozwiązywania równań:

  1. Sprawdzamy dziedzinę równania. Najczęściej wypisujemy założenia związane z  dzieleniem i pierwiastkowaniem: mianownik ułamka musi być różny od 0 i wyrażenie pod pierwiastkiem stopnia parzystego musi być nieujemne.

  2. Sprowadzamy równanie do wartości jednej funkcji trygonometrycznej. W tej lekcji sprowadzaliśmy wszystkie równania do równań z funkcją sinx.

  3. Często stosujemy podstawienie t=sinx.

Słownik

postać iloczynowa równania
postać iloczynowa równania

to taka postać równania, gdy po jednej stronie równania występuje 0, a po drugiej iloczyn kilku czynników; dzięki takiej postaci równanie jest równoważne alternatywie kilku równań