Zdecydowana większość z nas zna usługi i na co dzień korzysta z takich, jakie oferowane są przez sieci komputerowe, a w szczególności Internet. Praktycznie każdy jest w stanie wymienić przynajmniej kilkanaście usług oraz zastosowań tej największej na świecie sieci, a także wskazać kilka, których używa codziennie. Pytanie, czy zdajemy sobie sprawę z zagrożeń, jakie czyhają na nierozważnych i nieroztropnych użytkowników Internetu? Odpowiedź jest bardzo często negatywna. To oznacza, że spora grupa użytkowników zupełnie nie zdaje sobie sprawy z niebezpieczeństw, na jakie jest narażona podczas korzystania z sieci. A jest ich niestety całkiem sporo, w dodatku konsekwencje niektórych z nich mogą być bardzo bolesne i kosztowne.

Do najważniejszych zagrożeń, jakie niesie za sobą korzystanie z sieci komputerowych, zaliczyć należy:

• Wirusy komputerowe – złośliwy kod i oprogramowanie działające w urządzeniu użytkownika najczęściej bez jego wiedzy i zgody. Wirusy mogą powodować niewłaściwe zachowanie komputera i zezwalać na wykonywanie zadań i czynności zaprogramowanych przez hakera, działających na jego korzyść.

• Programy szpiegujące – szkodliwe oprogramowanie działające na urządzeniu użytkownika, które może zbierać informacje oraz dane o tym użytkowniku i przekazywać je osobom postronnym lub firmom.

• Ataki hakerów – mogą przybierać różną formę. Najczęściej są to działania osób, które mają bardzo rozległą wiedzę na temat funkcjonowania systemów informatycznych i sieci komputerowych, mające na celu kradzież danych lub zasobów sieci firmowych.

• Ataki typu DoS (ang. Denial of Service) – działania mające na celu wyłączenie usług sieciowych. Przykładem takiego ataku jest wysyłanie w krótkim czasie wielu zapytań do serwera WWW w celu jego dezaktywacji.

• Przechwytywanie danych i kradzież tożsamości – atak polegający na przejmowaniu danych z sieci komputerowej, np. w celu kradzieży danych podczas logowania do serwisów i portali internetowych.

Komputer, smartfon czy tablet to końcowe urządzenia sieci komputerowych. Ich funkcja sprowadza się najczęściej do korzystania z usług oferowanych przez inne urządzanie (np. serwery). Taka rola ma swoje zalety, ale niesie za sobą również wiele zagrożeń. Urządzenia końcowe sieci komputerowych, a w szczególności dane na nich zapisane, są jednym z celów najczęściej wybieranych przez nieuczciwe osoby, które chcą za ich pomocą dokonać czynu niezgodnego z prawem, np. kradzieży. Oczywiście urządzenie, czyli komputer albo smartfon, często nie jest samo w sobie celem ataku, a tylko środkiem. Celem są dane, jakie przechowujemy w pamięci naszych urządzeń. Informacje, które najczęściej są w polu zainteresowań hakerów, to loginy i hasła do poczty elektronicznej, portali społecznościowych, czy kont bankowych, a czasem nawet nasze prywatne zdjęcia i filmy. Włamanie się osoby postronnej na takie konto – czy na portalu społecznościowym, poczcie elektronicznej, czy w banku – może mieć wiele negatywnych konsekwencji.

Jak zatem ustrzec się przed tymi wszystkim zagrożeniami? Istnieje kilka sposobów, które pomogą nam zminimalizować ryzyko ich wystąpienia. Możemy wyróżnić dwie grupy  środków:

• techniczne – oprogramowania i urządzenia chroniące komputery;

• indywidualne – środki ostrożności stosowane przez użytkownika w celu zabezpieczenia jego urządzenia i danych.

Do technicznych środków pomagających nam ustrzec się przed zagrożeniami w sieci należy zaliczyć:

• program antywirusowy – zainstalowany na komputerze, mający aktualną bazę wirusów oraz innych szkodliwych oprogramowań; pozwoli wykryć groźny kod, np. w pobieranych z internetu programach;

• zapora ogniowa (ang. firewall) – oprogramowanie instalowane zarówno na urządzeniach końcowych (komputerach), na urządzeniach dostępowych do sieci (ruterach) lub też na osobnych, fizycznych urządzeniach; jego celem jest zablokowanie nieautoryzowanego dostępu do sieci oraz filtrowanie ruchu, jaki trafia do naszej sieci komputerowej z zewnątrz (np. z internetu). Prostą zaporę sieciową urządzeń końcowych oferują systemy operacyjne, np. Windows. Zapora sieciowa może działać również na domowych ruterach. W dużych, firmowych sieciach komputerowych zapory ogniowe stanowią oddzielne, fizyczne urządzanie, które jest w stanie filtrować ruch w sieci komputerowej z tysiącem użytkowników;

• aktualizacja oprogramowania – wszystkie programy komputerowe oraz system operacyjny powinny być zaktualizowane do najnowszych wersji. Dzięki temu niwelujemy ryzyko włamania do systemu ze względu na luki, które zostały wcześniej w nim wykryte.

Aby środki techniczne spełniały swoją rolę i funkcję, czyli chroniły nas przed zagrożeniami, musimy im pomóc. Żadne środki bezpieczeństwa nie obronią nas przed atakiem i kradzieżą danych, jeśli sami nie zachowamy rozwagi i nie będziemy stosować podstawowych zasad bezpieczeństwa. Podczas bezpiecznej pracy w sieci pamiętajmy o tym, aby:

• Z urządzenia korzystała tylko jedna osoba, a jeśli jest to niemożliwe, niech każda osoba pracuje na własnym koncie użytkownika.

• Korzystać tylko ze stron internetowych szyfrujących komunikację, jeśli te wymagają podania od nas danych (np. danych logowania). W przeciwnym wypadku łatwo możemy paść ofiarą kradzieży tych danych, ponieważ ktoś może przechwycić komunikację pomiędzy serwerem WWW a naszą przeglądarką.

• Nie logować się do poczty, konta bankowego czy portalu społecznościowego, jeśli korzystamy z internetu w otwartej sieci WiFi.

• Łączyć się z internetem w otwartej sieci WiFi poprzez oprogramowanie VPNVPNVPN szyfrujące komunikację.

• Nie klikać w linki niewiadomego pochodzenia (np. te, które przesłano do nas pocztą elektroniczną).

• Instalować oprogramowania pochodzące tylko ze znanego i pewnego źródła.

• Nie udostępniać swoich danych osobowych oraz prywatnych zdjęć i filmów, osobom których tożsamości nie jesteśmy pewni (np. tym, które poznaliśmy przez internet).

Słownik