Przeczytaj
Bezpieczeństwo ekologiczne jako polska racja stanu
Rację stanuRację stanu państwa polskiego określa przede wszystkim Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. W art. 5 stwierdza ona, że Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.
Z kolei w art. 74 mówi ona, że władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom, a ochrona środowiskaochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. Ponadto przewiduje uprawnienie dla każdego do informacji o stanie i ochronie środowiska oraz obowiązek władz publicznych do wspierania działań obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska.
Jak z tego wynika, zarówno ochrona środowiska, jak i bezpieczeństwo ekologiczne są wprost wymienione w Konstytucji RP.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.Art. 86
Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.
Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 1.12.2021 r.].
Czym jest bezpieczeństwo ekologiczne?
Zadaniem polityki ekologicznej jest zagwarantowanie bezpieczeństwa ekologicznego państwa. Powinna się ona przekładać zarówno na działania władz centralnych, jak też aktywność samorządu terytorialnego i podział kompetencji między te ośrodki administracji publicznej. Podstawowe znaczenie ma rozpoznanie potrzeb w zakresie ochrony środowiska i zastosowanie w tym obszarze odpowiednich środków. Ponadto istotną rolę odgrywa prowadzenie skierowanej do społeczeństwa działalności edukacyjnej na temat ekologii.
W obecnym stanie prawnym nie ma legalnej definicji bezpieczeństwa ekologicznego Polski. Warto jednak podjąć próbę jego określenia.
Bezpieczeństwo ekologiczne można określić jako stan ograniczenia i eliminacji zagrożeń ekologicznych oraz podejmowanie pozytywnych działań w kierunku ochrony środowiska.
Dbanie o tak rozumiane bezpieczeństwo ekologiczne pozwoli przetrwać zasobom środowiska naturalnego dla przyszłych pokoleń.
Jak rozumieć ochronę środowiska?
W definicji zawartej w encyklopedii PWN czytamy, że jest to:
Encyklopedia PWN: ochrona środowiska(…) ochrona wszystkich elementów środowiska przed niekorzystnym wpływem działalności człowieka i zachowanie ich możliwie naturalnego charakteru; także racjonalne, zgodne z prawami przyrody i rozwoju społecznego kształtowanie środowiska życia człowieka w taki sposób, aby elementy przyrody łączyły się harmonijnie z wytworami techniki i cywilizacji.
Źródło: Encyklopedia PWN: ochrona środowiska, dostępny w internecie: encyklopedia.pwn.pl [dostęp 30.06.2020 r.].
Koncepcje działań i przygotowań strategicznych w zakresie bezpieczeństwa ekologicznego
Bezpieczeństwo ekologiczne jest elementem środowiska bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej. Podlega działaniom i przygotowaniom strategicznym w zakresie bezpieczeństwa państwa. Zgodnie z przyjętymi założeniami koncepcja działań i przygotowań strategicznych w zakresie bezpieczeństwa ekologicznego ma się koncentrować m.in. na polepszaniu stanu środowiska, dbaniu o różnorodność biologiczną i wielopłaszczyznowej adaptacji do zmian klimatu. Należy podejmować działania na rzecz poprawy czystości gleb, wód i powietrza. Dostosowanie się do zmieniających się warunków klimatycznych powinno być związane z wdrażaniem rozwiązań systemowych, które mają na celu zmniejszanie konsekwencji katastrofalnych zjawisk pogodowych. Duże znaczenie odgrywa także prowadzenie systematycznej edukacji społeczeństwa w zakresie ochrony środowiska oraz współpraca międzynarodowa, polegająca m.in. na udzielaniu pomocy organizacjom międzynarodowym i ograniczaniu (w drodze zawieranych porozumień) emisji zanieczyszczeń. Działania międzynarodowe w zakresie ochrony środowiska mają większy zasięg i mogą być skuteczniejsze.
Zakres ochrony środowiska
Kwestie dotyczące ochrony środowiska reguluje wiele aktów prawnych, wśród których jednym z najważniejszych jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z jej przepisami wyodrębniono różne elementy środowiska podlegające ochronie. Należą do nich:
- utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych poziomach;
- zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane;
- zmniejszanie i utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej poziomów docelowych albo poziomów celów długoterminowych lub co najmniej na tych poziomach.
- racjonalnym gospodarowaniu;
- zachowaniu funkcji środowiskowych, gospodarczych, społecznych i kulturowych;
- zapobieganiu zanieczyszczeniu substancjami powodującymi ryzyko oraz na remediacji;
- zachowaniu jak najlepszego stanu gleby;
- minimalizacji stopnia i łagodzeniu skutków zasklepienia gleby;
- zapobieganiu ruchom masowym ziemi i ich skutkom;
- przeciwdziałaniu niekorzystnym zmianom naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi.
- utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie;
- zmniejszanie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. , ochrona przed polami elektromagnetycznymi Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska przez:
- utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach;
- zmniejszanie poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane. , ochrona zwierząt i roślin Ochrona zwierząt oraz roślin polega na:
- zachowaniu cennych ekosystemów, różnorodności biologicznej i utrzymaniu równowagi przyrodniczej;
- tworzeniu warunków prawidłowego rozwoju i optymalnego spełniania przez zwierzęta i roślinność funkcji biologicznej w środowisku;
- zapobieganiu lub ograniczaniu negatywnych oddziaływań na środowisko, które mogłyby niekorzystnie wpływać na zasoby oraz stan zwierząt oraz roślin;
- zapobieganiu zagrożeniom naturalnych kompleksów i tworów przyrody.
Częścią systemu ochrony środowiska jest również ochrona wód. Kwestie związane z gospodarowaniem wodami, a w szczególności z kształtowaniem i ochroną zasobów wodnych, korzystaniem z wód oraz zarządzaniem zasobami wodnymi reguluje ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne. Zgodnie z jej treścią, wody, jako integralna część środowiska oraz siedlisko dla organizmów, podlegają ochronie, niezależnie od tego, czyją własność stanowią. Ochrona wód obejmuje zarówno wody słodkie, jak i morskie, a jej celem jest ograniczanie i usuwanie zanieczyszczeń oraz ich skutków.
Realizacja zadań w zakresie ochrony środowiska
Ustawa prawo ochrony środowiska definiuje politykę ochrony środowiska jako zespół działań mających na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Jest ona prowadzona na podstawie strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych, w tym za pomocą wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska. Zasady zrównoważonego rozwojuzrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska stanowią podstawę do sporządzania i aktualizacji koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województw, planów zagospodarowania przestrzennego województw, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Problematykę ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju uwzględnia się w podstawach programowych kształcenia ogólnego dla wszystkich typów szkół, a środki masowego przekazu są obowiązane kształtować pozytywny stosunek społeczeństwa do ochrony środowiska oraz popularyzować zasady tej ochrony w publikacjach i audycjach.
Zadania państwa w zakresie ochrony środowiska realizują liczne podmioty o szerokim zakresie uprawnień.
- wydawanie decyzji;
- kontrola przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska;
- występowanie w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach związanych z wykroczeniami przeciw przepisom o ochronie środowiska;
- występowanie do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podjęcie działań w zakresie jego kompetencji, kiedy stwierdzą albo będą mieli podejrzenie naruszenia przepisów o ochronie środowiska.
- uchwalanie programów ochrony powietrza;
- uchwalanie programu ochrony środowiska przed hałasem dla terenów poza aglomeracjami;
- tworzenie strefy przemysłowej.
- zapewnienie współdziałania organów administracji publicznej i kierowanie ich działalnością w obszarze zapobiegania zagrożeniom środowiska;
- w razie wystąpienia awarii podejmowanie działań i stosowanie środków niezbędnych do usunięcia awarii i jej skutków. , Kompetencje ministra właściwego ds. środowiska
- prowadzenie polityki zrównoważonego rozwoju z zachowaniem zasobów przyrodniczych i polskiego krajobrazu;
- prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej;
- efektywne wykorzystanie zasobów naturalnych.
Słownik
dbanie o środowisko naturalne i jego ochrona za pomocą zorganizowanego systemu prawnego i finansowego oraz akcji społecznych
świadoma i celowa działalność państwa w zakresie ochrony ekosystemów, kształtowania ekosystemów i wybranych elementów biosfery oraz gospodarowania środowiskiem przez użytkowanie jego zasobów i walorów
nadrzędny interes państwowy
działanie zmierzające do usunięcia lub zmniejszenia ilości zanieczyszczeń powierzchni ziemi
idea, w myśl której zaspokojenie potrzeb współczesnego społeczeństwa nie powinno powodować zagrożenia w zaspokojeniu potrzeb przyszłych pokoleń; osiągnięcie zrównoważonego rozwoju wymaga równowagi ekonomicznej, społecznej i skutecznej ochrony środowiska naturalnego