Mszaki to rośliny zarodnikowe o regularnej przemianie pokoleń, w której dominuje pokolenie płciowe, czyli gametofit. W cyklu życiowym mszaków wyróżnia się etapy nitkowatego splątka, zielonego, haploidalnego gametofitu oraz bezzieleniowego, diploidalnego sporofitu. Ten ostatni przez całe życie jest związany z gametofitem (z wyjątkiem zielonego, częściowo niezależnego od gametofitu sporofitu glewików). Mszaki dzielą się na trzy gromady: glewikiglewikiglewiki, wątrobowcewątrobowcewątrobowce i mchymchymchy.

Przemiana pokoleń to regularne następowanie po sobie pokoleń w cyklu rozwojowym rośliny. W typowym przypadku występują dwa pokolenia: płciowe, rozmnażające się za pomocą komórek płciowych (gametofitgametofitgametofit), i bezpłciowe, rozmnażające się za pomocą ruchliwych lub nieruchliwych zarodników (sporofitsporofitsporofit). Zjawisko to związane jest z przemianą faz jądrowych: haploidalne (1n) gamety, łącząc się z sobą w procesie zapłodnienia, dają diploidalną (2n) zygotę, z której rozwija się wielokomórkowy diploidalny organizm (u roślin jest to sporofit). Komórki tkanki zarodnikotwórczej znajdujące się w zarodni przechodzą mejozęmejozamejozę i powstają haploidalne (1n) zarodniki (spory). Z zarodników rozwijają się wielokomórkowe organizmy haploidalne (u roślin gametofity), które w stadium dojrzałym tworzą haploidalne gamety. U mszaków oba pokolenia najczęściej są odmienne morfologicznie – przemiana pokoleń jest heteromorficzna.

Podział redukcyjny (mejoza) u mszaków odbywa się w młodych zarodniach. Narządami rozmnażania płciowego są buteleczkowate rodnierodniarodnie i plemnieplemniaplemnie. Zapłodnienie zachodzi w wodzie za pomocą ruchliwych, dwuwiciowych plemników.

Jest to haploidalna (o zredukowanej liczbie chromosomów: 1n), wieloletnia faza cyklu życiowego roślin. Rozwija się z zarodników (spor). Gametofit mszaków jest zielony, prowadzi fotosyntezęfotosyntezafotosyntezę i najczęściej utrzymuje przy życiu sporofit. Gametofit wytwarza wielokomórkowe organy rozmnażania płciowego: żeńskie organy – rodnie, męskie organy – plemnie.

Gametofit wątrobowców może być plechowaty albo przybierać formę łodyżki zaopatrzonej w listki. U glewików gametofit ma postać plechowatą. U mchów to ulistniona łodyżka, zwana gametoforem, zbudowana zwykle z miękiszu otoczonego grubościennymi komórkami (korą). W rdzeniu mogą być obecne komórki wyspecjalizowane w przewodzeniu wody – hydroidy i w przewodzeniu asymilatów – leptoidy, nie tworzą one jednak typowego drewnadrewnodrewna i łykałykołyka. Listki mchów są zwykle zbudowane z jednej warstwy komórek, choć bywają wielowarstwowe. Często przez środek blaszki przebiegają pasma wydłużonych komórek tworzące nerwy (żebra). Z łodyżki wyrastają ponadto chwytnikichwytnikichwytniki. Pełnią one funkcje podobne do korzenia organowcóworganowce (rośliny osiowe)organowców, tzn. służą do przytwierdzania organizmu do podłoża i pobierania wody oraz soli mineralnych. Chwytniki większości mchów mają charakter wielokomórkowych wyrostków lub nie występują w ogóle (torfowce). U pozostałych mszaków (czyli u glewików oraz wątrobowców) chwytniki są jednokomórkowe.

Sporofit to u mszaków pokolenie krótkotrwałe. Jego budowa ogranicza się do prostej, nierozgałęzionej setysetasety zakończonej pojedynczą zarodniązarodniazarodnią, w której powstają zarodniki. U większości gatunków (z wyjątkiem glewików) sporofit czerpie wodę z solami mineralnymi oraz produkty fotosyntezy z gametofitu.

Słownik