Przeczytaj
Azot pełni istotną rolę w organizmach żywych, ponieważ jest pierwiastkiem budulcowym większości związków biologicznych. Przykładem mogą być białka, które pełnią różną rolę w organizmach żywych – m.in. transportową czy budulcową. Drugim przykładem mogą być kwasy nukleinowe, w których zapisana jest informacja genetyczna. Istnieje jeszcze wiele innych związków, nieomówionych w tym materiale, zawierających azot – mowa tu np. o chlorofilu, hemoglobinie czy fitochromie.
Kwasy nukleinowe
Azot wchodzi w skład kwasów nukleinowych: kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA) oraz kwasu rybonukleinowego (RNA), które odpowiadają za przekazywanie i przechowywanie informacji genetycznej. Kwasy nukleinowe zbudowane są z nukleotydównukleotydów, a każdy z nich składa się z monosacharydumonosacharydu, zasady azotowej oraz reszty fosforanowej. Nukleotydy łączą się ze sobą tworząc, łańcuch polinukleotydowy.
Zasady azotowe nukleotydów
Białka
Azot wchodzi w skład wszystkich aminokwasów. Te, łącząc się ze sobą, tworzą białka, które spełniają różne funkcje w organizmach żywych – m.in. budulcową, regulatorową czy transportową.
Azotowe produkty przemiany materii
Do zbędnych azotowych produktów przemiany materii zaliczamy amoniak, mocznik oraz kwas moczowy. Związki te powstają w wyniku rozkładu aminokwasów i zasad azotowych, zawartych w pokarmach. Amoniak jest wydalany przez:
bezszczękowce;
większość bezkręgowców;
niektóre gady, jak np. aligatory czy krokodyle.
Kwas moczowy wydalają m.in. ptaki, zaś w przypadku mocznika wydala go większość ssaków. My, ludzie, wydalamy głównie mocznik.
Witaminy z grupy B
W skład witamin z grupy B wchodzi azot.
Witaminy z grupy B są rozpuszczalne w wodzie i nie są magazynowane w organizmie, dlatego tak ważne jest ich dostarczanie wraz z pożywieniem. Witaminy pełnią nieocenioną rolę w organizmach żywych. Jednym z nich jest kwas foliowy, będący niezwykle istotny w rozwoju układu nerwowego płodu. Jego niedobory u kobiet mogą skutkować wadami cewy nerwowej u ich dzieci. Dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy u kobiet wynosi .
Tlenek azotu()
Śródbłonek naczyń krwionośnych w organizmie człowieka wytwarza tzw. śródbłonkowy czynnik rozszerzający naczynia krwionośne (EDRF), którym jest tlenek azotu(). Może on powstać w odpowiedzi na bodźce chemiczne (np. histamina, serotonina) lub bodźce fizyczne (np. pulsacyjne rozciąganie ścian naczyń w wyniku podwyższonego ciśnienia krwi). Tlenek azotu() odpowiada za rozkurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych, zahamowanie agregacjiagregacji płytek krwi, a także rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli oraz przewodu pokarmowego. Ponadto pełni rolę neuroprzekaźnika w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN).
Słownik
(łac. aggregare „gromadzić”) proces łączenia się elementów w całość
(gr. mono „pojedynczy”; gr. sákcharon „cukier”) inaczej cukier prosty; cząsteczka węglowodanu, która nie ulega procesowi hydrolizy na mniejsze jednostki cukrowe; przykładem monosacharydu jest m.in. glukoza oraz ryboza
(gr. neúron „nerw”) substancja, która przekazuje sygnał w układzie nerwowym
(łac. nucleus „jądro”) podstawowa jednostka, która buduje kwasy nukleinowe; składa się z monosacharydu, zasady azotowej oraz reszty fosforanowej(V)
Bibliografia
Holak E., Lewiński W., Łaszczyca M., Skirmuntt G., Walkiewicz J., Biologia 2, Zakres rozszerzony, Podręcznik dla Liceum ogólnokształcącego, Gdynia 2005.
Lautenschläger K.-H., Schröter W., Wanninger A., Nowoczesne Kompendium Chemii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2007.
Litwin M., Styka – Wlazło S., Szymońska J., To jest chemia 1. Chemia ogólna i nieorganiczna. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Zakres rozszerzony, Warszawa 2018.
Rajtar‑Cynke G., Farmakologia, Podręcznik dla Studentów i Absolwentów Wydziałów Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu Akademii Medycznych, Lublin 2007.
https://www.farmacja.umed.wroc.pl/sites/default/files/files/Witaminy.pdf (dostęp: 22.01.2020).