Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Nierówność pierwszego stopnia z jedną niewiadomą
Definicja: Nierówność pierwszego stopnia z jedną niewiadomą

Nierównością pierwszego stopnia (liniową) z jedną niewiadomą nazywamy nierówność, w której występuje dokładnie jedna niewiadoma w pierwszej potędze.

Nierówności, w których występują znaki < lub >, nazywamy nierównościami ostrymi.

Nierówności, w których występują znaki lub , nazywamy nierównościami nieostrymi.

Nierówność liniowa jest to nierówność, którą można sprowadzić do postaci

a x + b > 0 lub a x + b > 0,

gdzie:
ab są ustalonymi liczbami rzeczywistym oraz a0.

Przykład 1

Wyznaczymy wszystkie wartości współczynnika k, dla których zbiorem rozwiązań nierówności liniowej 3x+4k2 jest przedział -1, .

3x+4k2

3x+4k-20

Rozważmy rosnącą funkcję liniową fx=3x+4k-2.

Funkcja fx ma przyjmować wartości nieujemne dla x-1, . Zatem miejscem zerowym funkcji f musi być liczba -1.

f-1=0

3·-1+4k-2=0

-3+4k-2=0

4k=5

k=54

Aby zbiorem rozwiązań nierówności był przedział -1, , współczynnik k=54.

Przykład 2

Wyznaczymy wszystkie wartości współczynnika k, dla których zbiór rozwiązań nierównościzbiór rozwiązań nierówności z jedną niewiadomązbiór rozwiązań nierówności x+2k1 zawiera się w przedziale -2, .

x+2k1

x+2k-10

Rozważymy rosnącą funkcję fx=x+2k-1.

Aby zbiór rozwiązań nierówności zawierał się w przedziale -2, , miejsce zerowe funkcji f musi być większe lub równe od -2.

Wyznaczymy miejsce zerowe funkcji f.

x+2k-1=0

x=1-2k

Zatem musi być spełniony warunek 1-2k-2.

-2k-3

k32

Aby zbiór rozwiązań nierówności zawierał się w przedziale -2, , współczynnik

k-, 32.

Przykład 3

Wyznaczymy, dla jakich wartości współczynnika a wśród rozwiązań nierówności ax+1>2 jest liczba x=-3.

Jeżeli liczba -3 ma znajdować się w zbiorze rozwiązań nierówności ax+1>2, to podstawimy  ją w miejsce niewiadomej x i rozwiążemy nierówność z niewiadomą a.

a-3+1>2

-2a>2

a<-1

a-, -1.

Dla a-, -1 wśród rozwiązań nierówności znajduje się liczba x=-3.

Przykład 4

Wyznaczymy wszystkie wartości współczynnika a, dla których zbiorem rozwiązań nierówności ax<a-1 jest przedział 4, .

ax<a-1

Abyśmy mogli podzielić obie strony nierówności przez a, rozpatrzymy następujące przypadki.

  1. Jeżeli a>0 wtedy x<a-1a.

    x-, a-1a

    Ponieważ zbiorem rozwiązań nierówności ma być przedział 4,  zatem warunek nie może być spełniony.

  1. Jeżeli a=0, wtedy 0·x<0-1.

    0<-1 – sprzeczność

  1. Jeżeli a<0, wtedy x>a-1a.

    xa-1a, .

Aby zbiorem rozwiązań nierówności był przedział 4, , musi zachodzić równość a-1a=4.

a-1=4a

-3a=1

a=-13<0

Warunek zadania jest spełniony dla współczynnika a=-13.

Przykład 5

Wyznaczymy wszystkie wartości współczynnika m, dla których zbiorem rozwiązań nierówności dla m2x+3+m<0 jest zbiór pusty.

Rozważymy funkcję liniową fx=m2x+3+m.

Aby funkcja f nie przyjmowała wartości ujemnych, musi być funkcją stałą oraz wyraz wolny musi być liczbą nieujemną, czyli:

m2=03+m0

m=0m-3 czyli m=0

Dla współczynnika m=0 nierówność jest sprzeczna, czyli jej zbiór rozwiązań jest zbiorem pustym.

Słownik

zbiór rozwiązań nierówności z jedną niewiadomą
zbiór rozwiązań nierówności z jedną niewiadomą

każda liczba rzeczywista, która spełnia tę nierówność