WietrzeniewietrzenieWietrzenie jest procesem niszczenia skał pod wpływem określonych czynników, czego skutkiem jest rozkruszanie, rozdrabnianie, rozpad skał, co powoduje zaburzenie spójności skały oraz przeobrażenie lub zmianę jej właściwości i stanu chemicznego.

Czynnikami wpływającymi na procesy wietrzenia są:

• promieniowanie słoneczne,

• warunki klimatyczne,

• warunki wodne,

• budowa geologiczna,

• rzeźba terenu,

• ekspozycja stoku,

• skład atmosfery,

• działalność organizmów żywych.

W zależności od tych czynników dochodzi do wietrzenia fizycznego, chemicznego lub biologicznego. Wszystkie te procesy wzajemnie na siebie oddziałują, co może przyczyniać się do potęgowania niektórych z nich, np. wietrzenie chemiczne zachodzi szybciej podczas wspierania go wietrzeniem fizycznym. Spowodowane jest to lepszym wnikaniem związków wodnych w rozdrobnione szczeliny skał. Jednak wietrzenie chemiczne i fizyczne bardzo rzadko działają równocześnie, przeważnie procesy te zachodzą na przemian. Przyczyną tego zjawiska może być występowanie pór roku, a nawet zmiany zachodzące w klimacie.

Intensywność wietrzenia w zależności od jego rodzaju i strefy kuli ziemskiej

W zależności od rodzaju wietrzenia, w różnych zakątkach świata zachodzi ono inaczej.

Wietrzenie fizyczne

Wietrzenie fizyczne, które jest uwarunkowane stosunkami termicznymi, szybciej zachodzi w klimatach subpolarnych ze względu na niskie temperatury oraz w klimatach zwrotnikowych i podzwrotnikowych – ze względu na bardzo wysokie amplitudy dobowe temperatury powietrza. W strefach umiarkowanych wietrzenie fizyczne jest widoczne w klimatach górskich. W strefie równikowej wietrzenie fizyczne zachodzi mało intensywnie ze względu na stałą temperaturę.

RrEmdGV4RRPpF

Zdjęcie obrazuje przykład wietrzenia fizycznego. Znajdują się na nim szare, nieregularnie ułożone jedne na drugich bloki skalne tworzące rumowisko. Pomiędzy nimi wyrasta górska, skąpa roślinność.

Wietrzenie chemiczne

Wietrzenie chemiczne, które jest zależne od warunków wodnych oraz temperatury, zachodzi najintensywniej w strefie okołorównikowej, gdzie stałym opadom towarzyszy wysoka temperatura. Zjawisko to występuje również podczas pory deszczowej w strefach klimatu monsunowego (w porze deszczowej) i morskiego. Proces ten jest obserwowany również w strefach umiarkowanych podczas lata oraz na obszarach zbudowanych ze skał wapiennych. Wietrzenie chemiczne jest mało widoczne w strefie zwrotnikowej ze względu na niedostatek wody oraz w klimacie okołobiegunowym ze względu na niskie temperatury.

RIhyLzVaBga9G

Zdjęcie obrazuje wietrzenie chemiczne i jego skutki. Na fotografii widać litą, pomarańczową skałę. Na jej powierzchni występują nieregularne, owalne otwory.

Wietrzenie biologiczne

Wietrzenie biologiczne zachodzi tam, gdzie jest aktywność biologiczna organizmów żywych. Najobfitszą florę i faunę wykazuje strefa równikowa, zatem wietrzenie biologiczne zachodzi tam najintensywniej. Intensywne wietrzenie biologiczne zachodzi także w strefie klimatów umiarkowanych i okołorównikowych oraz w miejscach o typie klimatów morskich i monsunowych. Najmniejsze wietrzenie biologiczne występuje w okolicy zwrotnikowej ze względu na nieodpowiednie warunki do życia, przez niedobór wody oraz brak schronienia (pustynie). Mała intensywność tego procesu widoczna jest również w strefie okołobiegunowej. W innych miejscach na świecie udział organizmów żywych jest taki sam.

Ronh0YZP0cueP

Na zdjęciu widoczny jest przykład wietrzenia biologicznego. Przedstawia skałę, na której znajdują się skłębione korzenie.

Słownik