Przeczytaj
Pochodzenie i ewolucja kręgowców
Systematyka kręgowców
Dla większej czytelności i bardziej użytkowego przedstawienia treści dotyczących klasyfikacji kręgowców w e‑materiałach przyjęto podział tradycyjny, obejmujący w podtypie kręgowce sześć gromad.
Cechy wspólne kręgowców
Kręgowce stanowią najliczniejszy i najbardziej zróżnicowany podtyp strunowców. Opisano niemal 58 tys. ich gatunków. Występują na wszystkich kontynentach i zasiedlają niemal wszystkie środowiska wodne i lądowe, a niektóre z nich mają zdolność do aktywnego lotu. Pomimo wielkiego zróżnicowania morfologicznego zwierzęta te mają cechy nowe ewolucyjnie, pozwalające przyporządkować je do tego podtypu. Do tych cech należą:
obecność chrzęstnego lub kostnego szkieletu wewnętrznego z wyraźnie zaznaczoną czaszką ochraniającą mózg; większość kręgowców ma kręgosłup zbudowany z kręgów, pełniący funkcję podporową i nadający im sztywność;
ośrodkowy układ nerwowy zbudowany z mózgu (wytworzonego w rozwoju zarodkowym z pęcherzyków powstających z przedniej części cewki nerwowejcewki nerwowej) oraz rdzenia kręgowego leżącego po grzbietowej stronie ciała (powstającego z pozostałej części cewki nerwowej);
zamknięty układ krwionośny, z sercem po stronie brzusznej ciała, składającym się z dwóch, trzech lub czterech jam (przedsionków i komór);
charakterystyczna budowa ciała z wyraźnie zaznaczonymi: głową, tułowiem i ogonem; u niektórych kręgowców między głową i tułowiem występuje szyja;
sprawne poruszanie się dzięki dobrze wykształconym mięśniom szkieletowym, leżącym u podstawy płetw lub poruszającym palczastymi kończynami;
kończyny zlokalizowane na tułowiu – u kręgowców lądowych dwie pary palczastych kończyn, u wodnych kończyny w postaci płetw;
przynajmniej dwa kanały półkoliste w uchu wewnętrznym, które precyzyjnie informują o zmianach położenia ciała podczas ruchu.
Klasyfikacja kręgowców
Obecnie żyjące na Ziemi kręgowce dzieli się na sześć podstawowych gromad: krągłouste, ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki. Jednak ze względu na ogromne zróżnicowanie tego podtypu strunowców często wprowadza się dodatkowe podziały, oparte na różnorodnych kryteriach. Podział kręgowców na odmienne grupy biologiczne najczęściej dokonywany jest przy uwzględnieniu niżej przedstawionych kryteriów.
Obecność szczęk
Narządy oddechowe
Błony płodowe w rozwoju zarodkowym
Utrzymanie temperatury ciała
Słownik
początkowy zawiązek układu nerwowego w zarodkach strunowców
czwarty okres ery paleozoicznej; ok. 416–359 mln lat temu
większość ciepła wykorzystywanego do ogrzania ciała pozyskują ze środowiska zewnętrznego
zdolne do utrzymywania temperatury ciała niezależnie od warunków otoczenia
najstarsza era, trwająca ok. 291 mln lat – od ok. 542 do ok. 251 mln lat temu
drugi okres ery mezozoicznej; ok. 201–145 mln lat temu
pierwszy okres ery paleozoicznej; ok. 542–488 mln lat temu
piąty okres ery paleozoicznej; ok. 359–300 mln lat temu
trzeci okres ery mezozoicznej; ok. 145–66 mln lat temu
drugi okres ery paleozoicznej; ok. 488–444 mln lat temu
szósty okres ery paleozoicznej; ok. 300–251 mln lat temu
trzeci okres ery paleozoicznej; ok. 444–416 mln lat temu
jedna z dwóch głównych grup (kladów) owodniowców; obejmuje wiele grup wymarłych zwierząt oraz współczesne ssaki
pierwszy okres ery mezozoicznej; ok. 251–201 mln lat temu
jedna z dwóch głównych grup (kladów) owodniowców; obejmuje wiele grup wymarłych zwierząt oraz współczesne gady i ptaki