Kiedy wpiszemy w przeglądarce adres strony internetowej, tak zwany adres URL (ang. Uniform Resource Locator), i wciśniemy klawisz ENTER na klawiaturze, nasza przeglądarka nawiązuje połączenie z serwerem, na którym dana strona jest przechowywana.

Po nawiązaniu połączenia z serwerem, przeglądarka, czyli klient usługi WWW, żąda od niego określonego zasobu – najczęściej pliku zawierającego treść strony. Jeśli serwer posiada żądany zasób, przesyła jego zawartość do przeglądarki, która interpretuje kod języka HTML, w którym strona została napisana i wyświetla użytkownikowi jej zawartość.

R1K4FaQ26fpWP

Grafika przedstawia łączność między klientem a serwerem. Na górze grafiki podano adres: http://www.pluszaki.pl. Poniżej tekst: URL Uniform Resource Locator. Poniżej po lewej stronie grafiki znajduje się komputer natomiast po prawej stronie serwer. Od komputera w stronę serwera biegnie czerwona strzałka nad którą umieszczono tekst: daj mi plik index.html. Od serwera w stronę komputera biegnie zielona strzałka, nad którą umieszczono tekst: posiadam taki plik, wysyłam go do ciebie.

Oczywiście, tak to wygląda w dużym skrócie i uproszczeniu. W rzeczywistości proces ten jest nieco bardziej złożony. Weźmy przykładowy adres internetowy:

http://www.alamakota.pl/kotleon.html

Po jego wpisaniu i zatwierdzeniu klawiszem ENTER, przeglądarka w pierwszej kolejności sprawdza rodzaj protokołu (zazwyczaj jest to HTTP lub HTTPS), a następnie nazwę domeny internetowej (domena internetowa to inaczej adres strony), a  dopiero na końcu jest brana pod uwagę nazwa konkretnego pliku zwierającego jej treść.

Po sprawdzeniu wskazanych elementów przeglądarka odwołuje się do serwera DNSSerwer DNSDNS w celu zamiany nazwy mnemonicznej (domenowej), czyli www.alamakota.pl na adres IP serwera, na którym ta strona jest przechowywana.

RrhnCymJjwH5b

Grafika przedstawia schemat połączenia między przeglądarką a serwerem DNS. W lewym górnym rogu znajduje się adres: http://www.alamakota.pl/kotleon. Poniżej po lewej znajduje się komputer, natomiast po prawej serwer. Wyżej między komputerem a serwerem znajduje się serwer z podpisem serwer DNS. Od komputera w stronę serwera DNS biegnie czerwona strzałka z podpisem: Jaki jest adres IP serwera strony www.alamakota.pl. Od serwera DNS do komputera biegnie zielona strzałka z podpisem: www.alamakota.pl działa na 215.123.56.111

Znając już ten adres IP serwera, przeglądarka naszego urządzenia wysyła żądanie do serwera WWW o udostępnienie pliku kotleon.html znajdującego się w domenie alamakota.pl. Jeśli dany serwer posiada zasób, w odpowiedzi przesyła stosowny komunikat wraz z zawartością żądanego pliku. Zawartość tego pliku, czyli kod HTML, jest przez przeglądarkę interpretowany i wyświetlany jako strona WWW.

R1axdv1ZVdGL1

Grafika przedstawia połączenie między przeglądarką a serwerem. W lewym górnym rogu znajduje się adres: http://www.alamakota.pl/kotleon. Poniżej po lewej znajduje się komputer, natomiast po prawej serwer. Od komputera w stronę serwera biegnie czerwona strzałka z podpisem: REQUEST: GET /kotleon.html HTTP/1.1. Od serwera w stronę komputera biegnie zielona strzałka z podpisem: RESPONSE: HTTP/1.1 200 OK/kotleon.html

Protokół HTTP standardowo działa na porcie 80 i definiuje kilka podstawowych rodzajów wiadomości, czyli żądań, za pomocą których klient komunikuje się z serwerem WWW. Do najważniejszych z nich należą żądania:

• GET

oraz

• POST

Metoda GET

GET służy do żądania od serwera strony WWW. Nagłówek komunikatu/metody GET wygląda mniej więcej tak:

GET /kotleon.html HTTP/1.1

Oprócz nazwy żądanego zasobu zawiera również stosowaną wersję protokołu. Gdy serwer taką wiadomość/takie żądanie odbierze, odpowiada klientowi stosownym komunikatem:

HTTP/1.1 200 OK /kotleon.html

oraz żądanym zasobem (plikiem kotleon.html).

W żądaniu GET są zazwyczaj zawarte również informacje o nazwie domeny internetowej (np. wp.pl), przeglądarki, z jakiej zostało wysłane żądanie, akceptowane przez przeglądarkę typy plików, preferowany język strony czy kodowanie znaków.

W odpowiedzi serwera znajdują się takie informacje, jak: czas serwera, nazwa aplikacji serwera (np. APACHE) czy czas wygaśnięcia dokumentu.

Jeśli z jakiś przyczyn serwer nie może odesłać zasobu, odsyła komunikat błędu, np. 404, który informuje, że żądany zasób nie został znaleziony, lub 403 informujący o zabronionym dostępie do zasobów.

Wybrane kody komunikatów i błędów są widoczne w poniższych tabelach.

Kody informacyjne:

Kody powodzenia:

Kody błędów klienta:

Kody błędów serwera:

Metoda POST

Kolejny typ komunikatu/metody to POST. Jego funkcja jest odmienna od funkcji metody GET, ponieważ GET prosi o przesłanie danych z serwera, a POST służy do przesyłania danych na serwer.

Kiedy storna internetowa zawiera jakiś formularz wysyłający dane na serwer, np. formularz rejestracji, formularz danych logowania czy też formularz zakupów internetowych, to dane, które w nim umieścimy, są wysyłane do serwera właśnie za pomocą metody POST.

HTTPS czy szyfrowany protokół HTTP

Protokół HTTP, mimo że bardzo popularny, chyba najczęściej stosowany ze wszystkich protokołów warstwy aplikacji, nie jest całkowicie bezpieczny. Metoda POST przesyła dane do serwera jawnym tekstem, a to znaczy, że dane, które do serwera przesyłamy, nie są w żaden sposób chronione, nie są zaszyfrowane. Kiedy uda się przechwycić transmisję między klientem a serwerem, można odczytać informacje, jakie chcemy przesłać na serwer. Zazwyczaj dane, które do serwera przesyłamy są danymi, którymi nie chcemy dzielić się z innymi (loginy, hasła do usług) i wolelibyśmy, aby nie zostały one przez nikogo przechwycone.

R1HjO5af9myOK

Grafika przedstawia połączenie między komputerem i serwerem. Po lewej znajduje się komputer z formularzem. Po prawej znajduje się serwer. Od komputera w stronę serwera biegnie czerwona strzałka z podpisem: login stefan, hasło karwowski.

Korzystanie z nieszyfrowanej komunikacji w przypadku stron, do których się logujemy (fora internetowe, serwisy społecznościowe, poczta elektroniczna), jest bardzo niebezpieczne. Z tego powodu obecnie większość stron WWW, na których istnieje możliwość przesłania na serwer jakieś informacji, czyli np. na tych stronach, gdzie jest konieczne logowanie, jest stosowany protokół HTTPS, szyfrujący komunikację między klientem a serwerem. Również na stronach internetowych, gdzie nie jest wymagane podawanie jakichkolwiek danych coraz częściej można spotkać szyfrowaną wersję protokołu HTTP.

Weryfikacja, czy dana strona WWW stosuje szyfrowanie komunikacji między klientem a serwerem, jest bardzo prosta. Wystarczy, że adres strony zaczyna się od HTTPS, a przed adresem strony jest widoczny symbol kłódki:

Protokół HTTPS to w praktyce połączenie protokołu HTTP z technikami szyfrującymi zwanymi SSLSSLSSL (ang. Secure Socket Layer). Obecnie do szyfrowania komunikacji  stosuje się specjalną odmianę tych technik zwaną TLS (ang. Transport Layer Security), a dokładniej jej wersję oznaczoną numerem 1.2 lub 1.3.

TLS stosuje certyfikaty poświadczające wiarygodność serwera WWW, z którym łączy się klient. Certyfikat to elektroniczny dokument, który poświadcza, że serwer jest bezpieczny i jest tym, za kogo się podaje. Jeśli chcesz, aby twoja strona oferowała szyfrowany kanał komunikacji, musisz taki certyfikat posiadać. Niektóre z nich są bezpłatne (Let's Encrypt), ale większość z nich wymaga opłaty, która musi być odnawiana co jakiś czas. Możemy wyróżnić trzy główne rodzaje certyfikatów SSL:

1. Certyfikat DV (ang. Domain Validation)  – potwierdza autentyczność domeny (adresu internetowego).

2. Certyfikat OV (ang. Organization Validation) – potwierdza autentyczność domeny oraz jej właściciela.

3. Certyfikat EV (ang. Extended Validation) – rozszerzona wersja certyfikatu, która potwierdza autentyczność domeny, jej właściciela, a także wyświetla zielony pasek w polu adresu przeglądarki. Ten rodzaj certyfikacji stosują zazwyczaj duże instytucje, np. banki.

Słownik