Przeczytaj
We fragmencie Monachomachii zostały wykorzystane i poddane żartobliwemu przekształceniu wszystkie zabiegi językowe, zastosowane we wzorcu, którym jest hymnhymn. Oba utwory mają identyczną konstrukcję stylistyczną – wywód prowadzący do puenty o charakterze sentencji, kunsztowny tok składniowy, zbliżony tok argumentacji.
Hymn do miłości ojczyznyŚwięta miłości kochanej ojczyzny,
Czują cię tylko umysły poczciwepoczciwe!
Dla ciebie zjadłezjadłe smakują trucizny,
Dla ciebie więzy, pęta niezelżyweniezelżywe
KształciszKształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,
Gnieździsz w umyśle rozkoszyrozkoszy prawdziwe,
Byle cię można wspomóc, byle wspierać,
Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać.
Między tekstami istnieje zasadnicza różnica, te same środki artystycznego wyrazu służą innym ideom. Pierwszy tekst to utwór o podniosłej, patetycznej tematyce, natomiast drugi w parodystycznymparodystycznym ujęciu ukazuje Polaków nadużywających alkoholu.
MonachomachiaWdzięczna miłości kochanej szklenice!
Czuje cię każdy i słaby, i zdrowy!
Dla ciebie miłe są ciemne piwnice,
Dla ciebie znośna duszność i ból głowy.
Słodzisz frasunki, uśmierzasz tęsknice;
W tobie pociecha, w tobie zysk gotowy.
Byle cię można znaleźć, byle kupić,
Nie żal skosztować, nie żal się i upić.
Jak podkreśla Tomasz Pokrzywniak, Monachomachia uczyła tolerancji i otwartości wobec słabości, które w żartobliwy sposób krytykował autor tego poematu:
Czy prawdziwy geniusz pewny jest nieśmiertelności? (o współczesnym czytaniu poezji Krasickiego)RG7jScWkMZpMt1 Pomijając wszystkie zagadki związane z drukiem tego poematu - dziś już zresztą w dużej części wyjaśnione - rzucające ciekawe światło na stosunek autora do własnego utworu, ciągle świeże jest w nim niezwykłe poczucie humoru, wszechogarniający komizm zdarzeń i postaci. Monachomachia nie miała szczęścia u krytyków literackich i u historyków literatury. Jak trafnie ujął to Wacław Kubacki, stawała „przed sądem potomności”. Oskarżana o antyklerykalizm była też powodem wątpliwości odnoszących się do religijności biskupa warmińskiego. A właśnie dlatego, że napisana została nie przez wojującego libertyna, a przez katolickiego duchownego, może uczyć tolerancji i otwartości wobec doczesnych słabości duchowieństwa. Żart, kpina ironia i parodia, ale także wybaczający humor i dyktowane nim rozmaite, ważne i mądre refleksje, że „cnota, nie odzież czyni zakonnika”, że „W szyszaku, w czapce, w turbanie, w kapturze,/ Wszyscyśmy jednej podlegli naturze”, że trzeba szanować mądrych i chwalebnych, ale można i trzeba śmiać się „z głupich, choć i przewielebnych” - uczą właśnie otwartości, krytycyzmu i tolerancji.
Słownik
(gr. hýmnos – pieśń pochwalna) gatunek poetycki; uroczysta i podniosła pieśń pochwalna o apostroficznym charakterze, sławiąca Boga, bohaterów, wielkie idee itp.
(łac. eironeia - przestawianie, pozorowanie) drwina, złośliwość lub szyderstwo ukryte w wypowiedzi pozornie aprobującej, nadanie wypowiedzi odwrotnego sensu w stosunku do tego, co wynika ze znaczenia użytych słów, na przykład w celu ośmieszenia poglądów czy cech rozmówcy lub pokazania dystansu wobec osób czy zjawisk; wypowiedź zawierająca ironię najczęściej jest krytyką lub naganą, która przyjmuje formę pozornej pochwały; ironia jest narzędziem literackim, w którym wybrane słowa są celowo używane do wskazania znaczenia innego niż dosłowne, można wyróżnić ironię słowną i sytuacyjną
(łac. octava – osiem) zwrotka ośmiowersowa, złożona zazwyczaj z 11‑sylabowców i zawierająca rymy w układzie abababcc; typ strofy uważany za dostojny, często stosowany w eposach
(gr. parōidía od pará – poza, obok, mimo i ōidḗ – pieśń) świadome naśladowanie danego wzorca literackiego (dzieła, stylu, gatunku), polegające na celowym wyostrzeniu jego cech formalno‑stylistycznych oraz zmianie tematycznej i ideowej, prowadzi do efektów zabawnych, satyrycznych lub skłaniających do refleksji czy dyskusji; nieudolne naśladownictwo lub zdeformowana, wypaczona postać czegoś
(gr. heros – bohater, komodia – pogodna, komiczna pieśń) utwór epicki łączący podniosły styl wypowiedzi z lekką, często żartobliwą tematyką, co daje efekt komiczny; przedmiotem ośmieszenia nie jest gatunek, lecz osoby czy zjawiska pokazane w utworze