Jak poprawnie odczytywać wyniki badań społecznych?

Dane liczbowe można zaprezentować na kilka sposobów. Dodatkowym utrudnieniem jest zrozumienie zależności między danymi liczbowymi a opisami, stanowiącymi kluczową część składową badań. Jak zatem podejść do badania, aby końcowe wnioski były zgodne z danymi?

RDMlq5elgEuC7
Ogólne zapoznanie się z materiałem Należy zwrócić uwagę na takie kwestie, jak: temat badania, zadane respondentom pytania, poszczególne opisy wykresu lub tabeli. Następnie przeanalizować wszelkie wyróżnione w badaniach kategorie, dla których wskazywane są dane zawarte w tabeli bądź pokazane na wykresie. Chodzi o takie kategorie, jak: podział na grupy wiekowe, poziomy zainteresowań, płeć, przedziały cenowe itp.
Jeśli badania przeprowadzane były w kilku okresach, należy zwrócić uwagę na przebieg ewentualnych zmian oraz przepływ głosów. To sprawa kluczowa – w poszczególnych okresach respondenci zmieniają swoje poglądy i zazwyczaj całe badania mają charakter gry o sumie zerowej. To znaczy, że jeśli w jednym wskaźniku głosów ubywa, w innym (bądź w innych) musi przybywać. Nie jest to oczywiście do końca prawda, gdyż istnieje pewna grupa respondentów, którzy w określonych badaniach nie stanowią zaplecza badawczego, dystansując się od wyboru (Nie mam zdania, Trudno powiedzieć).
Klasycznym przykładem są badania dotyczące poparcia politycznego, w których może się okazać, że między poszczególnymi okresami badawczymi przyrosło bądź ubyło wszystkim ugrupowaniom. Czy jest to rzeczywiście możliwe? Tak, ponieważ mogli uaktywnić się respondenci dystansujący się do tej pory od wyrażania jakiegokolwiek poglądu. Dokonujące się zmiany w polityce mogły ich nakłonić do przełamania własnej niechęci i uaktywnienia się (choćby w kwestii wyrażenia takiej czy innej opinii)., Analiza tendencji Najtrudniejszą bodaj sprawą w analizie jest dostrzeżenie uwidaczniających się tendencji. Jeśli bowiem badania obejmują pewien okres (kilka miesięcy, a nawet lat), wtedy z danych można odczytać, jaki kierunek mają dokonujące się zmiany. Przykładem może być wzrost poparcia dla jakiejś sprawy i równoczesny spadek dla innej.
Tendencja może dotyczyć jednak nie tylko zmian w obrębie poszczególnych lat, ale także kategorii badawczych – osób w pewnym wieku, osób mieszkających w miastach powyżej 500 tys. mieszkańców, osób o określonych poglądach politycznych itp. Skutkiem tego jest rzeczywiście skomplikowana struktura danych, w obrębie której trzeba zauważyć interesujące nas wskazania., Obliczanie wzrostu i spadku procentowego Jednymi z najczęściej pojawiających się zadań odnoszących się do wyników badań sondażowych są te, które polegają na obliczaniu wzrostu i spadku procentowego jakiegoś wskazania.
Jeżeli dla przykładu obliczamy wzrost procentowy cen między okresem realizacji badań, nie sprawi nam to większego problemu. Mając dane z dwóch badań, gdzie w badaniu pierwszym cena danego artykułu wyniosła 50 zł, a w drugim 70 zł, wzrost procentowy wynosi 40 proc. Skąd to się wzięło?
Otóż 50 zł (czyli wartość wyjściowa) to 100 proc. Różnica między 50 a 70 to owo poszukiwane x, którego wartość nas interesuje, bo o tyle wzrosła cena. Pytamy jednak nie o wartość wyrażoną w złotówkach (20 zł), ale w procentach. Stąd musimy obliczyć, jaki procent 50 zł stanowi 20 zł (czyli 40 proc.).
Trochę trudniej będzie przy postępowaniu odwrotnym, choć nasz poszukiwany x wyrażony w złotówkach nie zmieni się i wynosić będzie 20 zł. Jednak wtedy naszym początkowym 100 proc. jest 70 zł, dla którego owa zmiana stanowić będzie 28,5 proc., Zmiany udziału procentowego Jeżeli nasze badanie dotyczyć będzie zmian udziału procentowego partii w zagospodarowaniu sceny politycznej, wtedy w całym postępowaniu kryje się pewna pułapka. Mamy bowiem do czynienia z „podwójnym oprocentowaniem”, gdzie znak procentów odnosi się zarówno do wartości bazowej, jak i poszukiwanej zmiennej.
Prześledźmy to na przykładzie: między dwoma okresami badań poparcie dla jakiejś partii wzrosło z 12 do 23 proc. Na pytanie: „O ile procent wzrosło poparcie dla tej partii?” najczęściej udzielana odpowiedź brzmi: o 11 proc., co niestety jest błędem.
Dlaczego? Gdyż pytanie o procenty nie odnosi się do zmian wyrażanych bezpośrednimi danymi, ale obrazującymi, o jaką część stanu początkowego powiększył się (lub pomniejszył) stan końcowy. W takim razie prawidłowa odpowiedź brzmi: o 91 proc.
Dla rozwiązania tego dylematu wartość bezpośrednio wyrażanych danych określa się mianem punktów procentowych, które przy obliczaniu zmian procentowych należy traktować jak zwykłe dane liczbowe.
Opisane powyżej zagadnienie może powodować niemałe zamieszanie, bo wartości wyrażane w procentach mogą radykalnie zmieniać odbiór określonej dynamiki zmian. Jeżeli bowiem wynik jednej partii wzrósł z 33 na 44 proc., a drugiej – z 2 do 6 proc., to na pierwszy rzut oka widać, komu wzrosło więcej i kto stanowi realną siłę na scenie politycznej. Istotne jest więc pytanie: więcej czego? Jeżeli bowiem zapytamy o procenty, wtedy poparcie dla pierwszej partii wzrosło o 33 proc., a dla drugiej o 200 proc.!, Kiedy 0% to 100%? Spadek wyrażony w procentach (nie w punktach procentowych), który sięga 0 proc. (zera), zawsze jest maksymalny i wynosi 100 proc. Zatem jeśli poparcie dla ugrupowania spadło z 50 do 25 proc., to spadek wynosi 50 proc. Jeśli zaś z 1 do 0 proc., to spadek jest całkowity i wynosi 100 proc.

Ocena działalności sejmu i senatu (CBOS, luty 2007)

Badanie opinii społeczeństwa na temat instytucji publicznych jest typowe, wykonywane często przez różne ośrodki. Jego celem jest uchwycenie poziomu zaufania do najważniejszych podmiotów instytucjonalnego życia publicznego w państwie. Jest to sprawa niezwykle istotna – instytucje publiczne bowiem to swego rodzaju liderzy wszelkich przemian i dynamik życia publicznego, gdyż od nich zaczynają się w znaczącej części kwestie, o których przychodzi nam każdego dnia dyskutować. Poza tym instytucje publiczne dzięki swojej wielkości uosabiają ogromne możliwości organizacyjne i ideowe. Dlatego też tak ważne jest, aby znać społeczne nastawienie wobec ich działań.

Polecenie 1

Odpowiedz na pytania, które zadano respondentom podczas badania przeprowadzonego przez CBOS.

RDmtCvAPQ9oAz
Jak oceniasz działalność sejmu? Możliwe odpowiedzi: 1. dobra, 2. zła, 3. trudno powiedzieć
RcRijDUrGdCjW
Jak oceniasz działalność senatu? Możliwe odpowiedzi: 1. dobra, 2. zła, 3. trudno powiedzieć
bg‑cyan

Porównaj swoje odpowiedzi z ocenami innych uczniów. Czy bardzo się różnicie w swoich opiniach?

Polecenie 2

Zapoznaj się z poszczególnymi kategoriami danych przedstawionych w tabeli. Następnie odpowiedz na pytania:

bg‑cyan
  • Jaki okres obejmuje poniższa tabela?

  • Która ocena dominuje w odpowiedziach respondentówrespondentrespondentów?

  • Czy występują jakieś istotne tendencje?

  • Na ile można przy pierwszym odczytaniu wyników dostrzec różnice między oceną obu instytucji?

  • Które z wyników wyraźnie odróżniają się od innych?

  • Czy w całym przebiegu wyniki dla poszczególnych odpowiedzi są stałe, czy też charakteryzują się zmiennością?

R1QtYws4Hh49Y1
Oprac. na podst.: CBOS, Opinie o działalności instytucji publicznych, Komunikat z dwusetnego badania aktualnych problemów kraju, 2007, cbos.pl.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RG129tr0VRG2X
Twoje notatki: (Uzupełnij).

Słownik

opinia publiczna
opinia publiczna

reakcja zbiorowości na zdarzenia, zjawiska wywołane działaniem władz, instytucji wchodzących w skład szeroko rozumianej sfery publicznej; najogólniej oznacza aprobatę lub dezaprobatę wobec widocznych w przestrzeni publicznej stanowisk, zachowań artykułowaną przez jakąś część społeczeństwa, zbiorowości

punkt procentowy (p.p.)
punkt procentowy (p.p.)

jednostka różnicy między dwiema wartościami wyrażanymi w procentach; wykorzystywana w porównaniach, np. jeśli udział wyborców partii X w styczniu wyniósł 20%, a w lutym – 35%, to ten udział wzrósł o 15 punktów procentowych (a nie o 15%)

respondent
respondent

podmiot (najczęściej osoba, ale także podmiot prawny), który przekazuje dane do celów statystycznych; w badaniu sondażowym osoba wylosowana z populacji, która odpowiada na pytania wywiadu zadawane przez ankietera lub pytania ankiety (przez samodzielne wypisywanie odpowiedzi w formularzu)

różnica procentowa
różnica procentowa

różnica między dwiema wielkościami wyrażonymi w procentach, podawana w jednostkach: punkty procentowe (p.p.)

tendencja
tendencja

skłonność do zachowań określonego typu (niepojawiających się stale, ale co jakiś czas) albo zmieniające się stany rzeczy (np. pomiary wartości jakiejś cechy), które pozwalają prognozować stałą zmianę w czasie wartości tej cechy (np. tendencja malejąca lub rosnąca)