Surowce mineralnesurowce mineralne Surowce mineralne to wydobyta ze złoża kopalina użyteczna mająca zastosowanie w gospodarce. Jest to produkt przemysłu wydobywczego i składnik środowiska przyrodniczego: skorupy ziemskiej, hydrosfery, biosfery i atmosfery.

Do surowców należą:

• mineralne surowce energetyczne (węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny),

• metale (żelazo, miedź, cynk, ołów, kobalt, chrom, nikiel, boksyty),

• niemetale chemiczne (siarka, fosforyty, sól kamienna, sól potasowa),

• surowce ceramiczne (np. kaolin, dolomit, iły),

• surowce budowlane (piaski, żwiry, gliny, kruszywo skalne).

Człowiek powszechnie wykorzystuje surowce mineralne w przemyśle, a po przetworzeniu – w życiu codziennym.

Najważniejsze surowce mineralne Polski to węgiel kamienny, węgiel brunatny, rudy miedzi oraz surowce skalne. Duże znaczenie mają też: gaz ziemny, rudy cynku i ołowiu, sól kamienna i siarka.

Głównym krajowym konsumentem węgla energetycznego jest sektor energetyki, gdzie wykorzystywany jest do produkcji energii elektrycznej i ciepła. Udział tej gałęzi stanowi ok. 60% zużycia krajowego. Stosunkowo duże ilości węgla energetycznego przypadają na tzw. zużycie bezpośrednie, czyli jego spalanie w przemyśle, transporcie i na cele bytowo‑komunalne. W przemyśle wykorzystuje się część importowanego antracytu, zastępując drogi kokskokskoks np. w zakładach sodowych. Wartość kaloryczna węgla kamiennego waha się od 16,7 do 29,3 MJ/kg .

Węgiel koksowy jest kluczowym surowcem przemysłu koksochemicznego, z którego podczas termicznej przeróbki uzyskuje się m.in. koks, gaz koksowniczy, półkoks, smołę węglową surową, benzol surowy oraz ich pochodne. Innym kierunkiem przemysłowych zastosowań odpowiednio dobranych sortymentów węgli, antracytu, koksu kalcynowanego jest produkcja wyrobów węglowych, wśród których wyróżnia się: wyroby grafityzowane, metalo‑grafitowe, węglowo‑ceramiczne i inne. Produkuje się z nich bloki wykładzinowe wielkich pieców elektrycznych, elektrolizerów aluminium, a także płyty wykładzinowe, elektrody pieców łukowo‑gazowych do produkcji karbidu, szczotki i styki maszyn elektrycznych, różnego rodzaju kształtki i inne. Wyroby te wytwarzane są m.in. przez SGL Carbon Polska S.A. posiadający dwa zakłady produkcyjne w Biegonicach koło Nowego Sącza oraz w Raciborzu.

Zużycie węgla brunatnego w Polsce ma charakter monokultury, bowiem - niezależnie od jakości urobku - wykorzystywany jest niemal w całości w energetyce, przy czym blisko 99% przypada na energetykę zawodową. Wielkość zużycia determinowana jest maksymalnymi mocami bazujących na nim elektrowni — Bełchatowa, Turowa, Pątnowa, Pątnowa II, Adamowa i Konina.

Użytkowanie węgla brunatnego w innych celach ma marginalne znaczenie. Jego zużycie bezpośrednie jako paliwa przez drobny przemysł i odbiorców indywidualnych powoli wzrasta. Wartość kaloryczna węgla brunatnego waha się od 7,5 do 21 MJ/kg. Elektrownie opalane węglem brunatnym sąsiadują z kopalniami odkrywkowymi surowca. Z uwagi na jego mniejszą kaloryczność, ilość potrzebnego surowca do wyprodukowania energii jest większa. Umieszczenie elektrowni w pobliżu złóż pozwala więc obniżyć koszty związane z transportem.

Jest surowcem kopalnym złożonym z różnych frakcji chemicznych. Występuje w postaci polimerów. Aby wyodrębnić z ropy jej poszczególne składniki (np. benzynę, mazut, gaz rafineryjny), stosuje się destylację frakcyjną.

Ropę naftową wykorzystuje się przy:

• produkcji paliw – produkuje się z niej benzynę, olej napędowy, propan‑butan (LPG), lekkie i ciężkie oleje opałowe oraz paliwa lotnicze.

• produkcji tworzyw sztucznych, takich jak polietylen (PE) oraz polipropylen (PP) czy guma syntetyczna i włókna syntetyczne (nylon, poliester)

• produkcji farb, rozpuszczalników, detergentów oraz środków ochrony roślin.

RUS1ASgIfmbBT

Zdjęcie przedstawia cztery pistolety do tankowania paliwa. Są zawieszone na dystrybutorze. Pistolety mają kolory ciemnozielony, jasnozielone, żółty.

Jest najbardziej ekologicznym paliwem, stosunkowo czystym, wygodnym w przesyłaniu i energetycznie efektywniejszym od węgla. Jest paliwem kopalnym występującym w skałach osadowych, porowatych piaskach, piaskowcach, wapieniach i dolomitach. Pozyskuje się go w postaci gazowej techniki otworowego wydobycia. Gaz ziemny rzadko tworzy samodzielne złoża, występuje zazwyczaj z ropą naftową i węglem kamiennym.

Wykorzystywany jest przy:

– produkcji paliw,

– produkcji włókien sztucznych,

– produkcji farb, detergentów,

– w suszarniach przemysłowych, piecach grzewczych, kuchniach domowych,

– produkcji żarówek, turbin gazowych.

Głównymi kierunkami użytkowania cynku metalicznego w Polsce są: galwanizacja blach i wyrobów stalowych oraz produkcja mosiądzu, wyrobów cynkowych i chemikaliów. Cynk jest również stosowany w metalurgii do wytwarzania mosiądzów, w odlewnictwie, a także w przemyśle chemicznym. Galwanizowane blachy i inne produkty stalowe wytwarzane są w Hucie im. T. Sendzimira oraz Hucie Florian. Są to oddziały koncernu stalowego ArcelorMittal Poland w Krakowie i Świętochłowicach. Wysokiej jakości wyroby ocynkowane wytwarzane są w Polsce przez kilkadziesiąt ocynkowni, m.in. Śląsk w Chrzanowie z zakładem w Kluczborku, Stalprodukt‑Bolesław w Bukownie, Polimex Mostostal, Mostostal‑Met Opole, a także ZinkPower Wielkopolska. Pył cynkowy jest wykorzystywany głównie w produkcji cynku elektrolitycznego, a także w przemyśle farb i lakierów. W tamtejszym Zakładzie Produkcji Pyłu Cynkowego wytwarzane są również anody cynkowe dla przemysłu galwanizerskiego.

R1VDMhZBNvFuL

Na zdjęciu są puszki - spraye z różnokolorowymi farbami.

Głównym konsumentem miedzi jest branża samochodowa stosująca miedziane chłodnice, układy sterowania elektronicznego i inne elementy. Znaczne ilości miedzi i jej stopów stosowane są również w budownictwie w postaci instalacji wodociągowych i sanitarnych, a także elementów pokryć dachowych i elewacyjnych budynków. Duża ilość półproduktów z miedzi i jej stopów wykorzystywana jest w telekomunikacji, branży komputerowej, transporcie, odlewnictwie, przemyśle chemicznym, farmaceutycznym i kosmetycznym, a także w medycynie.

RczhuOU6rzp7y

Na zdjęciu jest duża ilość miedzianych drutów.

Sól kamienna i sól warzona są przeważnie bezpośrednio spożywane przez ludzi oraz zwierzęta i używane do konserwowania żywności. Znajdują także inne zastosowania w przemyśle spożywczym i rolniczym. Dodatkowo znaczące ich ilości wykorzystywane są w przemyśle chemicznym, m.in. do produkcji chloru i sody kaustycznej, kwasu solnego, a w mniejszych ilościach - w przemyśle rafineryjnym, tekstylnym, garbarskim, barwnikarskim i innych. W drogownictwie stosuje się sól do zimowego utrzymania dróg.

Zwykle 60–70% importowanych soli potasowych przeznaczanych jest do produkcji nawozów wieloskładnikowych zawierających azot, fosfor i potas. Wytwarzane są głównie w największych krajowych zakładach nawozowych ZCh Police S.A. Reszta jest wykorzystywana przez przemysł chemiczny do produkcji związków zawierających potas, nawozów dla ogrodnictwa i sadownictwa.

Siarka elementarna ma szereg zastosowań, jednak podstawowym jest produkcja kwasu siarkowego. Pozostała część stosowana jest do innych celów, m.in. do produkcji pestycydów (środków ochrony roślin), pigmentów i farb nieorganicznych, innych związków nieorganicznych i organicznych, przy rafinacji ropy naftowej, produkcji mydeł i detergentów, tworzyw sztucznych, karm dla zwierząt i wielu innych zastosowań.

Są wykorzystywane przy produkcji płyt okładzinowych, materiałów izolacyjnych i ściernych, a także w przemyśle ceramicznym, szklarskim, hutniczym, jako tłuczeń drogowy (piaskowiec szarogłazowy) i dekoracja.

Wykorzystuje się go w architekturze ogrodowej, jako materiał do budowy dróg w formie kostki, przy produkcji wyrobów galanterii kamiennej, a także w sporcie żużlowym i jako materiał do budowy nagrobków, blatów kuchennych i parapetów.

RLc8Fp8uRXzhm

Zdjęcie przedstawia kuchnię. Na ścianach wiszą szafki. Elementem wyposażenia kuchni jest między innymi lodówka i kuchenka elektryczna. Blat kuchenny jest jasny z drobnymi, ciemniejszymi elementami.

Słownik