Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Ćwiczenia

W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:

RAmy0nWs0M2VC
wyjaśnij twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‑skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego;, scharakteryzuj należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy;, porównaj twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic;, rozstrzygnij w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen;, rozważ należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;, oceń to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów;
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;, udowodnij w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;, uzasadnij zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;, wykaż należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.

Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł. Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.

Konstytucja RP. Rozdział III – Źródła prawa

R1ILUHnVCZmR3
Art. 87 1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego., Art. 88 1. Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie.
2. Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa.
3. Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie są ogłaszane w trybie wymaganym dla ustaw. Zasady ogłaszania innych umów międzynarodowych określa ustawa., Art. 89 1. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:

– pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,
– wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,
– członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,
– znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
– spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

2. O zamiarze przedłożenia Prezydentowi Rzeczypospolitej do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm.
3. Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa., Art. 90 1. Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.
2. Ustawa, wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.
3. Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być uchwalone w referendum ogólnokrajowym zgodnie z przepisem art. 125.
4. Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażenia zgody na ratyfikację podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów., Art. 91 1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.
2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.
3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami., Art. 92 1. Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.
2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu organowi., Art. 93 1. Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjnie podległe organowi wydającemu te akty.
2. Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.
3. Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem., Art. 94 Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa.
RWZGfjplrKXv21
Mapa myśli. Lista elementów: Nazwa kategorii: źródła powszechnie obowiązującego prawa w RzeczypospolitejElementy należące do kategorii źródła powszechnie obowiązującego prawa w RzeczypospolitejNazwa kategorii: konstytucjaNazwa kategorii: ustawyNazwa kategorii: ratyfikowane umowy międzynarodoweNazwa kategorii: rozporządzeniaNazwa kategorii: akty prawa miejscowego (tylko na obszarze działania tych organów)Nazwa kategorii: rozporządzenia Prezydenta RP wydawane w szczególnych okolicznościach (jedynie w razie ogłoszenia stanu wojennego)Koniec elementów należących do kategorii źródła powszechnie obowiązującego prawa w Rzeczypospolitej
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑green

Warunkiem wejścia w życie wszelkich normatywnych aktów prawnych jest ich ogłoszenie.

Umowy międzynarodowe

Umowy międzynarodowe zawiera Rada Ministrów. Ratyfikuje lub wypowiada je Prezydent RP. Niektóre umowy międzynarodowe wymagają do ratyfikacji lub wypowiedzenia uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie. Dotyczy to następujących rodzajów umów:

  • pokoju, sojuszysojuszsojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych;

  • umów regulujących wolności, prawa lub obowiązki obywatelskie określone w konstytucji;

  • członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej;

  • znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym;

  • spraw uregulowanych w ustawie.

Szczególny tryb ratyfikacji przewidziano dla umów międzynarodowych, w których RP przekazuje organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach (art. 90). Zgoda na ratyfikację takiej umowy może być wyrażona w drodze referendum lub ustawy uchwalonej przez sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, a następnie przez senat z zastosowaniem tych samych warunków.

O wyborze jednej z tych ścieżek ratyfikacyjnych decyduje sejm w drodze uchwały podjętej bezwzględną większościąwiększość bezwzględnabezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej staje się częścią krajowego porządku prawnego i jest stosowana bezpośrednio. Umowa ratyfikowana za zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawami w razie niemożności ich pogodzenia. Umowa konstytuująca organizację międzynarodową również nadaje prawu stanowionemu przez taką organizację sankcję bezpośredniej stosowalności oraz pierwszeństwa w przypadku kolizji z innymi ustawami. Przykładem takich norm będą akty ustawodawcze Unii Europejskiej (euroustawy).

Publikatory

Jednym z warunków wejścia w życie normatywnego aktu prawnego jest jego publikacja. Konstytucja oraz ustawa z 2000 r. określają rodzaje publikatorów i ogłaszanych w nich aktów.

Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej

Akty normatywne zawierające źródła prawa powszechnie obowiązującego na terenie całego państwa, np. Konstytucja RP, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie ustaw.

Monitor Polski

Akty normatywne o charakterze wewnętrznym, np. uchwały Rady Ministrów, zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów.

Akty prawne w sprawach jednostkowych, np. postanowienia Prezydenta RP o nadaniu orderu/odznaczenia, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego co do sporu kompetencyjnego między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa.

Dziennik Urzędowy Województwa

Akty prawa miejscowego, np. rozporządzenia wojewody, uchwały organów stanowiących samorządu terytorialnego.

Słownik

sojusz
sojusz

układ o wspólnym działaniu; obejmuje dwa lub więcej państw; ma na celu doprowadzenie do osiągnięcia konkretnego zamierzenia

większość bezwzględna
większość bezwzględna

większość osiągana, gdy w trakcie głosowania liczba głosów za wnioskiem jest większa od sumy głosów przeciw i wstrzymujących się