Elektrownie to zakłady energetyczne wytwarzające „energię elektryczną w wyniku przetwarzania innych rodzajów energii”. Wyróżnia się:

1. elektrownie cieplne, czyli elektrownie, w których energię elektryczną uzyskuje się przez przetwarzanie energii cieplnej,

2. elektrociepłownie, czyli zakłady energetyczne wytwarzające energię elektryczną i ciepło,

3. elektrownie wodne, czyli elektrownie, w których energię elektryczną uzyskuje się z energii wody,

4. elektrownie wiatrowe, czyli elektrownie, w których energię elektryczną uzyskuje się z energii wiatru,

5. elektrownie słoneczne, czyli elektrownie, w których energię elektryczną uzyskuje się z energii słonecznej.

Indeks górny Źródło: SJP PWN, [online], dostępny w internecie: https://sjp.pwn.pl/slowniki/elektrownia.html Indeks górny koniec^{Źródło: SJP PWN, [online], dostępny w internecie: https://sjp.pwn.pl/slowniki/elektrownia.html}

Polska energetyka

W Polsce największe znaczenie dla produkcji energii mają elektrownie cieplne – zarówno te opalane węglem brunatnym, jak i kamiennym, jednak to ten drugi surowiec stanowi filar polskiej energetyki. Elektrownie wodne i alternatywne źródła mają wyraźnie mniejsze znaczenie dla produkcji energii elektrycznej. Taki rozkład produkcji wynika z uwarunkowań surowcowych i gospodarczych. Polska jako kraj zasobny w węgiel kamienny i brunatny w naturalny sposób wykorzystuje te surowce do produkcji energii elektrycznej. Produkcja energii elektrycznej opierająca się na wydobyciu węgla ma również podłoże społeczne i ekonomiczne, za czym kryje się obawa przed oporem górników wobec odejścia od węgla czy brak dostatecznych funduszy na zmianę struktury wytarzania energii (np. kolosalny dla Polski koszt budowy elektrowni jądrowej). Przemiany gospodarcze i konieczność zmiany podejścia w wykorzystywaniu surowców (rozwój zrównoważony) powodują zwrot ku odnawialnym źródłom energii, jednak elektrownie oparte na takich źródłach dopiero nabierają znaczenia (tabela 1).

Indeks górny Źródło: GUS, Gospodarka paliwowo‑energetyczna w latach 2018 i 2019, GUS, Warszawa 2020, dostępne w internecie: https://stat.gov.pl/obszary‑tematyczne/srodowisko‑energia/energia/gospodarka‑paliwowo‑energetyczna‑w-latach‑2018‑i-2019,4,15.html. Indeks górny koniec^{Źródło: GUS, Gospodarka paliwowo‑energetyczna w latach 2018 i 2019, GUS, Warszawa 2020, dostępne w internecie: https://stat.gov.pl/obszary‑tematyczne/srodowisko‑energia/energia/gospodarka‑paliwowo‑energetyczna‑w-latach‑2018‑i-2019,4,15.html.}

Struktura produkcji energii elektrycznej w Polsce jest dość niekorzystna dla środowiska. Głównym surowcem energetycznym Polski jest węgiel kamienny i brunatny. Jak wskazuje tabela 1., to właśnie z tych surowców pozyskujemy najwięcej energii elektrycznej. Od 2016 do 2019 roku ilość surowców zużytych do produkcji energii utrzymywała się na podobnym poziomie. Warto również zwrócić uwagę na znaczący wzrost wykorzystania paliw gazowych i energii z wody przepompowanej. Od 2016 roku na znaczeniu zyskują odnawialne źródła energii, największy udział w produkcji ma wiatr, a najmniejszy – ogniwa fotowoltaiczne. OZE to bardzo ważne i warte inwestowania źródła energii, gdyż pozwalają na poprawę jakości środowiska i ograniczenie negatywnych skutków emisji zanieczyszczeń pochodzących ze spalania złóż nieodnawialnych.

Oprócz elektrowni za produkcję energii elektrycznej odpowiadają także elektrociepłownie, które produkują również energię cieplną (tabela 2).

Objaśnienia do tabeli:
b.d. – brak danych

Indeks górny Źródło: Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A., Sektor energetyczny w Polsce, dostępne w internecie: https://www.paih.gov.pl/index/?id=c2e7b5bb0ec8bb7e2aaf8a5516ca5387 Indeks górny koniec^{Źródło: Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A., Sektor energetyczny w Polsce, dostępne w internecie: https://www.paih.gov.pl/index/?id=c2e7b5bb0ec8bb7e2aaf8a5516ca5387}

Rozmieszczenie planowanych elektrowni i elektrociepłowni w Polsce prezentuje poniższy schemat.

Czynniki lokalizacji elektrowni

Powstanie elektrowni związane jest nierozerwalnie z pewnymi czynnikami, które muszą wystąpić w danym miejscu, aby możliwe było produkowanie energii. Czynniki te będą odmienne w zależności od rodzaju elektrowni, czyli rodzaju wykorzystywanego w produkcji energii elektrycznej surowca. Do czynników takich zalicza się:

• występowanie złóż węgla kamiennego i brunatnego – węgiel brunatny nie może być transportowany na duże odległości ze względu na utratę swoich właściwości, dlatego elektrownie zasilane tym surowcem powstają w pobliżu jego złóż; elektrownie węgla kamiennego są położone w pobliżu jego wydobycia oraz w miejscach o dobrej infrastrukturze transportowej;

• występowanie rzek lub zbiorników wodnych możliwych do wykorzystania w hydroelektrowniach – należy pamiętać, że rzeka musi charakteryzować się odpowiednim spadkiem i wielkością przepływu;

• odpowiednie uwarunkowania klimatyczne w przypadku elektrowni wiatrowych – zrozumiałe jest, że elektrownie takie mogą powstać tylko w miejscach występowania silnych i stałych wiatrów;

• możliwość dostarczenia innych surowców wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej (biomasa, gaz ziemny itd.);

• rynek zbytu, który warunkuje zapotrzebowanie na energię elektryczną;

• koszty transportu wytworzonej energii, które wyznaczają rentowność bądź nierentowność elektrowni.

Słownik