Przeczytaj
Aby dowiedzieć się więcej na temat, zapoznaj się z poniższymi materiałami:
Wprowadzenie do psychoanalizyWprowadzenie do psychoanalizy
Psychoanaliza – stanowiskoPsychoanaliza – stanowisko
Sigmund Freud i narodziny psychoanalizy. WyzwaniaSigmund Freud i narodziny psychoanalizy. Wyzwania
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DQAVy0fyd
Nagranie
Wielu kontynuatorów Freuda zrezygnowało z analizy nieświadomych popędów jednostki, przenosząc swoje zainteresowanie na egoego i dowodząc, że źródłem problemów człowieka są zaburzenia podświadomych struktur ego. Często taki kierunek określa się mianem psychoanalizypsychoanalizy ego. Za jego czołową przedstawicielkę uważa się Karen Horney.
Jej najważniejsze prace to: Neurotyczna osobowość naszych czasów (1937), Nowe drogi w psychoanalizie (1939), Nasze wewnętrzne konflikty (1945), Nerwica a rozwój człowieka (1950), Psychologia kobiety (1967).
Inspiracją Muncha do powstania dzieła była chwila zrozumienia, którą opisał malarz następująco:
Szedłem ścieżką z dwojgiem przyjaciół – słońce miało się ku zachodowi – nagle niebo wypełniła krwista czerwień – zatrzymałem się, czując wyczerpanie i oparłem się na barierce – nad czarno‑błękitnym fiordem było widać krew oraz języki ognia; – moi przyjaciele szli dalej, a ja stałem tam i trząsłem się z wrażenia – poczułem nieskończony krzyk przepływający przez naturę.
Podstawowym pojęciem w teoriiteorii Karen Horney jest pojęcie lęku podstawowego. Wbrew Freudowi nie wywodzi go ona jednak z wewnętrznych konfliktów natury popędowej, lecz z konfliktów między dzieckiem a rodzicami we wczesnej fazie życia. Według niej, jest to rodzaj:
Nasze wewnętrzne konflikty[…] poczucia bezradności i izolacji dziecka w potencjalnie nieprzyjaznym dlań świecie. Ten brak poczucia bezpieczeństwa może zrodzić się w dziecku na skutek działania wielu różnorodnych i wrogich czynników środowiska. Są to: bezpośrednia lub pośrednia dominacja nad dzieckiem, obojętność, błędne zachowanie, brak szacunku dla jego indywidualnych potrzeb, brak rzeczywistego opiekuna i przewodnika w życiu, przejawy lekceważenia, hołubienie, zupełny brak zainteresowania sukcesami dziecka, brak ciepła, w którym mogłoby znaleźć schronienie, konieczność opowiedzenia się po stronie jednego z rodziców w czasie ich kłótni, brak lub nadmiar odpowiedzialności, nadopiekuńczość, odizolowanie od innych dzieci, niesprawiedliwość, niedotrzymywanie obietnic czy wroga atmosfera w domu.
Źródło: Karen Horney, Nasze wewnętrzne konflikty, tłum. A. Gomola.
Czym jest lęk podstawowy?
Lęk podstawowy prowadzi do rozwinięcia się w człowieku konfliktu podstawowego. Jest to konflikt, który rozgrywa się w podświadomości i jest istotą nerwic. Sprowadza się on do napięcia między „ja realnym” a „ja idealnym”.
Neurotyk to ktoś, kto za bardzo zidentyfikował się ze swoim „ja idealnym”, stając się w dorosłym życiu jego niewolnikiem. Ponieważ „ja idealne” dowartościowuje nas, człowiek rozwija różne strategie zachowania go pomimo jego sprzeczności z rzeczywistością (tj. na wszelkie sposoby nie dopuszcza do siebie faktu, że jednak nie jest przykładowo Zorro). Karen Horney analizuje te strategie, wymieniając m.in.:
osobowość perfekcjonistyczną, będącą w „tyranii powinności”;
osobowość pogardzającą sobą (kiedy z perspektywy „ja idealnego” człowiek pogardza swoim „ja realnym”);
osobowość mściwo‑dominującą, gdy człowiek przypisuje swoje niepowodzenia innym i mści się na nich za to.
Terapia prowadzona przez Karen Horney służyła rozbrojeniu „ja idealnego” i wzmocnieniu ego, czyli „ja realnego” pacjenta.
Słownik
(łac. ego — ja) świadoma część osobowości. Ego rządzi się – jego zadaniem jest zaadaptować nasze pragnienia do rzeczywistości. Ego jest bowiem jaźnią, świadomą popędów oraz realiów, w których funkcjonujemy. Zaborcze id żąda wszystkiego natychmiast, natomiast ego radzi mu, co i jak da się osiągnąć.
(gr. paradeigma — przykład, wzór) przyjęty sposób widzenia rzeczywistości w danej dziedzinie, doktrynie itp.
(gr. psyche — dusza, analysis — rozkładanie, rozbiór) kierunek w psychologii XX w., wyjaśniający funkcjonowanie i rozwój osobowości człowieka działaniem nieświadomych instynktów, popędów i dążeń pozostających we wzajemnym konflikcie
(gr. theoria — oglądanie, badanie) całościowa koncepcja zawierająca opis i wyjaśnienie określonych zjawisk i zagadnień; też: czyjakolwiek koncepcja na określony temat; dział nauki o literaturze, kulturze, sztuce itp. zajmujący się systematyzowaniem pojęć i twierdzeń leżących u podstaw tych dziedzin; teza jeszcze nieudowodniona lub nieznajdująca potwierdzenia w praktyce