Dla zainteresowanych

Aby dowiedzieć się więcej na temat, zapoznaj się z poniższymi materiałami:

Ro6zM81ZMb17q
Nagranie

Wielu kontynuatorów Freuda zrezygnowało z analizy nieświadomych popędów jednostki, przenosząc swoje zainteresowanie na egoegoego i dowodząc, że źródłem problemów człowieka są zaburzenia podświadomych struktur ego. Często taki kierunek określa się mianem psychoanalizypsychoanalizapsychoanalizy ego. Za jego czołową przedstawicielkę uważa się Karen Horney.

R1jlt6d0Fe5H9
Ilustracja interaktywna przedstawia dojrzałą kobietę. Kobieta na owalną twarz, uśmiecha się. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Karen Horney (1885—1952) Niemiecka psychiatra i psychoanalityk. Studiowała medycynę na Uniwersytecie Berlińskim, a następnie, w latach 1918—1932, była związana z Berlińskim Instytutem Psychoanalitycznym. Po dojściu Hitlera do władzy wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych, gdzie najpierw przez dwa lata pełniła funkcję wicedyrektora Chicagowskiego Instytutu Psychoanalitycznego. W 1934 r. przeniosła się do Nowego Jorku — prowadziła tam praktykę psychoanalityczną oraz wykładała w Nowojorskim Instytucie Psychoanalitycznym. Rozczarowana ograniczeniami ortodoksyjnej psychoanalizy (zwłaszcza jej biologizmem), założyła Towarzystwo Rozwoju Psychoanalizy oraz Amerykański Instytut Psychoanalityczny. Do śmierci pełniła funkcję dziekana tej ostatniej instytucji.
Jej najważniejsze prace to: Neurotyczna osobowość naszych czasów (1937), Nowe drogi w psychoanalizie (1939), Nasze wewnętrzne konflikty (1945), Nerwica a rozwój człowieka (1950), Psychologia kobiety (1967).
Karen Horney (1885—1952)
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
R1Gc6NANqcXQT1
Edward Munch, Krzyk, 1893
Inspiracją Muncha do powstania dzieła była chwila zrozumienia, którą opisał malarz następująco: Szedłem ścieżką z dwojgiem przyjaciół – słońce miało się ku zachodowi – nagle niebo wypełniła krwista czerwień – zatrzymałem się, czując wyczerpanie i oparłem się na barierce – nad czarno‑błękitnym fiordem było widać krew oraz języki ognia; – moi przyjaciele szli dalej, a ja stałem tam i trząsłem się z wrażenia – poczułem nieskończony krzyk przepływający przez naturę.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Podstawowym pojęciem w teoriiteoriateorii Karen Horney jest pojęcie lęku podstawowego. Wbrew Freudowi nie wywodzi go ona jednak z wewnętrznych konfliktów natury popędowej, lecz z konfliktów między dzieckiem a rodzicami we wczesnej fazie życia. Według niej, jest to rodzaj:

Karen Horney Nasze wewnętrzne konflikty

[…] poczucia bezradności i izolacji dziecka w potencjalnie nieprzyjaznym dlań świecie. Ten brak poczucia bezpieczeństwa może zrodzić się w dziecku na skutek działania wielu różnorodnych i wrogich czynników środowiska. Są to: bezpośrednia lub pośrednia dominacja nad dzieckiem, obojętność, błędne zachowanie, brak szacunku dla jego indywidualnych potrzeb, brak rzeczywistego opiekuna i przewodnika w życiu, przejawy lekceważenia, hołubienie, zupełny brak zainteresowania sukcesami dziecka, brak ciepła, w którym mogłoby znaleźć schronienie, konieczność opowiedzenia się po stronie jednego z rodziców w czasie ich kłótni, brak lub nadmiar odpowiedzialności, nadopiekuńczość, odizolowanie od innych dzieci, niesprawiedliwość, niedotrzymywanie obietnic czy wroga atmosfera w domu.

123 Źródło: Karen Horney, Nasze wewnętrzne konflikty, tłum. A. Gomola.

Czym jest lęk podstawowy?

Lęk podstawowy prowadzi do rozwinięcia się w człowieku konfliktu podstawowego. Jest to konflikt, który rozgrywa się w podświadomości i jest istotą nerwic. Sprowadza się on do napięcia między „ja realnym” a „ja idealnym”.

R1FG2pDhusa6d
Zdaniem Karen Horney, kiedy w dzieciństwie doświadczaliśmy lęku, radziliśmy sobie z nim na różne sposoby — przede wszystkim formując „ja idealne”, tj. pewne wyidealizowane wyobrażenie o sobie, pozwalające poradzić sobie z lękiem. Przykładowo: mały chłopiec, na którego nakrzyczeli rodzice, bawi się następnie w Zorro, żeby powetować sobie tę przykrość w wyimaginowanych sukcesach.
Źródło: Orange County Archives, Kadr z filmu Maska Zorro (1920), Flickr, licencja: CC BY 2.0.

Neurotyk to ktoś, kto za bardzo zidentyfikował się ze swoim „ja idealnym”, stając się w dorosłym życiu jego niewolnikiem. Ponieważ „ja idealne” dowartościowuje nas, człowiek rozwija różne strategie zachowania go pomimo jego sprzeczności z rzeczywistością (tj. na wszelkie sposoby nie dopuszcza do siebie faktu, że jednak nie jest przykładowo Zorro). Karen Horney analizuje te strategie, wymieniając m.in.:

  • osobowość perfekcjonistyczną, będącą w „tyranii powinności”;

  • osobowość pogardzającą sobą (kiedy z perspektywy „ja idealnego” człowiek pogardza swoim „ja realnym”);

  • osobowość mściwo‑dominującą, gdy człowiek przypisuje swoje niepowodzenia innym i mści się na nich za to.

Terapia prowadzona przez Karen Horney służyła rozbrojeniu „ja idealnego” i wzmocnieniu ego, czyli „ja realnego” pacjenta.

Słownik

ego
ego

(łac. ego — ja) świadoma część osobowości.  Ego rządzi się  – jego zadaniem jest zaadaptować nasze pragnienia do rzeczywistości. Ego jest bowiem jaźnią, świadomą popędów oraz realiów, w których funkcjonujemy. Zaborcze id żąda wszystkiego natychmiast, natomiast ego radzi mu, co i jak da się osiągnąć.

paradygmat
paradygmat

(gr. paradeigma — przykład, wzór) przyjęty sposób widzenia rzeczywistości w danej dziedzinie, doktrynie itp.

psychoanaliza
psychoanaliza

(gr. psyche — dusza, analysis — rozkładanie, rozbiór) kierunek w psychologii XX w., wyjaśniający funkcjonowanie i rozwój osobowości człowieka działaniem nieświadomych instynktów, popędów i dążeń pozostających we wzajemnym konflikcie

teoria
teoria

(gr. theoria — oglądanie, badanie) całościowa koncepcja zawierająca opis i wyjaśnienie określonych zjawisk i zagadnień; też: czyjakolwiek koncepcja na określony temat; dział nauki o literaturze, kulturze, sztuce itp. zajmujący się systematyzowaniem pojęć i twierdzeń leżących u podstaw tych dziedzin; teza jeszcze nieudowodniona lub nieznajdująca potwierdzenia w praktyce