Przeczytaj
Antagonistyczne działanie części współczulnej i przywspółczulnej wegetatywnego układu nerwowegowegetatywnego układu nerwowego to jeden z najważniejszych mechanizmów warunkujących zachowanie homeostazy organizmuhomeostazy organizmu.
Układ współczulny (sympatyczny)
Układ współczulny (sympatyczny)Układ współczulny (sympatyczny) dominuje w dzień, przygotowując organizm do zwiększonej aktywności fizycznej, a w sytuacji stresowej – mobilizując go do walki lub ucieczki. Zwiększa aktywność mózgu, ukrwienie narządów oraz ilość substratów energetycznych (tlenu i glukozy) we krwi, pobudza czynność wydzielniczą gruczołów potowych i ślinowych, wyostrza zmysły, a jednocześnie zmniejsza intensywność procesów związanych z trawieniem. W ten sposób umożliwia organizmowi podjęcie działań właściwych dla sytuacji, w której się znajduje.
Układ przywspółczulny (parasympatyczny)
Utrzymujący się przez dłuższy czas stan wzmożonej aktywności narządów byłby niekorzystny dla organizmu, dlatego układ przywspółczulny (parasympatyczny)układ przywspółczulny (parasympatyczny) wpływa na narządy tak, aby organizm mógł odbudować i zgromadzić zapasy energii. Układ przywspółczulny zmniejsza aktywność narządów pobudzonych przez nerwy układu współczulnego, a pobudza procesy trawienia i wchłaniania składników pokarmowych do krwi, stymuluje wchłanianie glukozy z krwi i odkładanie jej w postaci glikogenu w wątrobie. Umożliwia zatem relaks i odnowę organizmu: dominuje głównie w nocy, a w ciągu dnia – po posiłku oraz w czasie odpoczynku.
Antagonizm układów współczulnego i przywspółczulnego
Porównanie czynności układów współczulnego i przywspółczulnego
Układ współczulny | Efektor | Układ przywspółczulny |
|---|---|---|
rozszerzenie | źrenica | zwężenie |
rozluźnienie | mięsień rzęskowy | skurcz (akomodacja) |
zmniejszanie wydzielania łez | gruczoł łzowy | zwiększanie wydzielania łez |
pobudzenie wydzielania | gruczoły potowe | zahamowanie wydzielania |
skurcz („stroszenie” włosów) | mięśnie przywłosowe | rozluźnienie |
rozluźnienie mięśni (rozszerzenie dróg oddechowych, zwiększenie wentylacji płuc) | oskrzela i tchawica | skurcz mięśni (zwężenie dróg oddechowych, zmniejszenie wentylacji płuc) |
zwiększenie częstości skurczu (przyspieszenie tętna i podniesienie ciśnienia krwi) | serce | zwolnienie częstości i siły skurczu (zwolnienie tętna i obniżenie ciśnienia krwi) |
wydzielanie gęstej, kleistej śliny oraz amylazy | gruczoły ślinowe | wydzielanie wodnistej śliny |
zmniejszenie motoryki, hamowanie wydzielania soku żołądkowego | żołądek | zwiększenie motoryki, pobudzenie wydzielania soku żołądkowego |
| jelita |
|
rozluźnienie | pęcherzyk żółciowy | skurcz, wydzielanie żółci |
| wątroba |
|
rozluźnienie ścian pęcherza moczowego (zmniejszenie produkcji moczu) | pęcherz moczowy | skurcz ścian pęcherza moczowego (zwiększenie produkcji moczu) |
Słownik
zdolność organizmu do zachowania stałości środowiska wewnętrznego w stosunku do zmieniających się czynników zewnętrznych środowiska
część autonomicznego układu nerwowego regulująca głównie czynności niezależne od naszej woli. Odpowiada przede wszystkim za odpoczynek organizmu i poprawę procesów związanych z trawieniem. W zakończeniach neuronów układu przywspółczulnego wydzielana jest acetylocholina
część autonomicznego układu nerwowego regulująca głównie czynności niezależne od naszej woli, działający głównie w sytuacjach stresowych. W zakończeniach neuronów układu współczulnego wydzielana jest adrenalina, która mobilizuje organizm do walki i ucieczki
reguluje i koordynuje funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Dzieli się na układ współczulny i przywspółczulny