Przeczytaj
W znaczeniu codziennym słowo niedopowiedzenie (inaczej niedomówienie) oznacza niejasne, niepełne wypowiedzenie się oraz niedokończenie wypowiedzi. Są to zatem takie wypowiedzi, w których czegoś brakuje. W zbiorze tak ogólnie rozumianych niedopowiedzeń wyróżniamy kilka ich rodzajów:
Niedopowiedzenia
Na gruncie nauki o języku niedopowiedzenie oznacza (w wąskim sensie) jeden z rodzajów błędu wieloznaczności wypowiedzi, wynikający z jej niewłaściwej konstrukcji. Mianem niedopowiedzenia w węższym znaczeniu określimy te wypowiedzi, w przypadku których nie można jednoznacznie określić ich sensu.
- Nazwa kategorii: Niedopowiedzenia
- Nazwa kategorii: błędy kwantyzacji
- Nazwa kategorii: błędy kwalifikacji
- Nazwa kategorii: błędy relatywizacji Koniec elementów należących do kategorii Niedopowiedzenia
- Elementy należące do kategorii Niedopowiedzenia
-
Niedopowiedzenia
-
błędy kwantyzacji
-
błędy kwalifikacji
-
błędy relatywizacji
-
a) błędy kwantyzacji
Występują wtedy, gdy w wypowiedzi brakuje kwantyfikatorów, czyli określeń ilościowych, np. niektóry, pięciu, żaden. To znaczy, że w wypowiedzeniu brakuje informacji, do jakiej liczby obiektów się ono odnosi.
b) błędy kwalifikacji
Pojawiają się, gdy w wypowiedzi brakuje wskazania, do jakiej kategorii lub jakiego rodzaju, typu zaliczają się omawiane zjawiska.
c) błędy relatywizacji
Występują, kiedy wypowiedź nie zawiera informacji o stosunkach, jakie łączą omawiane przedmioty lub zjawiska z innymi przedmiotami bądź zjawiskami.
Błędy niedopowiedzenia nie muszą zaburzać komunikacji, jeśli rozmówcy dobrze się znają i niedopowiedzenia są dla nich skróconą formą wymiany myśli. Jednak niedopowiedzenia potrafią także dezorientować lub rodzić nieporozumienia, jeśli nie są wyjaśniane, tylko „uzupełniane” przez adresata, do którego są kierowane.
W zobrazowanych sytuacjach pacjentka nie ma zbyt dużych możliwości, żeby wyjaśnić, co ma na myśli lekarka. Dlatego może dostać ataku paniki, jeśli uzna, że za chwilę straci wszystkie zęby, skoro usłyszała: „Muszę usunąć pani zęby”; może przerazić się skalą zabiegów i związanymi z nimi kosztami, gdy padają słowa: „Pani zęby wymagają zabiegów”; może także doprowadzić się do odwodnienia, jeśli po otrzymaniu rady: „Dla dobra pani zębów proszę zrezygnować z picia”, uzna, że wszelkie płyny szkodzą zębom.
Niedomówienia
Niedomówienie (w wąskim sensie) na gruncie nauki o języku oznacza jeden z rodzajów eufemizmóweufemizmów. Niedomówienie łagodzi wypowiedź poprzez uniknięcie jej dosłowności. Wprowadza sformułowanie, które kojarzy się z określeniem dosłownym, ale nie jest z nim tożsame.
Litota
Litota jest tropem retorycznymtropem retorycznym, opartym na celowym niedopowiedzeniu wybranych treści. Wyraża powściągliwość w opisie lub w ocenie, co zazwyczaj skutkuje wielością interpretacji treści, które wyraża. Najczęściej litota tworzona jest przez dodanie do wyrazu o przeciwnym znaczeniu jego zaprzeczenia, np. niemiły zamiast arogancki.
Słownik
(z gr. euphēmismós, od eu – dobrze, phemi – mówić) sformułowanie wprowadzone do wypowiedzi w miejsce innego określenia, którego z jakichś względów (np. obyczajowych, estetycznych, cenzuralnych) nie można lub nie chce się użyć
(z gr. tropos – zwrot, kierunek, kształt) zastępowanie jakiegoś słowa lub wyrażenia innym, którego znaczenie w danym kontekście jest przenośne; trop retoryczny jest stosowany w celu zwiększenia obrazowości i skuteczności wypowiedzi