Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Język jako cecha charakterystyczna każdej narodowości

We współczesnym świecie funkcjonuje kilka tysięcy języków i narzeczynarzeczenarzeczy. Trudno podać dokładną ich liczbę, ponieważ nie ma wypracowanych jednolitych kryteriów, według których można by je policzyć i sklasyfikować. Zdarza się, że dany język jest znany pod kilkoma różnymi nazwami lub dana nazwa odnosi się do dialektu bądź innej odmiany jakiegoś języka. Mimo to badacze próbują choć w przybliżeniu oszacować ich liczbę, która wynosi około 7000.

Według Słownika Języka Polskiego PWN język to:

Słownik języka polskiego PWN: język

system znaków dźwiękowych służących do porozumiewania się przez członków danego narodu, społeczeństwa

pwn Źródło: Słownik języka polskiego PWN: język, dostępny w internecie: sjp.pwn.pl [dostęp 21.05.2021 r.].

Język jest więc jednym z elementów narodowotwórczych i integrujących dany naród. Ponadto służy społeczności do porozumiewania się, poznawania świata czy pomocy w zaspokajaniu potrzeb. Dzięki niemu można osiągnąć cele zarówno wspólnotowe, jak i indywidualne.

Ze względu na pochodzenie, języki podzielić możemy na grupy językowegrupa językowagrupy językowe, których jest 14, jeżeli przyjmiemy, że wartość krytyczna to 5 milionów mówiących danym językiem. Najliczniejsza jest rodzina języków indoeuropejskich (w tym polski), którymi mówi połowa mieszkańców świata.

R1CND5INJ01xT1
Wykres kołowy. Główne rodziny językowe świata (2019 r.). Lista elementów: indoeuropejska; Wartość: 46,4; Udział procentowy: 46,35%chińsko-tybetańska; Wartość: 19,9; Udział procentowy: 19,88%nigero-kongijska; Wartość: 7,5; Udział procentowy: 7,49%afroazjatycka; Wartość: 7,2; Udział procentowy: 7,19%austronezyjska; Wartość: 4,7; Udział procentowy: 4,7%drawidańska; Wartość: 3,6; Udział procentowy: 3,6%turkijska; Wartość: 2,6; Udział procentowy: 2,6%japońska; Wartość: 1,8; Udział procentowy: 1,8%austroazjatycka; Wartość: 1,7; Udział procentowy: 1,7%inne; Wartość: 4,7; Udział procentowy: 4,7%
Oprac. na podst.: Bartłomiej K., Języki świata i wykształcenie ludności, 29.08.2020 r., geografia24.pl.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Rodzina języków indoeuropejskich używana jest na kontynentach: europejskim, amerykańskim, azjatyckim i w Australii. Ponadto w Azji mocno reprezentowane są rodziny języków: chińsko‑tybetańska i turkijska oraz drawidańska, zaś w Afryce dominuje rodzina nigero‑kongijska. Na styku Afryki i Azji najważniejsze z kolei są języki rodziny afroazjatyckiej. Są także rodziny, które tworzą pojedyncze języki - na przykład japońska i koreańska. Ponadto w Europie istnieje także rodzina języków uralskich, do których należą: fiński, estoński i węgierski.

Najczęściej występujące języki świata

Według różnych szacunków około 86% ludności świata mówi językami azjatyckimi i europejskimi. Wynika to zarówno z gęstości zaludnienia tych obszarów, jak i również ekspansji kolonialnej, jaka była w ostatnich stuleciach. Pozostałe 14% populacji używa tzw. języków Pacyfiku.

Neewsweek Polska” z kolei podaje:

Paulina Brzozowska 12 najważniejszych języków świata

Choć 7,2 miliarda mieszkańców Ziemi posługuje się łącznie ponad 7 tysiącami narzeczy, by się wszędzie dogadać wystarczy poznać 12 z nich. Powód? 96% języków świata włada zaledwie 3% populacji.

news Źródło: Paulina Brzozowska, 12 najważniejszych języków świata, 28.04.2015 r., dostępny w internecie: newsweek.pl [dostęp 21.05.2021 r.].

Jakie więc języki warto znać?

  • Najwięcej ludzi – 1,1 mln – mówi językiem mandaryńskim (inaczej – język putonghua), który jest językiem urzędowym w Chinach, Singapurze i na Tajwanie.

  • Kolejnym wielkim językiem jest hindi, którym posługuje się 400 mln ludzi w Indiach. Podobna liczba osób mówi językiem urdu (Pakistan, Bangladesz, północne Indie).

  • Najbardziej rozpowszechnionym językiem we współczesnym świecie jest angielski, chociaż jest językiem ojczystym tylko dla 400 mln ludzi. Jednak fakt, że jest używany jako język komunikacji zewnętrznej, a w wielu dawnych koloniach brytyjskich jako urzędowy, powoduje, że stał się on obecnie językiem międzynarodowym. Jest on niezbędnym narzędziem komunikacji w gospodarce, kulturze i nauce. Stał się współczesnym językiem łacińskim.

  • Innym językiem międzynarodowym jest hiszpański, którym mówi 300 milionów mieszkańców Hiszpanii i Ameryki Łacińskiej.

  • Mniejszy zasięg ma portugalski, którym posługuje się 10 milionów Portugalczyków, 150 milionów mieszkańców Brazylii i dawnych kolonii portugalskich w Afryce (Gwinea, Mozambik, Angola, wyspy: Świętego Tomasza i Książęca).

  • Podobnie rzecz ma się z językiem francuskim, którym mówi 100 milionów mieszkańców Francji, Belgii, Szwajcarii, Luksemburga, Kanady i dawnych kolonii francuskich w Afryce.

  • W Azji (na zwartych obszarach) do innych, znaczących języków, którymi posługują się najliczniejsze grupy użytkowników, należą bengalski i indonezyjski – po 180 mln osób, arabski (w krajach Bliskiego Wschodu, ponadto jest to język świętej księgi islamu – Koranu), japońskipendżabski (w północnych Indiach).

  • Językiem tamilskim mówi w południowych Indiach i na Sri Lance 90 mln ludzi.

  • Językiem wietnamskim posługuje się 80 mln ludzi, koreańskim – 70 mln.

  • Język turecki jest językiem ojczystym dla 50 mln osób. Podobna liczba pojawia się przy okazji języka farsi, którym posługują się mieszkańcy Iranu.

  • W Europie najliczniejszym językiem jest rosyjski, którym mówi 160 mln ludzi w Rosji i innych krajach byłego ZSRS.

  • Wśród języków europejskich kolejne to niemiecki – 100 mln osób i włoski, którym posługuje się 70 mln.

Na na koniec przyjmuje się, że język polski jest językiem ojczystym dla 50 mln osób.

W Afryce, poza językami europejskimi i lokalnymi narzeczami, dominują:

  • suahili (50 mln);

  • hausa (30 mln w Nigerii i Nigrze);

  • joruba (30 mln w Nigerii).

Jeśli ująć to procentowo, to:

Isabelle Najczęściej używane języki świata

[Zapraszamy was na - dop. red.] międzynarodową imprezę! Gdybyś znalazł się na światowej potańcówce, gdzie języki świata zostały proporcjonalnie rozłożone na 100 gości…

  • 17 z nich mogłoby porozmawiać o owocowym ponczu i przekąskach w języku mandaryńskim,

  • sześciu z gości chwaliłoby playlistę DJ’a w hiszpańskim,

  • pięciu gadałoby po angielsku w kolejce do toalety,

  • znalazłoby się też czterech gości, którzy prawiliby sobie komplementy w Hindi,

  • trzech imprezowiczów komentowałoby jeszcze świeże selfie w arabskim,

  • kolejni trzej goście opowiadaliby dowcipy po portugalsku,

  • a inni trzej po bengalsku,

  • następne dwie pary, czyli dwóch Rosjan i dwóch Japończyków na zmianę przechodziłoby pod poprzeczką, tańcząc limbo.

Cała reszta – 55 gości – nie miałaby z kim rozmawiać w swoim ojczystym języku, więc zapewne gapiliby się na swoje telefony i zajadali koreczkami. Jak to na imprezie…

ef Źródło: Isabelle, Najczęściej używane języki świata, 20.02.2020 r., dostępny w internecie: ef.pl [dostęp 21.05.2021 r.].

Słownik

grupa językowa
grupa językowa

zespół języków wyróżniony na podstawie ich wspólnych cech, lokalizacji geograficznej lub stwierdzonego pokrewieństwa; typami grupy językowej są rodzina (grupa genetyczna) i liga językowa (grupa geograficzna)

język urzędowy
język urzędowy

język objęty wyjątkowym statusem prawnym na terenie danego państwa lub regionu administracyjnego; zazwyczaj jest to język używany w krajowych strukturach legislacyjnych, np. parlamencie, choć prawo niektórych krajów wymaga, by dokumenty urzędowe były przedstawiane również w innych językach

lingua franca
lingua franca

w wąskim ujęciu: język mieszany typu pidżynowego, używany w basenie Morza Śródziemnego, o zredukowanej fleksji i gramatyce, powstały na bazie słownej głównie języków: francuskiego, włoskiego, greckiego, hiszpańskiego i arabskiego; używany w portach śródziemnomorskich jeszcze w XX w., głównie w kontaktach handlowych i dyplomatycznych, obecnie jest już językiem martwym

narzecze
narzecze

odmiana językowa właściwa dla danej grupy użytkowników języka; w tym rozumieniu narzecze może być synonimem terminu „dialekt”, rozumianego albo jako określenie na nieliteracką formę mowy, przeciwstawianą językowi standardowemu, albo jako ogólne określenie na każdą wyodrębnioną odmianę języka (o standardzie mowa wówczas jako o narzeczu ogólnym/kulturalnym)