U owadów wyróżniamy dwa typy rozwoju osobników potomnych: rozwój prosty (bezpośredni), zwany ametabolią, i rozwój złożony (pośredni).

W rozwoju prostym przychodzący na świat młody organizm przypomina postać dorosłą: różni się od niej jedynie mniejszym rozmiarem i brakiem zdolności do rozrodu. Prowadzi podobny do osobnika dorosłego tryb życia, a jego rozwój polega na wzroście i dojrzewaniu płciowym. Taki typ rozwoju owadów występuje u rybików (Zygentoma) oraz przerzutek (Archaeognatha).

W rozwoju złożonym zawsze występuje stadium larwalne, a przemiana larwy w postać dorosłą (imago) może przybierać formę przeobrażenia niezupełnego (hemimetabolii)przeobrażenie niezupełne (hemimetabolia)niezupełnego (hemimetabolii) lub zupełnego (holometabolii)przeobrażenie zupełne (holometabolia)zupełnego (holometabolii).

W przeobrażeniu owadów biorą udział dwa hormony: juwenilny oraz ekdyzon. Hormon juwenilny wydzielany jest przez ciała przyległe i odpowiada za powstrzymywanie metamorfozy owadów. Dzięki temu na każdym etapie wylinki owady pozostają w stanie larwalnym. Ekdyzon – hormon linienia – produkowany jest przez umiejscowione w tułowiu, pobudzone przez hormon protorakotropowy (hormon mózgowy) gruczoły protorakalne. Bierze on udział w regulacji procesów wzrostu i linienia.

W rozwoju z przeobrażeniem niezupełnym larwalarwalarwa – po wielokrotnym linieniulinienielinieniu – przekształca się w postać dorosłą (imago). W rozwoju z przeobrażeniem zupełnym występuje dodatkowo stadium poczwarkipoczwarkapoczwarki, w którą przekształca się larwa.

Rozwój z przeobrażeniem niezupełnym występuje u owadów takich jak wszy, prostoskrzydłe (pasikoniki, świerszcze), karaczany i pluskwiaki.

Przebieg rozwoju z przeobrażeniem niezupełnym przebiega według poniższego schematu.

RbdvhpHDJvuz8

Schemat przedstawia etapy rozwoju owadów. Etap 1 – jajo. Etap 2 – larwa pierwszego rzędu. W procesie linienia powstaje larwa drugiego rzędu (etap 3), następnie znów w procesie linienia powstaje larwa n-tego rzędu (etap 4). Ostatnią postacią, po kolejnym linieniu, jest imago.

W rozwoju z przeobrażeniem niezupełnym larwylarwalarwy są podobne do postaci dorosłych. Podobieństwo to zwiększa się wraz ze wzrostem i rozwojem larw, które różnią się od osobników dorosłych wielkością (są mniejsze) oraz brakiem rozwiniętych skrzydeł. Ich zawiązki – mniej lub bardziej uwidocznione – wykształcają nimfy, które stanowią ostatnie stadium larwalne.

Wykluwająca się z jaja larwa rośnie, zrzucając okresowo sztywny, nierozciągliwy oskórek chitynowy – proces ten nazywamy linieniemlinienielinieniem.

Liniejąca larwa stopniowo zwiększa swoje rozmiary i przechodzi przeobrażenie, przebudowując narządy larwalne w narządy charakterystyczne dla imago.

Liczba linień zależy od gatunku owada oraz obecności i stopnia rozwoju skrzydeł u imago. U owadów bezskrzydłych występuje mniej stadiów larwalnych niż u uskrzydlonych.

Rozwój złożony z przeobrażeniem zupełnym występuje u chrząszczy, motyli, błonkoskrzydłych (pszczół, os, mrówek), pcheł i muchówek.

Przebieg rozwoju z przeobrażeniem zupełnym przebiega według poniższego schematu.

RaUOe1GjN7CKX

Schemat przedstawia etapy rozwoju owadów. Etap 1 – jajo. Etap 2 – larwa pierwszego rzędu. W procesie linienia powstaje larwa drugiego rzędu (etap 3), następnie znów w procesie linienia powstaje larwa n-tego rzędu (etap 4). W wyniku linienia powstaje poczwarka, a następnie z niej dorosły osobnik – imago.

W rozwoju z przeobrażeniem zupełnym larwy całkowicie różnią się od postaci dorosłej. Dotyczy to nie tylko budowy ciała, ale także zasiedlanego środowiska i sposobu odżywiania się.

Podobnie jak w przeobrażeniu niezupełnym larwy pobierają pokarm i rosną, a wraz ze wzrostem zrzucają stary oskórek. Jednak ich wygląd nie zmienia się. Przebudowa narządów larwalnych następuje dopiero w kolejnym stadium pośrednim, jakim jest poczwarkapoczwarkapoczwarka.

U różnych gatunków owadów występują różne rodzaje larw i poczwarek.

Poczwarki nie odżywiają się. Korzystają z substancji zapasowych zgromadzonych przez larwę. Podczas przepoczwarzenia pod wpływem hormonów następuje przebudowa układów larwalnych. Kluczową rolę w metamorfozie odgrywają grupy komórek embrionalnych, które występują już we wczesnym stadium larwalnym. Są to płytki imaginalnepłytki imaginalnepłytki imaginalne. Komórki te, mając zdolność do fagocytozy, pożerają komórki tkanek larwalnych. Z kolei ze względu na zdolność do intensywnych podziałów uczestniczą w tworzeniu nowych narządów typowych dla postaci dojrzałej.

Rk8trn6oxqrrO

Na ilustracji przedstawiony jest motyl wychodzący z poczwarki. Skrzydła motyla są w odcieniach czerwieni, brązu i czerni.

R1HXuMtvWrIX2

Na ilustracji przedstawione są dwa motyle wychodzące z poczwarek. Kokony poczwarek wiszą i są bezbarwne. Motyl, który wydostał się z poczwarki ma kolorowe skrzydła. Drugi ma kolor monochromatyczny, beżowy.

Słownik