Przeczytaj
Rodzaj systemu korzeniowego zależy m.in. od sposobu pobierania wody, funkcji korzeni oraz wielkości nadziemnej części rośliny.
Sposób pobierania wody
W zależności od sposobu pobierania wody systemy korzeniowe dzieli się na: intensywne, ekstensywne i powierzchniowe.
System wiązkowy i system palowy
Ze względu na różnice w budowie morfologicznej wyróżnia się dwa podstawowe systemy korzeniowe: charakterystyczny dla roślin jednoliściennych, dwuliściennych bylin i roślin rozmnażających się wegetatywnie system wiązkowy oraz typowy dla dwuliściennych roślin drzewiastych oraz roślin nagonasiennych system palowy.
System palowy
Palowy system korzeniowy składa się z korzenia głównego oraz korzeni bocznych. Korzeń główny powstaje z pierwotnego korzenia zarodkowego. Rośnie w głąb ziemi, zgodnie z kierunkiem działania grawitacji – wykazuje zatem geotropizm dodatni. Korzeń główny zakończony jest merystemem wierzchołkowym (stożkiem wzrostustożkiem wzrostu), osłoniętym czapeczkączapeczką, która chroni merystem podczas wzrostu korzenia. Korzenie boczne wyrastają ukośnie na boki z korzenia głównego.
Za merystemem znajduje się strefa elongacyjna (wydłużania), w której komórki ulegają wydłużeniu i rozpoczynają różnicowanie do pełnienia przypisanych sobie funkcji. Różnicowanie zachodzi także w strefie włośnikowej, gdzie pojedyncze komórki ryzodermyryzodermy tworzą uwypuklenia (jednokomórkowe, cytoplazmatyczne wypustki) – włośnikiwłośniki. Zwiększają one powierzchnię chłonną korzenia. W tym miejscu dochodzi do powstawania symbiotycznych związków między rośliną a bakteriami lub grzybami. Strefa włośnikowa przechodzi w strefę korzeni bocznych. U większości roślin drzewiastych korzeń palowy ma charakter ekstensywny. Nie jest bardzo rozbudowany na boki, ale sięga nawet 30 do 40 metrów w głąb gleby.
Komórki kory pierwotnej korzenia roślin motylkowatych (bobowatych), takich jak groch, bób czy soja, wytwarzają brodawki korzeniowe. Wewnątrz tych brodawek znajdują się bakterie m.in. z rodzaju Rhizobium i Bradyrhizobium. Roślina zapewnia bakteriom ochronę oraz pożywienie. Z kolei bakterie brodawkowe wiążą niedostępny dla roślin azot atmosferyczny NIndeks dolny 22, który dzięki temu procesowi staje się dla nich dostępny. W ten sposób dochodzi do symbiozy roślin i bakterii. Więcej na ten temat przeczytasz w e‑materiale pt. Bakterie brodawkowe i ich znaczenie dla roślinBakterie brodawkowe i ich znaczenie dla roślin.
System wiązkowy
Składa się z dużej liczby krótkich i drobnych korzeni przybyszowych. Korzeń zarodkowyKorzeń zarodkowy tych roślin zamiera (częściowo lub całkowicie) na wczesnym etapie rozwoju i zastępowany jest korzeniami przybyszowymi. Na szczycie każdego korzenia przybyszowego znajduje się merystem wierzchołkowy umożliwiający wzrost tego organu w głąb gleby. Korzenie przybyszowe mogą też wyrastać z podziemnych kłączy (np. u paprotników), starych korzeni z budową wtórną oraz naziemnych organów roślinnych: liści lub łodyg. Korzeń wiązkowy traw ma zazwyczaj charakter intensywny. Choć korzenie w systemie wiązkowym nie sięgają głęboko w glebę (od 20 cm do 2 m), ich łączna długość może liczyć nawet dwa kilometry.
Słownik
tkanka, która okrywa i chroni merystematyczną część wierzchołka korzenia przed uszkodzeniami mechanicznymi; jest miejscem odbioru bodźca grawitacyjnego
korzenie wyrastające wtórnie w dowolnych, nietypowych miejscach dojrzałych organów, np. z liści lub łodyg; u roślin jednoliściennych tworzą system wiązkowy
korzeń pojawiający się w zarodku roślin; funkcjonuje w systemie korzeniowym palowym, a zanika w wiązkowym
skórka korzenia – pierwotna tkanka okrywająca korzenie; jej główną funkcją jest podbieranie wody i soli mineralnych z gleby, a także (w niewielkim stopniu) wymiana gazowa
merystematyczna część korzenia, która umożliwia wzrost korzenia na długość
cytoplazmatyczne wypustki komórek skórki korzenia (ryzodermy) zwiększające jego powierzchnię chłonną