Joseph V. Mascelli 5 tajników warsztatu filmowego

Wybierając ujęcia (po starannej analizie całego materiału i opracowaniu koncepcji całości), łącząc je ze sobą i nadając całości odpowiednie tempo, montażysta nie tylko opowiada historię, lecz także wzbogaca ją wizualnie i nasyca energią. Sekwencja dobrze zmontowanych ujęć jest znacznie ciekawsza niż każde z tych ujęć w pojedynkę. Odpowiedzialnością montażysty jest stworzenie jak najlepszej opowieści z dostępnego materiału. Często ostateczny rezultat jest lepszy niż pierwotny koncept operatora czy reżysera.

1 Źródło: Joseph V. Mascelli, 5 tajników warsztatu filmowego, tłum. Tomasz Szafrański, Warszawa 2010, s. 233–234.

Joseph V. Mascelli 5 tajników warsztatu filmowego

Doświadczony montażysta rzadko napotyka problemy, których nie jest w stanie rozwiązać. Jego uwaga powinna być skupiona na dramaturgii, a nie na łataniu dziur i naprawianiu problemów związanych z brakiem umiejętności twórcy. W filmach dokumentalnych bądź niezależnych niestety często na tym właśnie polega jego praca – na naprawianiu materiału nakręconego bez brania pod uwagę ciągłości montażowej. Źle zastosowane techniki filmowe dają w konsekwencji niepasujące do siebie ujęcia, brzydkie sklejki, niejasną akcję. Jeżeli reżyser, operator lub producent zmieniają wizję filmu na planie, na montażystę spada dodatkowy i często nader bolesny ciężar dopasowania do siebie ich niezgodnych koncepcji. Chcąc uratować film, musi czerpać ze swojej torby sztuczek pełnymi garściami.

2 Źródło: Joseph V. Mascelli, 5 tajników warsztatu filmowego, tłum. Tomasz Szafrański, Warszawa 2010, s. 234.

Joseph V. Mascelli 5 tajników warsztatu filmowego

Montaż chronologiczny składa się z ujęć nakręconych w taki sposób, by pasowały do siebie i mogły dać się konsekwentnie zmontować oraz uzupełniających je przebitek. Ujęcia te mogą być nakręcone z różnych punktów widzenia. Jednak cała scena powinna sprawiać wrażenie płynnie rozgrywającej się całości, a nie zlepka krótszych fragmentów. Osiąga się to poprzez zachowanie ciągłości ruchu, kierunków spojrzeń, pozycji aktorów, dialogu i nagrywaniu zakładek.

3 Źródło: Joseph V. Mascelli, 5 tajników warsztatu filmowego, tłum. Tomasz Szafrański, Warszawa 2010, s. 236.

Joseph V. Mascelli 5 tajników warsztatu filmowego

Reportaże, dokumenty, programy informacyjne, filmy przyrodnicze itd. zazwyczaj korzystają z montażu kompilacyjnego. Składają się z materiałów zebranych z różnych źródeł i są zrozumiałe dzięki komentarzom ze ścieżki dźwiękowej, bez którego mogłyby nie mieć sensu. Nie występują tu typowe problemy montażowe, gdyż poszczególne ujęcia są po prostu ilustracją tego, co słyszymy w dźwięku i nie ma między nimi wizualnego związku. Filmy kompilacyjne nie mają ustalonej formy poza ewolucją od ogółu do szczegółu. Plany pełneplan pełnyPlany pełne i zbliżeniazbliżeniezbliżenia mogą nie mieć ze sobą nic wspólnego i łączyć się bez zachowywania ciągłości ruchów, kierunku, czasu i przestrzeni.

4 Źródło: Joseph V. Mascelli, 5 tajników warsztatu filmowego, tłum. Tomasz Szafrański, Warszawa 2010, s. 241.

Blain Brown Cinematography. Sztuka operatorska

Format 2K daje nieco większą rozdzielczość niż 1080, zaś 4K daje czterokrotnie większą rozdzielczość. Pionowa ilość pikselipikselpikseli może czasem się różnić ze względu na różne formaty sensorów (ang. aspect ratio) w poszczególnych stosowanych kamerach. Oznaczenie „K” odwołuje się do wyrażenia „kilo” oznaczającego mnożnik 1000, natomiast liczba 1024 wywodzi się z kodu binarnego, podobnie jak w przypadku kilobajtów. „K” oznacza tym samym wartość 1024 pikseli mierzoną w poziomie.

5 Źródło: Blain Brown, Cinematography. Sztuka operatorska, Warszawa 2020, s. 217.