R6zc0RuQC49WO1

Obraz przedstawia twarz młodego mężczyzny. Ma lekko zmierzwione, średniej długości włosy. Jego pociągłą twarz ozdabia zarost – niewielka broda i wąsy. Mężczyzna jest ubrany w koszulę i marynarkę.

Wesele (1901) Stanisława Wyspiańskiego w krótkim czasie stało się dramatem narodowym – rzesze widzów uznały sztukę za symbolicznysymbolsymboliczny obraz współczesnych im Polaków. W poszczególnych postaciach widziano reprezentantów różnych środowisk narodu doświadczającego zaborów. Tak zwane osoby dramatu, czyli zjawy ukazujące się uczestnikom tytułowej uroczystości, interpretowano jako personifikacje niepokojów, lęków, idei oraz poglądów funkcjonujących w społeczeństwie. W Weselu Wyspiański bezlitośnie zdemaskował powierzchowność wartości oraz naświetlił narodowe przywary.

W utworze Wyspiańskiego realizmrealizmrealizm a nawet historyczny i biograficzny konkret łączą się z symbolizmemsymbolizmsymbolizmem. Miejsce akcji zostało zainspirowane chatą w Bronowicach, gdzie odbyło się autentyczne wesele (Wyspiański zainspirował się przyjęciem ślubnym Lucjana Rydla). Obrzęd ten umożliwił konfrontację chłopów i inteligencji, a więc przedstawicieli różnych warstw społecznych – w jednym miejscu zderzyły się skrajne postawy i przekonania. Dzięki nagromadzeniu tak różnych osobowości, problematyka dzieła została zintensyfikowana. Symbolika Wesela jest bardzo rozbudowana. Chociażby chata, w której odbywa się uroczystość, odzwierciedla cały naród Polski. Typowe społecznie wydarzenie zostało więc wykorzystane jako pretekst do ukazania uniwersalnej prawdy o ojczyźnie. Wyspiański przedstawił, nie tylko duszę swojego narodu, lecz także samą istotę polskości.

R1bDIv9qam0zN1

Zdjęcie przedstawia portret mężczyzny w sile wieku. Postać ma owalną twarz. Czoło mężczyzny jest ocienione. Ma on jasne brwi, lekko zwężone oczy, prosty nos oraz lekko siwiejący zarost na twarzy – wąsy i brodę. Mężczyzna obraca głowę w swoją lewą stronę. Na głowie ma czapkę z daszkiem. Mężczyzna jest ubrany w koszulkę i marynarkę. W dłoniach trzyma statuetkę Orła. Ma ona kształt złączonych orlich skrzydeł osłoniętych męskimi dłońmi. Dłonie są okręcone taśmą filmową.

Echa dramatu Wyspiańskiego wybrzmiewają w filmie Wesele (2004) Wojciecha Smarzowskiego. Reżyser odwołując się bezpośrednio do utworu Wyspiańskiego udowadnia, że tematyka bliska autorowi Nocy Listopadowej jest wciąż żywa i aktualna. Naturalnie Smarzowski skorzystał z odmiennych środków artystycznych, więc jego sposób opowiedzenia historii o rodakach miał zdecydowanie bardziej dosadny i dosłowny charakter niż w przypadku dzieła młodopolanina, a część scen celowo pozbawił subtelności, przez co obraz zbliżył się do poetyki naturalizmunaturalizmnaturalizmu.

Smarzowski znany jest z portretowania charakterystycznych środowisk oraz sytuacji, w których ukazuje, pozbawioną gry pozorów, ciemną stroną Polaków. Jest to wizerunek niekiedy przejaskrawiony, lecz dzięki temu szczególnie wyrazisty i sugestywny. W swojej twórczości reżyser opowiedział m.in. o korupcji w służbie policyjnej (film Drogówka z 2013 roku), alkoholizmie (film Pod Mocnym Aniołem z 2014 roku na podstawie powieści Jerzego Pilcha pod tym samym tytułem) czy problemach trawiących polski kościół (film Kler z 2018 roku).

Wesele było pierwszym pełnometrażowym filmem wyreżyserowanym przez Smarzowskiego. Akcja obrazu toczy się podczas uroczystości weselnej, która ma miejsce w wiejskiej sali zabaw. W tle hucznej celebracji rozgrywa się jednak inna opowieść, której głównym bohaterem jest ojciec panny młodej Wiesław Wojnar, prowadzący nieuczciwe interesy finansowe. W dniu zaślubin wychodzą na jaw prawdziwe uczucia i intencje, jakimi kieruje się Wojnar. Doprowadza to do szeregu tragicznych zdarzeń. Zostaje również ujawniona obłuda, kryjąca się za przepychem uroczystości i pozorną otwartością jej uczestników.

Zdarzenia ukazane w filmie składają się na obraz współczesnej mentalności narodowej. Wesele to doskonała okoliczność, kiedy owa mentalność może dojść do głosu. Skłonność do nadużywania alkoholu, prymitywnych zabaw i rozluźnienie obyczajów są tylko powierzchnią, pod którą kryją się o wiele poważniejsze skazy. Bohaterowie, oprócz indywidualnych cech, otrzymują także rysy ogólne, czyniące z nich reprezentantów poszczególnych typów osobowościowych. Na weselu pojawia się więc skorumpowany policjant, muzyk pozbawiony pasji, panna zmuszona do małżeństwa, gangster oraz bogacz‑skąpiec. Smarzowski kreując postaci uniwersalne i stereotypowe, demaskuje oblicze Polaków, podobnie jak uczynił to Wyspiański w Weselu.

Najważnejsze cechy wspólne dla dramatu Wyspiańskiego i filmu Smarzowskiego to:

- obrzęd weselny jako pretekst do ukazania przekroju społeczeństwa,
- ukazanie i napiętnowanie narodowych wad i przywar,
- ujawnienie problemu braku społecznej komunikacji,
- obraz Polaków „A to Polska właśnie!”.

Słownik