OzonozonOzon ${\text{O}}_3$ można znaleźć w dolnych warstwach atmosferyatmosfera ziemskaatmosfery. W tej najbliższej Ziemi –troposferze – występuje zmiennie w stosunkowo małych ilościach, od 0,02 do 10 ppm (ppm – część milionowa).

RWHeFi1giHFyQ

Zdjęcie przedstawiające wyładowania elektryczne w trakcie burzy. Na tle nocnego nieba rozgałęzione pioruny uderzające w miasto.

Ozon zaliczany jest do tzw. reaktywnych form tlenu, a zatem charakteryzuje się znaczną reaktywnością, większą od zwykłej, dwuatomowej cząsteczki tlenu i mniejszą od niej stabilnością. Mało tego, jest silniejszym niż tlen utleniaczem, dlatego też należy pamiętać, że w większych stężeniach, przekraczających 0,2$\frac{\mathrm{mg}}{{\mathrm{m}}^3}$, jest szkodliwy dla zdrowia. Zanieczyszczający powietrze ozon (np. jako jeden ze składników smogu fotochemicznego) stanowi zagrożenie. Tak jak w przypadku innych szkodliwych substancji, należy go unikać bądź chociaż unikać z nim kontaktu. Przy podwyższonym stężeniu ozonu w powietrzu, należy ograniczać przebywanie na zewnątrz, w tym uprawianie sportów i ćwiczeń. Osobom z grupy ryzyka, lekarze zalecają pozostanie w domach.

Ozon jest wyjątkowo reaktywny – w związku z tym może działać szkodliwie na organizmy. Wdychanie ozonu może powodować podrażnienia nosa, gardła oraz reakcje zapalne dróg oddechowych, trudności w oddychaniu i napady astmy.

R1PbCADAW0bLO

Zdjęcie przedstawiające tablicę informacyjną w centrum miasta, na której wyświetlone jest stężenie bieżące ozonu ${\text{O}}_3$ w powietrzu równe 83,4 mikrograma na metr sześcienny oraz stężenie dopuszczalne 120 mikrogramów na metr sześcienny. Poniżej komunikat na zielono "zadowalająca jakość powietrza ze względu na ${\text{O}}_3$.

Ozon stosuje się w syntezie organicznej do utleniania alkenów. Schemat tego procesu przedstawia grafika:

Stosowany jest także w procesach technologicznych, w których konieczne jest utlenianie związków organicznych, w tym takich, które nie ulegają lub ulegają niewystarczająco szybko biodegradacji.

Dla zainteresowanych

RGdxMUJTGjKtK1

Zdjęcie przedstawiające ułożone na sobie arkusze białego papieru w różnych rozmiarach z zawiniętymi końcami.

Ozon znajduje zastosowanie w przemyśle celulozowo‑papierniczym – do wybielania miazgi celulozowej, co pozwala ograniczyć wykorzystanie do tego celu chloru i jego związków. Tak otrzymany papier określa się mianem papieru wolnego od chloru (TCF – Total Chlor Free, ECF – Elemental Chlor Free).

Ćwiczenie 2

Na podstawie poniższego wykresu napisz, jaka technologia produkcji papieru jest wiodąca od 2000 r.

R1TaYnzmIGbKS

Ilustracja przedstawiające wykres odwzorowujący udział różnych technologii wybielania w przemyśle papierniczym na świecie. Na osi X oznaczono masę m w megatonach od zera do osiemdziesięciu, na osi Y lata od 1990 do 2005. W 1990 roku dominującą metodą wybielania papieru była ta wykorzystująca chlor, od tegoż roku obserwowany liniowy spadek, wypieranie przez technologię ECF, oraz niewielki udział technologii TCF utrzymujący się do 2005 roku. Z kolei technologia ECF praktycznie wyparła bielenie chlorem do 2005 roku.

REhWXeXw4nEnF

Odpowiedź: (Uzupełnij).

Odpowiedź:

---

Pokaż odpowiedź

Od 2000 r. wiodącą technologią wybielania miazgi celulozowej przy produkcji papieru jest ECF, czyli technologia wolna od chloru pierwiastkowego ${\text{Cl}}_2$.

Oczyszczanie wody

R1GmC48mUtbIl

Zdjęcie przedstawiające dno basenu, ujęcie spod wody, na dnie znajdują się zaznaczone tory.

Ozonowanie wody jest jednym ze sposobów jej dezynfekcji, czyli oczyszczania jej z drobnoustrojów. Stanowi bardzo skuteczny sposób dezynfekcji wody w basenach pływackich. Swoje właściwości dezynfekcyjne zawdzięcza właściwościom utleniającym, dzięki którym łatwo oddziałuje m.in. z białkami, uszkadzając je, co w konsekwencji prowadzi do śmierci drobnoustrojów.

Dezynfekcja pomieszczeń i przedmiotów codziennego użytku

RrS1NOl50fl5T

Zdjęcie przedstawiające nowoczesny Szpitalny Oddział Ratunkowy SOR. Trzy szare łóżka, szare zasłony pomiędzy nimi oraz aparatura medyczna.

Zastosowanie ozonu pozwala na zapewnienie sterylnych warunków i spełnienie wysokich standardów higienicznych wszędzie tam, gdzie jest to niezbędne, np. na salach chorych, w żłobkach, przedszkolach, w placówkach medycznych. To także metoda na zapobieganie skażeniom – przez wykorzystanie ozonu do dezynfekcji karetek, łóżek szpitalnych, wyposażenia gabinetów zabiegowych itd. Taką dezynfekcję zaleca się także w przypadku budynków po pożarach i powodziach. Zabieg ten skutecznie eliminuje pleśń, grzyby oraz nieprzyjemne zapachy dymu i spalenizny. Ich neutralizacja przy użyciu ozonu wynika z jego reaktywności i zdolności utleniających – ozon reaguje z cząsteczkami zapachowymi, przekształcając lub rozkładając je do prostszych, bezzapachowych związków. Ważne jest, aby po jego zastosowaniu odczekać odpowiednią ilość czasu, aby większość użytego ozonu uległa rozpadowi, dzięki czemu nie będzie stanowił zagrożenia dla naszego zdrowia.

Przemysł spożywczy

RUfvZfxFsMrSA

Zdjęcie przedstawiające warzywa, po lewej stronie pęczki marchewek, po prawej porów.

Ozon stosowany jest do przechowywania owoców i warzyw na różnych etapach procesów technologicznych, np. w przemyśle cukrowniczym i fermentacyjnym. Jako czynnik biobójczy eliminuje stosowanie do tego celu związków chemicznych szkodliwych dla środowiska naturalnego. Drugą zaletą jest szybki rozpad do tlenu i tylko min. ilości produktów ubocznych.

Kosmetologia i medycyna

R1ZsVBxwuwyjJ

Zdjęcie przedstawiające szklany pojemniczek z tłustawą substancją stosowaną w przemyśle kosmetycznym, wewnątrz drewniana, mała szpatułka. Słoiczek znajduje się na jasnym drewnianym blacie.

Ozon, mimo swojej toksyczności, szczególnie wobec układu oddechowego, może być wykorzystywany w medycynie i kosmetologii. Używa się go do wygładzania zmarszczek, poprawy elastyczności i nawilżenia skóry. Ponadto jest niezawodny w leczeniu trądziku, opryszczki, nadpotliwości stóp, łuszczycy, cellulitu oraz w terapii „stopy cukrzycowej”. Wynika to z jego właściwości bakteriobójczych i grzybobójczych. Aktywuje również naturalne mechanizmy antyoksydacyjne, dzięki czemu komórki skóry lepiej radzą sobie z wolnymi rodnikami. Zostaje aktywowana synteza niektórych białek, np. kolagenu.

Słownik

Bibliografia

Bartosz G., Druga twarz tlenu, Warszawa 1995, s. 50‑53.

Krosowiak k., Śmigielski k., Dziugan P., Zastosowanie ozonu w przemyśle spożywczym, „Przemysł spożywczy” 2007, nr 11, s. 26‑29.

Litwin M., Styka‑Wlazła Sz., Szymońska J., Chemia ogólna i nieorganiczna, Podręcznik dla liceum, cz. 1, Warszawa 2004, s. 281‑286.

Trzeciak A.M., Wstęp do chemii nieorganicznej środowiska, Wrocław 1995, s. 13‑17.