Ćwiczenia

W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:

Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł. Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.

Rada Europy

R8v52Xa3iwdJV1

Grafika przedstawia flagę Rady Europy. Na granatowym tle widnieje pośrodku litera e, a w nią wpisane dwanaście gwiazdek.

Rada Europy (RE, ang. Council of Europe) jest międzynarodową organizacją mającą osobną podmiotowość prawnąpodmiotowość prawnapodmiotowość prawną. Zgodnie z prawem międzynarodowym podmiotowość ta jest wtórna, co oznacza, że wywodzi się z nadania państw członkowskich.

Idea utworzenia organizacji chroniącej praw jednostki pojawiła się już podczas II wojny światowej. Wówczas premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill po raz pierwszy zaproponował założenie organizacji międzynarodowej (międzyrządowej), której celem byłaby ochrona ludności przed okrucieństwami wojny i nadużyciami władz. To właśnie Churchill w swoim przemówieniu w 1946 r. w Zurychu wspomniał o nowym zagrożeniu dla Europy – komunizmiekomunizmkomunizmie – oraz o klęsce idei państwa narodowego. Nawoływał do utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy, które za swój cel stawiałyby przede wszystkim: zapobieganie nowej wojnie, poprawę warunków rozwoju ekonomicznego oraz obronę przed komunizmem. Pod wpływem tych idei w Wielkiej Brytanii powstał Ruch Zjednoczonej Europy. Najważniejszym krokiem zmierzającym do utworzenia europejskiej organizacji międzynarodowej były obrady Konferencji Haskiej w 1948 r. Dzięki niej powstało wiele inicjatyw zjednoczeniowych, m.in. idea stworzenia Rady Europy.

Rada Europy została powołana przez dziesięć państw sygnatariuszy: Belgię, Danię, Francję, Irlandię, Luksemburg, Niderlandy, Norwegię, Szwecję, Włochy i Wielką Brytanię na mocy traktatu londyńskiego z 5 maja 1949 r. Obecnie w Radzie Europy zasiada 47 państw członkowskich, w tym 27 państw członkowskich Unii Europejskiej.

Każde państwo europejskie może przystąpić do Rady Europy pod warunkiem spełnienia poniższych warunków:

• przestrzega zasady demokratycznego państwa prawnego;

• przestrzega podstawowych wolności i praw człowieka.

Nad spełnianiem tych warunków czuwa Komitet Ministrów Rady Europy. W przypadku nieprzestrzegania tych zasad, możliwe jest zawieszenie państwa w prawie do reprezentacji, odwołanie państwa w prawach członkowskich, a nawet pozbawienia go członkostwa w Radzie Europy. Wykluczona w latach 1967–1975 (za czasów dyktatury wojskowej) została Grecja, a w latach 1981–1984 – Turcja.

Dotychczas nie doszło do wypadku samodzielnego wystąpienia państwa z Rady Europy. Istnieje jednak taka możliwość – dane państwo musi w tym celu wydać specjalne oświadczenie.

Rada Europy działa przede wszystkim przez badanie i rozwiązywanie problemów nurtujących społeczeństwo europejskie. Jej działania obejmują takie dziedziny, jak: prawa człowieka, zdrowie, edukacja, dziedzictwo kulturowe, demokracja lokalna, współpraca transgraniczna, ochrona środowiska naturalnego, media, spójność społeczna, organizacje pozarządowe. Dziedziny te są również podmiotem konferencji ministerialnych poszczególnych resortów, które mają na celu przygotowanie dalszych projektów działań Rady Europy.

Są to właściwie wszystkie dziedziny życia społecznego i kulturalnego. Warto jednak zauważyć, że Rada Europy nie zajmuje się problemami związanymi z obronnością.

Rada Europy realizuje swoje zadania przez umowy międzynarodowe (w tym konwencje), jak i zalecenia. Do najważniejszych form działalności RE należą Konwencje Rady Europy. Prowadzą one do normalizacji prawa (przede wszystkim praw człowieka i wolności). Niektóre konwencje mają formę otwartą – państwa trzecie mogą przystąpić do nich w formie deklaracji politycznej. Rada Europy uchwaliła dotychczas niemal 200 konwencji. Najważniejsze z nich to:

• 1950 – Europejska konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności;

• 1961 – Europejska karta socjalna;

• 1980 – Europejska konwencja o współpracy transgranicznej;

• 1985 – Europejska karta samorządu terytorialnego;

• 1995 – Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych.

Po upadku komunizmu w Europie Środkowo‑Wschodniej oraz w okresie rozpadu Związku Sowieckiego państwa z byłego bloku wschodniego mogły wstąpić do Rady Europy. Zwiększenie liczby państw członkowskich (obecnie w Radzie zasiadają prawie wszystkie państwa Europy z wyjątkiem Białorusi) spowodowało wyznaczenie nowych kierunków prac RE. W związku z tym odbyły się trzy szczyty RE, w których wzięli udział szefowie państw i rządów krajów członkowskich.

Główna siedziba Rady Europy mieści się w Pałacu Europy w Strasburgu (Francja). Miejsce to symbolizuje pojednanie niemiecko‑francuskie jeszcze z czasów wczesnego średniowiecza oraz ponowne pojednanie tych państw po II wojnie światowej, które stało się kamieniem węgielnym integracji europejskiej, w tym powstania Rady Europy.

Rg5Oo0Wm0L1b01

Ilustracja przedstawia flagę UE. Na granatowym tle jest dwanaście żółtych gwiazdek.

Flaga Rady Europy została przyjęta przez Zgromadzenie Parlamentarne w 1955 r. Wieniec 12 gwiazd na błękitnym tle symbolizuje związek narodów Europy, a ich liczba wyraża pełnię i doskonałość. Flaga ta jest również od 1986 r. symbolem Unii Europejskiej.

Hymnem RE jest preludium Ody do radości z IX Symfonii Beethovena, w aranżacji Herberta von Karajana. Został on przyjęty w 1972 r. przez Zgromadzenie Parlamentarne. Unia Europejska również uznała ten utwór za swój hymn.

W 1964 r. Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy uchwaliło, że 5 maja zostanie ogłoszony Dniem Europy, gdyż właśnie tego dnia powołano Radę Europy. Natomiast symbolicznym Dniem Europy dla Unii Europejskiej jest 9 maja – data ogłoszenia planu Schumana.

Oficjalnymi językami Rady Europy są angielski i francuski, a językami roboczymi: niemiecki, rosyjski i włoski.

BudżetbudżetBudżet Rady Europy, uchwalany przez Komitet Ministrów, składa się ze składek państw członkowskich, które są obliczane proporcjonalnie do liczby ludności i zasobów państwa. W 2020 r. wynosił on 255 milionów euro. Dla porównania, w roku 2005 r. było to 186 milionów euro.

Słownik