Polityka ekologiczna państwa

Podstawą prawną ochrony przyrodyochrona przyrodyochrony przyrody w Polsce jest Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody, która nakłada na państwo i jego organy obowiązek dbania o środowisko naturalne. Do podstawowych zadań ustawa zalicza:

  • utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów;

  • zachowanie różnorodności biologicznej;

  • zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego;

  • zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony;

  • ochronę walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień;

  • utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a także pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody;

  • kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody przez edukację, informowanie i promocję w dziedzinie ochrony przyrody.

Organem władzy odpowiedzialnym w Rzeczypospolitej Polskiej za ochronę środowiska i klimatu jest Ministerstwo Klimatu i Środowiska, które powstało 6 października 2020 roku. Zadaniem ministerstwa jest ochrona środowiska naturalnego w Polsce, zarządzanie zasobami naturalnymi oraz nadzorowanie Lasów Państwowych i Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. W zakresie jego kompetencji znalazły się też zagadnienia dotyczące polityki klimatycznej oraz zrównoważonego rozwoju. Ma ono też nadzorować odpowiedzialne za to instytucje.

Rolą Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska jako organu administracji rządowej jest:

  • współudział w realizacji polityki ochrony środowiska;

  • kontrola odpowiedzialności za zapobieganie szkodom w środowisku i ich naprawa;

  • zbieranie danych i opracowywanie informacji dotyczących m.in. programu Natura 2000;

  • współpraca z organami ochrony środowiska innych państw, organizacjami międzynarodowymi, Komisją Europejską, Głównym Konserwatorem Przyrody, Państwową Radą Ochrony Przyrody, jednostkami samorządu terytorialnego, organizacjami ekologicznymi;

  • udział w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko;

  • wykonywanie zadań związanych z siecią Natura 2000 oraz z systemem ekozarządzania i audytu, zgodnie ze stosownymi przepisami.

Polityka ekologiczna państwa 2030 – strategia rozwoju w obszarze środowiska i gospodarki wodnej

Przejawem polityki ekologicznejpolityka ekologicznapolityki ekologicznej państwa było uchwalenie 16 lipca 2020 roku przez Radę Ministrów polityki ekologicznej państwa 2030 – strategii rozwoju w obszarze środowiska i gospodarki wodnej PEP2030. Dokument ten stał się podstawą polskiej polityki ekologicznej. Głównym zadaniem strategii zawartej w tym dokumencie jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego Polski oraz wysokiej jakości życia dla wszystkich jej mieszkańców. Polityka ekologiczna państwa 2030 jest rozszerzeniem obowiązującej strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju do roku 2000 (z perspektywą do 2030 r.) w zakresie klimatu, ochrony środowiska oraz gospodarki wodnej. Głównym koordynatorem tej strategii jest minister klimatu i środowiska.

Główne cele tej strategii to:

R12qg6LcRIsFY
środowisko i zdrowie Poprawa jakości środowiska. Wzmocnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju., środowisko i gospodarka Zadbanie o zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska., środowisko i klimat Zintensyfikowanie działań na rzecz ochrony klimatu. Przystosowanie społeczeństwa i gospodarki do tych efektów zmian klimatu, których nie da się uniknąć., środowisko i edukacja Wsparcie kompetencji (wiedza, umiejętności i postawy) ekologicznych społeczeństwa., środowisko i administracja Poprawa zarządzania ochroną środowiska w Polsce.

Organizacje ekologiczne działające w Polsce

Liga Ochrony Przyrody

Liga Ochrony Przyrody (LOP) to najstarsza w Polsce organizacja ekologiczna, która powstała 9 stycznia 1928 roku.

RIsQtTDTN3O9J1
Logo Ligi Ochrony Przyrody. Zastanów się nad jego symboliką.
Źródło: Liga Ochrony Przyrody, dostępny w internecie: lop-podkarpackie.pl [dostęp 12.08.2020 r.], tylko do użytku edukacyjnego.

Do jej zadań należy kształtowanie właściwych postaw człowieka, a szczególnie młodzieży i dzieci przez ukazywanie bogactwa, piękna i znaczenia przyrody, budzenie jej umiłowania i poszanowania, szerzenie zrozumienia celów ochrony przyrody i środowiska oraz problemów i zagrożeń. A także:

Liga Ochrony Przyrody Statut

§ 10
2. Dbałość o zapewnienie człowiekowi warunków życia w środowisku bezpiecznym dla jego zdrowia.

3. Zabieganie o zachowanie, zrównoważone użytkowanie oraz odnawianie zasobów, tworów i składników przyrody będących dziedzictwem i bogactwem narodowym.

4. Zabieganie o ochronę i odnawianie zasobów środowiska przyrodniczego dla współczesnych i przyszłych pokoleń, w szczególności przez:

1) zachowanie różnorodności biologicznej; 2) zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego; 3) stwarzanie warunków do zachowania ciągłości występowania gatunków roślin, grzybów i zwierząt wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony; 4) ochronę walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień.

5. Kształtowanie opinii publicznej w duchu troski o ochronę przyrody i środowiska przyrodniczego.

6. Upowszechnianie wiedzy o przyrodzie i jej ochronie oraz kształtowanie kultury i etyki ekologicznej.

lop Źródło: Liga Ochrony Przyrody, Statut, 6.10.2012 r., dostępny w internecie: lop.org.pl [dostęp 9.10.2020 r.].

Celem LOP jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego dla nas i przyszłych pokoleń, dlatego, by upowszechniać wiedzę ekologiczną, LOP organizuje liczne warsztaty, seminaria, konferencje, wycieczki przyrodnicze, konkursy, wystawy. Próbą zwrócenia uwagi młodych ludzi na problemy związane z ochroną środowiska jest organizowana przez LOP od ponad 35 lat Olimpiada Wiedzy Ekologicznej. Liga jest wydawcą miesięcznika „Przyroda Polska”, w którym opisywany jest świat polskiej przyrody.

Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Polsce (TOZ)

ROri6AmHqOBu41
Logo Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Polsce
Źródło: Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Polsce, dostępny w internecie: facebook.com/tozpl [dostęp 12.08.2020 r.], tylko do użytku edukacyjnego.

Organizacja została założona  1 listopada 1864 roku jako druga tego typu na świecie. Jej celem jest działanie na rzecz humanitarnego traktowania zwierząt, poszanowania ich praw oraz ich ochrony. Do współpracowników towarzystwa należeli Aleksander Świętochowski, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Stefan Żeromski. Obecnie organizacja współpracuje z innymi tego typu organizacjami na świecie: Światowym Towarzystwem Opieki nad Zwierzętami oraz Królewskim Towarzystwem Zapobiegania Okrucieństwu wobec Zwierząt. Największym osiągnięciem TOZ było doprowadzenie do uchwalenia Ustawy o ochronie zwierząt w dniu 21 sierpnia 1997 roku. Towarzystwo współorganizuje Światowy Tydzień Zwierząt.

Inne organizacje działające na terenie Polski to między innymi Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, Klub Gaja, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „pro Natura”, Stowarzyszenie Polska Ekologia, Stowarzyszenie Zielone Mazowsze i wiele innych.

Organizacje działające na świecie

Greenpeace International

Greenpeace International jest międzynarodową organizacją pozarządową, która działa na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Została założona w 1971 roku w Vancouver w Kanadzie. Ma swoje oddziały w 55 państwach świata, podlegają one centrali w Amsterdamie. Podstawą finansowania Greenpeace są darowizny od indywidualnych darczyńców oraz organizacji charytatywnych, ponieważ, by zachować niezależność, organizacja nie przyjmuje pieniędzy od rządów ani firm. Na terenie Polski Greenpeace prowadzi działalność jako fundacja.

RT2AOwpfgU663
Logotyp Greenpeace
Źródło: Stichting Greenpeace Council, domena publiczna.
RqhfRzcHQWU5z1
Mapa myśli. Lista elementów: Nazwa kategorii: główne cele[br]GreenpeaceElementy należące do kategorii główne cele[br]GreenpeaceNazwa kategorii: dążenie do [br]zatrzymania [br]zmian klimatycznychNazwa kategorii: wspieranie rozwoju [br]odnawialnych [br]źródeł energii [br]i eliminacja[br] paliw kopalnych [br]z gospodarkiNazwa kategorii: ochrona[br] różnorodności [br]biologicznej[br] na ZiemiNazwa kategorii: ochrona oceanów,[br] mórz oraz ich[br] fauny i floryNazwa kategorii: zatrzymanie [br]wydobycia[br] surowców[br] w rejonie [br]ArktykiNazwa kategorii: ochrona lasów [br]oraz leśnej[br] fauny i floryNazwa kategorii: ochrona [br]dzikich [br]zapylaczyNazwa kategorii: sprzeciw wobec [br]wykorzystywania[br] energii atomowejNazwa kategorii: ogólnoświatowe [br]rozbrojenie[br] i dążenie do [br]pokoju,[br] zapobieganie [br]konfliktomNazwa kategorii: eliminacja GMO[br] w hodowli [br]i rolnictwieNazwa kategorii: promocja [br]rolnictwa [br]ekologicznego,[br] tradycyjnegoKoniec elementów należących do kategorii główne cele[br]Greenpeace
Główne cele Greenpeace
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Greenpeace jest często krytykowana za swoją radykalną działalność na niwie ochrony środowiska naturalnego na świecie. Jej działacze są znani z organizowania akcji bezpośrednichakcja bezpośredniaakcji bezpośrednich.

Światowy Fundusz na rzecz Przyrody (World Wide Fund for Nature, WWF)

RuPnTut0aMsNx1
Logo WWF
Źródło: World Wide Fund for Nature, dostępny w internecie: wwf.pl [dostęp 12.08.2020 r.].

WWF to międzynarodowa organizacja pozarządowa zajmująca się ekologią, powstała w 1961 roku w Szwajcarii. Jej podstawowym zadaniem jest zatrzymanie postępującej degradacji środowiska naturalnego oraz dążenie do jak najbardziej harmonijnej koegzystencji ludzi w środowisku przyrodniczym. WWF zajmuje się ochroną przyrody, promocją badań i edukacji.

Do osiągnięć WWF zaliczamy ochronę wielu zagrożonych gatunków zwierząt i roślin. W latach 80. XX wieku WWF współtworzył Światową strategię w zakresie ochrony przyrody pod egidą Organizacji Narodów Zjednoczonych. WWF zwalcza nielegalny handel zwierzętami oraz ginącymi gatunkami roślin.

W Polsce działaniami WWF, która ma charakter organizacji pożytku publicznego, objęto ochronę wilków, rysi, niedźwiedzi, fok szarych i morświnów. Od 2000 roku działa biuro WWF w Warszawie.

Europejska Agencja Środowiska

Europejska Agencja Środowiska (EEA) to agencja Unii Europejskiej zajmująca się ochroną środowiska. Jej zadaniem jest zbieranie informacji o zagrożeniach i problemach związanych z ochroną środowiska oraz dostarczanie ich odpowiednim podmiotom UE odpowiedzialnym za ochronę środowiska naturalnego. Działa od 1994 roku, ma siedzibę w Kopenhadze. Składa się z państw członkowskich oraz kandydatów do UE. Organizacja publikuje raport Środowisko Europy 2020 — stan i prognozy, w którym dokonuje kompleksowej oceny stanu środowiska naturalnego w Europie.

RoEOZhU2FUefP
Logotyp Europejskiej Agencji Środowiska
Źródło: European Environment Agency, licencja: CC BY-SA 3.0.

Do innych światowych organizacji ekologicznych zaliczamy Citizens Climate Lobby (CCL), Prawników dla Ziemi – ClientEarth, Europejski Program Leśnych Zasobów Genowych, Królewskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Ludzie na rzecz Etycznego Traktowania Zwierząt i inne.

Słownik

akcja bezpośrednia
akcja bezpośrednia

forma działalności różnych osób i organizacji pozarządowych polegająca na samodzielnym wykonywaniu różnych działań, bez pośrednictwa przedstawicieli, np. posłów

ochrona przyrody
ochrona przyrody

dbanie o środowisko naturalne i jego ochrona za pomocą zorganizowanego systemu prawnego i finansowego oraz akcji społecznych

polityka ekologiczna
polityka ekologiczna

świadoma i celowa działalność państwa w zakresie ochrony ekosystemów, kształtowania ekosystemów i wybranych elementów biosfery, gospodarowania środowiskiem przez użytkowanie jego zasobów i walorów