O autorze

RbowrG0hpyJiG1

Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę znajdującego się w pokoju. Mężczyzna ma wyraźne zmarszczki na twarzy i drugi podbródek. Jest łysiejący. Ubrany jest w garnitur, koszulę, pod szyją na zawiązaną apaszkę. Pali papierosa.

Urodził się w 1906 roku w Mińsku jako syn aptekarza Ignacego i Franciszki ze Starzyckich. Ignacy Giedroyc był znanym w mińskim środowisku społecznikiem, działał w związkach zawodowych. Kiedy Jerzy miał dziesięć lat, został wysłany do Moskwy, gdzie przyjęto go do Gimnazjum Komitetu Polskiego. Nie uczył się tam długo, bo po rewolucji lutowejrewolucja lutowarewolucji lutowej szkoła została rozwiązana, a on wrócił do Mińska. Tam uczęszczał do gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej, ale już rok później, repatriowanyrepatriacjarepatriowany wraz z rodziną do Warszawy, podjął naukę w kolejnym gimnazjum, tym razem w stolicy wolnej Polski. Uczył się nierówno, był świetny w przedmiotach humanistycznych, a słaby w ścisłych. Dużo czytał, fascynował się utworami Stefana Żeromskiego i Stanisława Brzozowskiego.

W 1920 roku Giedroyc debiutował w działalności patriotycznej - w wieku 14 lat, podczas wojny polsko‑bolszewickiejwojna polsko‑bolszewickawojny polsko‑bolszewickiej, zgłosił się jako ochotnik do służby w łączności Dowództwa Okręgu Generalnego Warszawa. Swoje zadania telefonisty wykonywał z prawdziwą pasją. Jeśli chodzi o poglądy polityczne, był zdecydowanym piłsudczykiempiłsudczykpiłsudczykiem.

Początki działalności literackiej

Po maturze Jerzy wybrał prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Na początku lat 30. studiował również historię na tej samej uczelni. W tym czasie współpracował m.in. z „Kurierem Warszawskim” i „Warszawianką”, działał w korporacji akademickiej Patria oraz innych organizacjach studenckich. Redagował dodatek do konserwatywnego „Dziennika Polskiego”, „Dzień Akademicki”, który w 1930 roku przekształcił w niezależny „Bunt Młodych”, a następnie, w 1936 roku, w „Politykę”.

W 1930 roku ożenił się z Tatianą Szwecow, jednak małżeństwo szybko się rozpadło. Po studiach prawniczych otrzymał pracę na stanowisku referenta prasowego i parlamentarnego w Ministerstwie Rolnictwa. Odtąd pracował blisko rządu, aż do wybuchu drugiej wojny światowej. Wieczory spędzał w redakcjach. W 1939 roku ewakuowano go do Rumunii, gdzie był sekretarzem Ambasady RP, a po jej likwidacji został kierownikiem biura poselskiego w Bukareszcie. W lutym 1941 roku ewakuowany do Stambułu, w Hajfie wstąpił do Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, z którą walczył m.in. o Tobruk. W 1943 roku został skierowany do Wydziału Czasopism i Wydawnictw Wojskowych. Trzy lata później Giedroyc założył w Rzymie wydawnictwo Instytut Literacki - generał Władysław Anders mianował go kierownikiem. Rok później wydawnictwo przeniosło się do Paryża, a dokładnie do Maisons‑Laffitte.

„Kultura” – miesięcznik polityczno‑kulturalny

Rbu8VAhig5pE11

Zdjęcie przedstawia okładkę czasopisma Kultura z listopada 1984 roku.

R1FlZbChRPq4B1

Zdjęcie przedstawia spotkanie towarzyskie. Jego uczestnicy rozmawiają ze sobą, piją alkohol.

Pierwszy numer „Kultury” ukazał się jeszcze w Rzymie. Początkowo oprócz Zofii i Zygmunta Hertzów oraz Józefa Czapskiego współpracował z nią Gustaw Herling‑Grudziński, który jednak niebawem przeniósł się do Londynu i zerwał kontakty z Instytutem, m.in. z powodu nieporozumień z Giedroyciem. Pisarz wznowił jednak współpracę w 1956 roku i do końca życia był włoskim korespondentemkorespondentkorespondentem „Kultury”. Wiadomości z Londynu od 1950 roku przesyłał bliski współpracownik Giedroycia Juliusz Mieroszewski.

Instytut Literacki w Paryżu to bez wątpienia jedna z najbardziej zasłużonych polskich instytucji wydawniczych na emigracji – centrum myśli o wolnej i silnej ojczyźnie. Najcenniejszym „dzieckiem” Instytutu była „Kultura”, miesięcznik polityczno‑kulturalny (początkowo ukazywała się jako kwartalnik) o orientacji wolnościowej, popierający obalenie komunizmu w krajach Europy Wschodniej. Było to pismo otwarte zwłaszcza dla tych pisarzy, którzy z powodów politycznych nie mogli publikować w Polsce. Giedroyc przyjmował ich pod swój dach, zachęcał do pisania i udostępniał łamy „Kultury” m.in. Czesławowi Miłoszowi, Witoldowi Gombrowiczowi, Markowi Hłasce, Zbigniewowi Herbertowi, Andrzejowi Bobkowskiemu i Stanisławowi Vincenzowi. W „Kulturze” oraz działającej od 1953 roku serii wydawniczej Biblioteka Kultury ukazywały się utwory o wysokiej wartości intelektualnej, zwłaszcza demaskujące fałsz rzeczywistości i schematyzm myślowy. Bardzo ważnym dorobkiem Instytutu są też „Zeszyty Historyczne”, które wychodzą stale od 1962 roku. „Kultura” natomiast zakończyła swoją działalność wraz ze śmiercią Giedroycia w 2000 roku.

Opinie o Redaktorze

Opinie o Jerzym Giedroyciu jednoznacznie wskazują na jego zasługi, zarówno dla polskiej kultury, jak i dla polityki zagranicznej, głównie wschodniej. Redaktor „Kultury” był jednak również krytykowany za lewicowość i antyklerykalizm.

Indeks górny Jacek Bocheński – ur. 1926, prozaik, eseista, reportażysta. Działacz opozycji demokratycznej w PRL. Współredagował podziemne pismo „Zapis”. W latach 1997‑1999 prezes Polskiego PEN–Clubu. Indeks górny koniec^{Jacek Bocheński – ur. 1926, prozaik, eseista, reportażysta. Działacz opozycji demokratycznej w PRL. Współredagował podziemne pismo „Zapis”. W latach 1997‑1999 prezes Polskiego PEN–Clubu.}

Indeks górny ks. Marian Falenczyk – pallotyn, dyrektor Międzynarodowego Domu Studenta imienia świętego Jana Pawła II w Arcueil pod Paryżem. We Francji mieszka od 1979 r. Indeks górny koniec^{ks. Marian Falenczyk – pallotyn, dyrektor Międzynarodowego Domu Studenta imienia świętego Jana Pawła II w Arcueil pod Paryżem. We Francji mieszka od 1979 r.}

Indeks górny Tomasz Jastrun – ur. 1950, poeta, krytyk literacki, dziennikarz, felietonista. Publikował także pod pseudonimami: Witold Charłamp, Smecz, Te Jot. W „Kulturze” publikował od 1986 r. Po zamknięciu pisma kontynuował cykl Z ukosa w „Rzeczpospolitej”. Indeks górny koniec^{Tomasz Jastrun – ur. 1950, poeta, krytyk literacki, dziennikarz, felietonista. Publikował także pod pseudonimami: Witold Charłamp, Smecz, Te Jot. W „Kulturze” publikował od 1986 r. Po zamknięciu pisma kontynuował cykl Z ukosa w „Rzeczpospolitej”.}

Słownik