Grupa tlenków reagująca zarówno z mocnymi kwasami, jak i z mocnymi zasadami określana jest mianem tlenków amfoterycznych (wykazują charakter amfoteryczny). AmfoterycznośćamfoterycznośćAmfoteryczność (gr. amphóteros „dwustronny”) to zdolność substancji chemicznej do reagowania zarówno z kwasami, jak i z zasadami, w wyniku czego powstają sole.

Tlenki amfoteryczne to między innymi tlenektlenektlenek berylu ($\text{BeO}$) i tlenek glinu (${\text{Al}}_2{\text{O}}_3$).

• Reagują z mocnymi kwasamimocny kwasmocnymi kwasami, np. z kwasem solnym:

Przykładowo, tlenek berylu reaguje z kwasem solnym, dzięki czemu powstaje chlorek berylu i woda:

• Reagują z mocnymi zasadamimocna zasadamocnymi zasadami, np. z wodnym roztworem wodorotlenku sodu.

W roztworze wodnym powstają sole kompleksowesole kompleksowesole kompleksowe, w których resztach kwasowych obecne są atomy lub jony metalu pochodzące od amfoterycznego tlenku, skompleksowane odpowiednią ilością grup hydroksylowych. Liczba grup hydroksylowych zależy od liczby koordynacyjnejliczba koordynacyjnaliczby koordynacyjnej charakterystycznej dla pierwiastka, która, w przypadku atomów pochodzących od tlenków typu $\text{MO}$, wynosi zazwyczaj 4.

Dla przykładu – tlenek berylu reaguje z wodorotlenkiem sodu i wodą, za sprawą czego powstaje tetrahydroksoberylan sodu:

• Reagują z mocnymi kwasami, np. z kwasem solnym:

Przykładowo tlenek glinu reaguje z kwasem solnym, w wyniku czego powstaje chlorek glinu i woda:

• Reagują z mocnymi zasadami, np. z wodorotlenkiem sodu.

W roztworze wodnym powstają sole kompleksowe o liczbie koordynacyjnej 4 lub 6:

Dla przykładu – tlenek glinu reaguje z wodorotlenkiem sodu i wodą, w wyniku czego powstaje tetrahydroksoglinian sodu:

lub heksahydroksoglinian sodu:

• Reaguje z mocnymi kwasami wykazując działanie utleniające, ulega redukcji do jonów ${\mathrm{Mn}}^{2+}$;

• Tlenek manganu($\text{IV}$) reaguje z kwasem chlorowodorowym, za sprawą czego powstaje chlorek manganu($\text{II}$), chlor i woda:

• Tlenek manganu($\text{IV}$) reaguje z kwasem siarkowym($\text{VI}$), w wyniku czego powstaje siarczan($\text{VI}$) manganu($\text{II}$), tlen i woda:

• Reaguje z mocnymi zasadami.

Tlenek manganu($\text{IV}$) wykazuje dosyć specyficzne właściwości amfoteryczne. Nie reaguje w warunkach normalnych ani standardowych z zasadami, jedynie stapiany ze stałym wodorotlenkiem sodu lub potasu daje odpowiednie manganiany($\text{IV}$).

• Nie reaguje z wodą.

Słownik

Bibliografia

Bielański A., Podstawy chemii nieorganicznej $\mathit{2}$, Warszawa $2013$.

Litwin M., Styka–Wlazło Sz., Szymońska J., To jest chemia $\mathit{1}$, Warszawa $2015$.

Słownik PWN