Środowisko XAMPP

Język SQL jest powszechnie używany w aplikacjach sieciowych tworzonych przy użyciu między innymi języka PHP. Do poznania bazy i wyszukiwania informacji użyjemy lokalnego środowiska XAMPP, zawierającego serwer WWW Apache, bazę danych MariaDB, język PHP oraz aplikację webową phpMyAdmin działającą w przeglądarce WWW i umożliwiającą obsługę baz danych za pomocą interfejsu graficznego.

Baza danych

Dysponujemy bazą danych pracownicy, której schemat oraz dane zapisane zostały w  pliku pracownicy.sql. Pobieramy plik i zapisujemy w wybranym katalogu.

Uruchamiamy środowisko XAMPP, otwieramy przeglądarkę i w polu adresu wpisujemy localhost. Po załadowaniu się strony powitalnej klikamy link phpMyAdmin w prawym górnym rogu.

Wykonujemy import bazy pracownicy. W tym celu klikamy zakładkę Import, a następnie przycisk Przeglądaj i wskazujemy zapisany plik pracownicy.sql.

R1YeOwxWUlSP5

Importowanie pliku pracownicy.sql w phpMyAdmin.

Następnie klikamy przycisk Import na dole strony. Po wykonaniu operacji zobaczymy komunikat „Import zakończony sukcesem, wykonano 34 zapytań. (pracownicy.sql)”. Ewentualne komunikaty o błędach pomijamy.

Schemat bazy

Utworzoną bazę danych wybieramy w lewym panelu aplikacji phpMyAdmin. Po wybraniu nazwy tabeli zobaczymy zawarte w niej pola i dane, w zakładce Struktura znajdziemy informacje na temat typów danych i ewentualnych ograniczeń.

Rc8OyL0SGzJRq

Widok struktury tabeli w phpMyAdmin.

Relacje między tabelami możemy podejrzeć po wybraniu opcji Widok relacyjny w zakładce Struktura.

R86ca21AVTdey

Widok relacyjny w phpMyAdmin.

Zapytania wprowadzamy do pola tekstowego po wybraniu bazy pracownicy w lewym panelu i otworzeniu zakładki SQL – powinniśmy widzieć w niej komunikat „Wykonanie zapytania/zapytań SQL do bazy danych pracownicy”. Wpisane lub wklejone zapytanie zostanie wykonane po kliknięciu przycisku Wykonaj na dole strony. Po wyświetleniu wyników zapytania należy kliknąć przycisk Pokaż okno zapytań, aby powrócić do okna Wykonanie zapytania.

Operatory

Jednym z ważniejszych zagadnień w konstruowaniu zapytań SQL są operatory. Wyróżniamy wśród nich kilka typów, z których pierwszy stanowią operatory arytmetyczne:

• -, + – odejmowanie, dodawanie,

• *, / – mnożenie, dzielenie,

• % – dzielenie modulo.

Operatorów tych możemy używać w zapytaniach z polem wyliczeniowympole wyliczeniowepolem wyliczeniowym. Polom takim możemy nadawać nazwy, co bywa przydatne w przypadku podzapytań (zobacz dalej).

1. Jaka będzie wartość 10‑procentowej premii dla pracowników?

SELECT placa, placa * 0.1 AS podwyzka FROM place;

Kolejna grupa to operatory porównaniaoperatory porównaniaoperatory porównania, których używamy zazwyczaj w klauzuli WHERE. Najczęściej występujące to:

• = – równy, warto zapamiętać, że to pojedynczy znak,

• >, >= – większy i większy lub równy,

• <, <= – mniejszy i mniejszy lub równy,

• !=, <> – różny.

Operatory logiczneoperatory logiczneOperatory logiczne pozwalają tworzyć wyrażenia, których wynikiem jest PRAWDA lub FAŁSZ:

• ALL – prawda, jeżeli wszystkie wartości podzapytania spełniają warunek,

• AND – prawda, jeżeli wyrażenia połączone operatorem są prawdziwe, koniunkcja,

• ANY – prawda, jeżeli którakolwiek wartość podzapytania spełnia warunek,

• OR – prawda, jeżeli którykolwiek wyrażenie połączone operatorem jest prawdziwe, alternatywa,

• IS [NOT] NULL – prawda, jeżeli [nie] pusty,

• [NOT] BETWEEN min AND max – prawda, jeżeli wartość [nie] jest >= min i <= max,

• [NOT] IN – prawda, jeżeli wartość [nie] występuje w zbiorze,

• [NOT] LIKE – prawda, jeżeli wartość [nie] jest podobna do wzorca.

W kolejnych zapytaniach użyjemy omówionych operatorów.

2. Zacznijmy od znalezienia pracowników, którzy nie mieszkają w Sandomierzu.

Warunek nakładany na pole rekordu miasto sugeruje w tym wypadku użycie operatora zaprzeczonego:

SELECT * FROM pracownicy WHERE miasto != 'Sandomierz';

Kwerenda zwróci siedem rekordów.

3. Spróbujmy dowiedzieć się, do których pracowników mamy numery telefonu.

Jeżeli zapisano numer telefonu pracownika, pole telefon w tabeli kontakty nie jest puste:

SELECT imie, nazwisko, telefon
FROM pracownicy
INNER JOIN kontakty
ON pracownicy.id=kontakty.id_pracownika
WHERE telefon IS NOT NULL;

Kwerenda zwróci osiem rekordów.

4. Napiszmy zapytanie, które wskaże osoby zatrudnione w 1995 roku.

SELECT imie, nazwisko, pl.data_zatr
FROM pracownicy AS pr, place AS pl
WHERE pr.id=pl.id_pracownika
AND pl.data_zatr BETWEEN '1995-01-01' AND '1995-12-31';

Przykład ten dobrze ilustruje również zasady używania aliasów dla tabel i pól. Ponieważ tabeli place nadano nazwę pl, wskazanie kolumny w tej tabeli również wymaga aliasu pl.data_zatr.

Kwerenda zwróci dwa rekordy.

5. Którzy pracownicy mieszkają w Sandomierzu lub w Tarnobrzegu?

SELECT imie, nazwisko, miasto
FROM pracownicy
WHERE miasto
IN ('Sandomierz', 'Tarnobrzeg');

Kwerenda zwróci osiem rekordów.

Jeżeli użylibyśmy operatora zaprzeczonego NOT IN, dowiedzielibyśmy się, kto nie mieszka w tych miastach.

Ponieważ w zapytaniu mamy do czynienia z alternatywą, kod mógłby wykorzystywać operator OR:

SELECT imie, nazwisko, miasto
FROM pracownicy
WHERE miasto = 'Sandomierz'
OR miasto = 'Tarnobrzeg';

6. W kolejnym zapytaniu spróbujemy się dowiedzieć, kto ma adres e‑mail w domenie @onet.pl?

SELECT imie, nazwisko, email
FROM pracownicy, kontakty
WHERE pracownicy.id=kontakty.id_pracownika
AND email LIKE '%@onet.pl';

Używamy wzorca dopasowania, w którym znak „%” oznacza dowolne znaki w dowolnej liczbie.

Kwerenda zwróci dwa rekordy.

Podzapytania

Język SQL umożliwia używanie zapytań zagnieżdżonych w innych zapytaniach – nazywamy je podzapytaniamipodzapytaniapodzapytaniami. Najczęściej wykorzystuje się je w warunkach ograniczających wyniki kwerend.

7. Napiszmy zapytanie, które pozwoli dowiedzieć się, który z pracowników najwięcej zarabia.

SELECT imie, nazwisko, placa
FROM pracownicy, place
WHERE pracownicy.id=place.id_pracownika
AND placa=(SELECT MAX(placa) FROM place);

W klauzuli WHERE porównujemy wartość pola placa z wartością zwróconą przez podzapytanie. Można uzyskać ten sam wynik również za pomocą następującego zapytania:

SELECT imie, nazwisko, placa
FROM pracownicy, place
WHERE pracownicy.id=place.id_pracownika
ORDER BY placa DESC
LIMIT 1;

Obie kwerendy zwrócą jeden rekord: Piotr, Zamojski, 3500.

Rozpatrzmy zapytanie wyświetlające nazwiska pracowników mieszkających w miastach, których nazwy rozpoczynają się literą „S”:

SELECT nazwisko, miasto
FROM pracownicy
WHERE miasto
IN (SELECT miasto
    FROM pracownicy
    WHERE miasto LIKE 'S%');

Podzapytanie oczywiście nie jest tu potrzebne – wystarczy warunek dopasowania umieścić w kwerendzie nadrzędnej:

SELECT nazwisko, miasto
FROM pracownicy
WHERE miasto LIKE 'S%';

Obie kwerendy zwrócą sześć rekordów.

Słownik