Ćwiczenia

W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:

Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł. Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.

Unia Europejska

Członkowie Unii

Wspólnoty europejskie (Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Europejska Wspólnota Energii Atomowej i Europejska Wspólnota Gospodarcza) liczyły początkowo sześć krajów członkowskich. Tworzyły je: Francja, Republika Federalna Niemiec, Włochy, Belgia, Niderlandy i Luksemburg. Były to państwa założycielskie wspólnot – organizacji, na bazie których powstała. W 1973 r. doszło do ich pierwszego rozszerzenia – nowymi krajami członkowskimi zostały wówczas Wielka Brytania, Irlandia oraz Dania. W roku 1981 r. do organizacji przystąpiła Grecja, zaś w 1986 r. – Hiszpania i Portugalia. Od tego czasu do wspólnot europejskich należy 12 państw – to właśnie one przyjęły w 1992 r. Traktat z Maastricht, który ustanowił Unię Europejską.

Pierwsze rozszerzenie Unii Europejskiej nastąpiło w 1995 r. Do organizacji przystąpiły wówczas Szwecja, Finlandia oraz Austria. Liczyła ona od tego czasu 15 członków – państwa te nazywane są niekiedy „krajami starej Unii” – dla odróżnienia od tych, które przyłączyły się do niej w XXI w. Łączyły je, po pierwsze – wysoki poziom rozwoju ekonomicznego oraz, po drugie – pozostawanie poza blokiem komunistycznym w czasie zimnej wojnyzimna wojnazimnej wojny.

Do największego w historii rozszerzenia Unii Europejskiej doszło w 2004 r. Organizacja powiększyła się o 10 nowych państw (osiem z nich było krajami postkomunistycznymi). Te państwa to: Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Czechy, Słowacja, Słowenia, Węgry, Malta i Cypr. W 2007 r. członkami UE zostały Rumunia i Bułgaria, zaś w 2013 r. – Chorwacja. Państwa te nazywane są niekiedy „krajami nowej Unii”. Po wystąpieniu z UE Wielkiej Brytanii w 2020 r. organizacja ta liczy 27 państw.

Państwa kandydujące i aspirujące

Pięć państw ma współcześnie status kandydata na członka UE i prowadzi negocjacje akcesyjnenegocjacje akcesyjnenegocjacje akcesyjne. Są to: Turcja, Serbia, Czarnogóra, Macedonia Północna oraz Albania. Perspektywa członkostwa tych krajów w UE jest jednak odległa, gdyż wiąże się z koniecznością przeprowadzenia przez nie wielu reform wewnętrznych, w celu spełnienia kryteriów członkostwa w Unii, a także w związku z zakończeniem negocjacji traktatów akcesyjnychtraktat akcesyjnytraktatów akcesyjnych oraz ich ratyfikacją przez wszystkie państwa należące do organizacji.

Odrębną kategorię tworzą państwa, które nie są oficjalnymi kandydatami na członków Unii, ale aspirują do integracji z tą organizacją. Możemy wymienić tu Bośnię i Hercegowinę, Kosowo, Ukrainę oraz Gruzję. Sytuacja polityczna każdego z tych państw jest odmienna. Przykładowo, Ukraina nie kontroluje całości swojego terytorium (od 2014 r. Krym znajduje się pod rosyjską okupacją, zaś w obwodzie donieckim i ługańskim powstały prorosyjskie samozwańcze republiki), natomiast Kosowo nie jest uznawane za niepodległe państwo przez kilka krajów UE.

Zasady przystąpienia do UE

Zasady te sformułowane są w Traktacie o Unii Europejskiej oraz w tzw. kryteriach kopenhaskich.

W tym pierwszym dokumencie możemy przeczytać:

W rzeczywistości warunkiem przystąpienia jest również zobowiązanie kandydującego państwa do przestrzegania Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolnościKonwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolnościEuropejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności Rady Europy, podpisanej w Rzymie 4 listopada 1950 r.

Z kolei kryteria kopenhaskie – ustalone podczas szczytu przywódców państw UE w Kopenhadze w 1993 r. – zobowiązują państwa kandydujące do:

• posiadania stabilnych instytucji demokratycznych, przestrzegania zasad państwa prawapaństwo prawapaństwa prawa, ochrony wolności i praw człowieka oraz zagwarantowania praw dla mniejszości narodowych;

• posiadania gospodarki rynkowej, która byłaby w stanie sprostać konkurencji na rynku wewnętrznym UE;

• przyjęcia zobowiązań związanych z członkostwem w UE, w tym do przyjęcia zasad „unii politycznej oraz Unii Gospodarczej i Walutowej”;

• zdolności do implementacji zasad prawa wspólnotowego w ramach prawa krajowego.

Zasady wystąpienia z Unii Europejskiej

Prawo wspólnotowe obowiązujące do czasu wejścia w życie traktatu lizbońskiego (grudzień 2009 r.) nie poruszało zagadnienia wystąpienia z UE. Do tamtej pory w tej kwestii można było się odwołać do zasad prawa międzynarodowego – do konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 23 maja 1969 r. (art. 56 ust. 1). Wystąpienie z UE było zatem możliwe jedynie za zgodą wszystkich państw członkowskich. Dopiero w czasie posiedzeń Konwentu Europejskiego szukano rozwiązania tego problemu właściwego dla Unii, które zostało po raz pierwszy przedstawione w projekcie traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy. W traktacie lizbońskim problem ten został uregulowany przez prawo państwa członkowskiego do jednostronnego zerwania umowy z UE bez żadnych sankcji prawnych czy finansowych.

Jedynym państwem, które wystąpiło ze struktur Unii Europejskiej, była Wielka Brytania.

Słownik