Przeczytaj

Dwanaście par nerwów czaszkowych wychodzi z mózgowia: dziesięć par z pnia mózgu i dwie pary z mózgu (nerwy węchowe i wzrokowe). Każda z par nerwów jest odpowiedzialna za określony zmysł lub funkcję ruchową.

Nerwy czaszkowe unerwiają okolice głowy i szyi, odpowiadając za odbiór wrażeń zmysłowych, pracę mięśni i funkcje wydzielnicze gruczołów, np. łzowych czy ślinowych. Jedynie nerw błędnynerw błędnynerw błędny wychodzi poza obręb głowy, unerwiając dodatkowo narządy wewnętrzne.

bg‑cyan

Podział nerwów czaszkowych ze względu na rodzaj budujących je włókien.

R1S2BYzOlA2zb1
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: [bold]Nerwy czaszkowe[/bold]
      • Elementy należące do kategorii [bold]Nerwy czaszkowe[/bold]
    • Nazwa kategorii: Nerwy czuciowe (doprowadzające, aferentne)
        • Elementy należące do kategorii Nerwy czuciowe (doprowadzające, aferentne)
      • Nazwa kategorii: I nerw węchowy
      • Nazwa kategorii: II nerw wzrokowy
      • Nazwa kategorii: VIII nerw przedsionkowo- ślimakowy
        • Koniec elementów należących do kategorii Nerwy czuciowe (doprowadzające, aferentne)
    • Nazwa kategorii: Nerwy ruchowe (odprowadzające, eferentne)
        • Elementy należące do kategorii Nerwy ruchowe (odprowadzające, eferentne)
      • Nazwa kategorii: III nerw okoruchowy
      • Nazwa kategorii: IV nerw bloczkowy
      • Nazwa kategorii: VI nerw odwodzący
      • Nazwa kategorii: XI nerw dodatkowy
      • Nazwa kategorii: XII nerw podjęzykowy
        • Koniec elementów należących do kategorii Nerwy ruchowe (odprowadzające, eferentne)
    • Nazwa kategorii: Nerwy mieszane (zawierają jednocześnie włókna czuciowe (aferentne) i włókna ruchowe (eferentne)
        • Elementy należące do kategorii Nerwy mieszane (zawierają jednocześnie włókna czuciowe (aferentne) i włókna ruchowe (eferentne)
      • Nazwa kategorii: V nerw trójdzielny
      • Nazwa kategorii: VII nerw twarzowy
      • Nazwa kategorii: IX nerw językowo- gardłowy
      • Nazwa kategorii: X nerw błędny
        • Koniec elementów należących do kategorii Nerwy mieszane (zawierają jednocześnie włókna czuciowe (aferentne) i włókna ruchowe (eferentne)
      Koniec elementów należących do kategorii [bold]Nerwy czaszkowe[/bold]

Nerwy czaszkowe dzielimy na nerwy czuciowenerwy czuciowenerwy czuciowe, ruchowenerwy ruchoweruchowe i mieszanenerwy mieszanemieszane, w zależności od tego jakie włókna zawierają (doprowadzające, odprowadzające czy oba te rodzaje). Z niektórymi nerwami czaszkowymi biegną również włókna układu autonomicznego – włókna przywspółczulnewłókna przywspółczulnewłókna przywspółczulne, które unerwiają niektóre organy i odpowiadają za ich funkcje autonomiczne, czyli reakcje niezależne od woli (np. odruch źreniczny).

Rro3sZ7Be641L
Film przedstawia ludzkie oko z powiększającą się i zmniejszającą źrenicą pod wpływem oświetlenia.
Mianem odruchu źrenicznego na światło określa się zmiany rozmiaru źrenicy oka ludzkiego, które następują w zależności od intensywności światła padającego na siatkówkę: średnica źrenicy zmniejsza się, gdy natężenie promieni świetlnych ulega nasileniu. Za odruch źreniczny odpowiadają: II nerw wzrokowy oraz III nerw okołoruchowy.
Źródło: Greyson Orlando, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/Rro3sZ7Be641L

Mianem odruchu źrenicznego na światło określa się zmiany rozmiaru źrenicy oka ludzkiego, które następują w zależności od intensywności światła padającego na siatkówkę: średnica źrenicy zmniejsza się, gdy natężenie promieni świetlnych ulega nasileniu. Za odruch źreniczny odpowiadają: II nerw wzrokowy oraz III nerw okołoruchowy.
Źródło: Greyson Orlando, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Film przedstawia ludzkie oko z powiększającą się i zmniejszającą źrenicą pod wpływem oświetlenia.

bg‑cyan

Lokalizacja nerwów czaszkowych

R10rhN3YVCQEf
Ilustracja przedstawia budowę mózgu, z zaznaczonymi i opisanymi poszczególnymi nerwami. Nerwy opisano od leżących w przedniej części mózgu do leżących w części centralnej i z tyłu mózgu: 1. I nerw węchowy , 2. II nerw wzrokowy , 3. III nerw okoruchowy , 4. IV nerw bloczkowy , 5. V nerw trójdzielny , 6. VI nerw odwodzący , 7. VII nerw twarzowy , 8. VIII nerw przedsionkowo-ślimakowy , 9. IX nerw językowo-gardłowy , 10. X nerw błędny, 11. XI nerw dodatkowy , 12. XII nerw podjęzykowy.
Nerwom czaszkowym przypisano cyfry rzymskie od I do XII
Źródło: Patrick J. Lynch, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 2.5.
bg‑cyan

Objawy uszkodzenia nerwów czaszkowych

Najbardziej charakterystyczne objawy uszkodzenia poszczególnych nerwów czaszkowych przedstawia poniższa tabela interaktywna.

I nerw węchowy

Utrata lub osłabienie węchu.

II nerw wzrokowy

Utrata lub osłabienie wzroku w jednym oku.

III nerw okoruchowy

Opadanie powieki górnej, zanik odruchu źrenicznego.

IV nerw bloczkowy

Podwójne widzenie.

V nerw trójdzielny

Zaburzenia czucia: uczucie drętwienia i mrowienia w obrębie twarzy; przesuwanie żuchwy w kierunku uszkodzenia nerwu podczas otwierania ust .

VI nerw odwodzący

Zez zbieżny.

VII nerw twarzowy

Porażenie mięśni mimicznych twarzy po stronie uszkodzonego nerwu (np. opadanie kącika ust, niemożność marszczenia czoła), zaburzenia odczuwania smaku.

VIII nerw przedsionkowo‑ślimakowy

Utrata lub osłabienie słuchu.

IX nerw językowo‑gardłowy

Zaburzenia odczuwania smaku, przełykania i artykulacji mowy.

X nerw błędny

Zaburzenia przełykania i artykulacji mowy (podobne objawy daje uszkodzenie nerwu IX, ponieważ oba te nerwy wspólnie unerwiają mięśnie podniebienia i gardła); zaburzenia regulacji autonomicznej narządów klatki piersiowej i jamy brzusznej (np. spadek tętna i ciśnienia krwi, nudności, wymioty).

XI nerw dodatkowy

Porażenie mięśni barków i mięśni mostkowo‑obojczykowo‑sutkowych skutkujące niemożnością unoszenia ramion, upośledzeniem ruchów głowy.

XII nerw podjęzykowy

Zaburzenia artykulacji mowy, „uciekanie” języka podczas jego wysuwania w stronę uszkodzenia nerwu.

Słownik

nerw błędny
nerw błędny

najdłuższy nerw czaszkowy (X) odchodzący od rdzenia przedłużonego i sięgający aż do jamy brzusznej; jest nerwem mieszanym unerwiającym czuciowo i ruchowo narządy wewnętrzne, m.in. żołądek, tchawicę

nerwy czuciowe
nerwy czuciowe

(doprowadzające, aferentne) zawierają włókna przebiegające w kierunku dośrodkowym - przewodzące impulsy nerwowe powstałe w receptorach narządów odbiorczych (wzroku, słuchu, smaku, bólu, dotyku) do ośrodkowego układu nerwowego

nerwy mieszane
nerwy mieszane

zawierają jednocześnie włókna czuciowe (aferentne) jak i włókna ruchowe (eferentne)

nerwy ruchowe
nerwy ruchowe

(odprowadzające, eferentne) zawierają włókna przebiegające w kierunku odśrodkowym - przewodzące informacje z ośrodkowego układu nerwowego do narządów wykonawczych: mięśni i gruczołów

włókna przywspółczulne
włókna przywspółczulne

włókna nerwowe wchodzące w skład autonomicznego układu nerwowego, który unerwia narządy wewnętrzne; większość z nich przebiega w nerwach układu somatycznego (np. z nerwami czaszkowymi - n. III, n. VII, n. IX, n. X)

Wprowadzenie
Grafika interaktywna