Współpraca regionalna jest określeniem obejmującym różne formy współdziałania państw w obrębie określonego regionu. Najczęściej odbywa się ona w ramach organizacji regionalnych powołanych dla takich celów jak np. zapewnienie pokoju, bezpieczeństwa, stabilizacji, rozwoju gospodarczego. Jeśli w jej ramach kraje budują ścisłe więzi, można mówić o integracji regionalnej. Organizacjami, które realizują współpracę regionalną, są m.in. Unia Afrykańska, OPA, OBWE, Rada Europy. Ograniczenie takiej formy współpracy do części regionu określa się mianem współpracy subregionalnej (np. CEFTA).

Współpraca międzynarodowa to również współpraca gmin, powiatów i województw, która może przyjąć formę np. partnerstwa miast i gmin (town‑twinning).

Obecnie partnerstwo miast wspiera projekty współpracy pomiędzy samorządami, mające na celu mobilizowanie obywateli na poziomie lokalnym i unijnym do angażowania się społecznego, politycznego oraz wolontariatu. Obejmuje ono np. wymianę doświadczeń samorządowych, wizyty mieszkańców oraz podejmowanie wspólnych inicjatyw w zakresie edukacji, kultury, sportu, turystyki czy gospodarki komunalnej.

W Europie występuje ponad 20 000 partnerstw między różnymi jednostkami samorządu, z czego blisko 4 000 nawiązały polskie miasta, gminy, powiaty i regiony. Współpraca partnerska jest jedną z najważniejszych dla Europejczyków możliwości spotkania twarzą w twarz, dzielenia się doświadczeniami codziennego życia i korzystania ze swojej wiedzy w różnych dziedzinach – począwszy od edukacji i kultury, na gospodarce skończywszy. Pomaga również w tworzeniu poczucia jedności europejskiej, umożliwia obywatelom rozmowy na ważne tematy w przyjaznej atmosferze, tworzy aktywne społeczeństwo europejskie.

Na dzień 1 stycznia 2019 r. z 940 miast w Polsce blisko 200 nawiązało bliższe kontakty z miejscowościami na świecie. Rekordzistami są: Kraków, który ma 22 miasta partnerskie, Łódź i Gdańsk – po 20. Niektóre miasta, jak np. Niemcza czy Ostróda, mają po jednym partnerstwie. Do tego trzeba doliczyć regionalną współpracę zagraniczną, której dobrym przykładem jest województwo kujawsko‑pomorskie. Podpisało ono umowy z 16 prowincjami, m.in. we Włoszech, w Kazachstanie, Chinach, Rosji i we Francji.

Indeks dolny Dane na podstawie: Miasta partnerskie – dlaczego warto współpracować, 23.04.2019, samorzad.infor.pl (dostęp 25.08.2021). Indeks dolny koniec_{Dane na podstawie: Miasta partnerskie – dlaczego warto współpracować, 23.04.2019, samorzad.infor.pl (dostęp 25.08.2021).}

Formą współpracy transgranicznejwspółpraca transgranicznawspółpracy transgranicznej (polegającej na współdziałaniu jednostek samorządu terytorialnego obszarów przygranicznych sąsiadujących ze sobą państw) na szczeblu regionalnym są euroregiony. W ramach tej współpracy podejmowane są działania służące rozwijaniu gospodarki, nauki i oświaty, kultury. Promuje się i ułatwia kontakty mieszkańców obszarów przygranicznych oraz występujących tam podmiotów gospodarczych. Euroregiony to stałe „struktury” obejmujące reprezentantów dwóch lub więcej państw położonych w swoim bliższym lub dalszym sąsiedztwie.

RfNzOAdY02ImF

Ilustracja przedstawia mapę Polski. Zaznaczono na niej Euroregiony na granicach Polski. Kolorami oznaczono obszary należące do euroregionów. Euroregion Bałtyk obejmuje Litwę, Łotwę, Polskę, Rosję i Szwecję. Euroregion Łyna-Ława obejmuje północną Polskę i Rosję. Euroregion Niemen obejmuje Polskę, Białoruś, Litwę. Euroregion Puszcza Białowieska obejmuje Polskę i Białoruś. Euroregion Bug obejmuje Polskę, Białoruś i Ukrainę. Euroregion Karpacki obejmuje Polskę, Słowację, Ukrainę, Węgry, Rumunię. Euroregion Tatry obejmuje Polskę i Słowację. Euroregion Beskidy Obejmuje Polskę, Czechy i Słowację. Euroregion Śląsk Cieszyński obejmuje Polskę i Czechy. Euroregion Silesia obejmuje Polskę i Czechy. Euroregion Glacensis obejmuje Polskę i Czechy. Euroregion Pradziad obejmuje Polskę i Czechy. Euroregion Nysa obejmuje Polskę, Niemcy, Czechy. Euroregion Sprewa-Nysa-Bóbr obejmuje Polskę i Niemcy. Euroregion Pro Europa Viadrina obejmuje Polskę i Niemcy. Euroregion Pomerania obejmuje Polskę i Niemcy. Na północy Polski są euroregiony: Bałtyk, Łyna-Ława, Pomerania. Na wschodzie Niemen, Bug, Karpacki; na południu Tatry, Beskidy, Silesia, Śląsk Cieszyński, Pradziad, Glacensis. Pozostałe euroregiony są na zachodzie Polski.

Jednym z przykładów współpracy polsko‑słowackiej w euroregionie Tatry są wspólne akcje ratunkowe i szkoleniowe podejmowane przez ratowników TOPR i Horskiej Służby. Współpraca polsko‑niemiecka w euroregionie Pro Europa Viadrina zaowocowała powstaniem Collegium Polonicum w Słubicach. Jego główne zadania wiążą się z pogłębianiem naukowej i kulturalnej współpracy mieszkańców terenów przygranicznych Polski i Niemiec.

Współpraca na poziomie regionalnym przejawia się w tworzeniu organizacji zrzeszających kraje położone w jednej części świata, a często sąsiadujące ze sobą. Dobrym przykładem jest tutaj Unia EuropejskaUnia EuropejskaUnia Europejska. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. zdeterminowało konieczność dostosowania podaży i popytu do rynku europejskiego. Już wcześniej doszło do konsolidacji i przejmowania firm przemysłu spożywczego przez inwestorów zagranicznych. Upadły małe przedsiębiorstwa, które miały trudności z rosnącą konkurencją. Nastąpiło ożywienie eksportu i poprawa pozycji polskich producentów żywności w UE. Wzrastające wymogi dotyczące jakości produkcji rolnej przyczyniły się do upadku najmniej wydajnych gospodarstw i wymusiły większy stopień specjalizacji oraz wzrost ich przeciętnej powierzchni.

Pozytywne aspekty przystąpienia Polski do Unii Europejskiej

• możliwość korzystania z tzw. czterech unijnych wolności: swobody przepływu towarów, usług, osób oraz kapitału,

• możliwość korzystania z funduszy unijnych, dzięki którym można realizować projekty infrastrukturalne, naukowe,

• wzrost znaczenia Polski na arenie międzynarodowej,

• przyjęcie unijnych standardów w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego oraz bezpieczeństwa,

• poprawa konkurencyjności polskich towarów na rynku europejskim,

• otrzymanie dodatkowych (poza NATO) gwarancji bezpieczeństwa kraju,

• dostęp do transgranicznej opieki medycznej,

• dostęp do nowych, sprawnych instrumentów prawnych.

RX4voOOI627vv

Na mapie Europy zaznaczono kraje w strefie euro, kandydujące do Unii Europejskiej oraz inne państwa Unii Europejskiej. W strefie euro są Finlandia, Niemcy, Holandia, Belgia, Luksemburg, Francja, Hiszpania, Portugalia, Włochy, Estonia, Łotwa, Słowenia, Austria, Słowacja, Grecja, Cypr. Państwa kandydujące do unii: Albania, Macedonia, Serbia, Czarnogóra, Turcja, Islandia. Inne państwa UE: Litwa, Polska, Czechy, Węgry, Chorwacja, Rumunia, Bułgaria, Szwecja, Dania.

Każde państwo będące członkiem Unii Europejskiej co pewien czas, w określonej kolejności (przez pół roku), przewodniczy posiedzeniom Rady Unii Europejskiej oraz reprezentuje ją na forum międzynarodowym. Okres ten nazywany jest prezydencją. Pierwsza prezydencja Polski przypadła na drugą połowę 2011 r.

Głównym założeniem integracji państw jest prowadzenie wspólnej polityki (np. militarnej, gospodarczej, geopolityki) w tych krajach. Integracja międzynarodowa przynosi zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki.

Szczególnym przykładem współpracy międzynarodowej jest NATO (Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego), zrzeszające głównie państwa w rejonie północnego Atlantyku. Głównym celem organizacji jest wspólna obrona krajów członkowskich w razie ewentualnego ataku ze strony państw spoza sojuszu. Współpraca gwarantuje bezpieczeństwo, sprzyja modernizacji, np. polskiej armii, ale również zobowiązuje do wspólnych działań, m.in. do uczestnictwa w operacjach wojskowych (np. w Iraku czy Afganistanie).

Podsumowanie

Postępujący proces globalizacji powoduje, że coraz więcej państw podejmuje współpracę w wielu dziedzinach na szczeblu np. krajowym lub regionalnym. Ogólnie współpraca odbywa się na trzech płaszczyznach: politycznej, militarnej i gospodarczej. Głównym celem współpracy politycznej jest integrowanie się narodów oraz prowadzenie wspólnej polityki wobec innych krajów. Cel współpracy militarnej to zapewnienie bezpieczeństwa państwom członkowskim, ale także działania prewencyjne, akcje rozjemcze i misje pokojowe. Natomiast współpraca gospodarcza ma za zadanie m.in. ułatwienie międzynarodowej wymiany handlowej, swobodny przepływ kapitału czy dostęp do technologii i zasobów, a tym samym pozwala na przyspieszony rozwój gospodarczy przekładający się następnie na wzrost jakości życia mieszkańców. Oprócz UE i NATO przykładami organizacji współpracy międzynarodowej, działającymi na terenie Europy, są jeszcze m.in. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, Rada Państw Morza Bałtyckiego, Rada Nordycka, Grupa Wyszehradzka, Rada Europy czy Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

Oprócz wyżej wymienionych organizacji rządowych można wyróżnić rozmaite organizacje pozarządowe działające w Europie, np.: Stowarzyszenie na rzecz Edukacji Nauczycieli w Europie, Stowarzyszenie Obywateli Europejskich, Centrum Badań ds. Kobiet Europejskich, Eurogrupę na rzecz Zwierząt. Współpraca międzynarodowa w skali regionalnej przynosi korzystne rezultaty w zakresie zwiększonego zasięgu działania czy np. możliwości rozwoju, finansowania działań.

W rzeczywistości każda forma współpracy międzynarodowej przynosi korzyści – daje możliwość bezpośredniego lub pośredniego wpływania na sytuację gospodarczą, polityczną i społeczną krajów, regionów. Sprawna współpraca między państwami przyczynia się do rozwiązywania lokalnych i globalnych problemów.

Słownik