Przeczytaj
Emocje – odczucia towarzyszące napędom
EmocjeEmocje są ukierunkowanymi, silnymi (świadomymi lub nieświadomymi) odczuciami o pozytywnym lub negatywnym charakterze, które poprzedzone są określonymi bodźcami. Można je zatem zdefiniować jako subiektywne odczucia psychiczne towarzyszące napędomnapędom.
Napęd to stan wzbudzenia ośrodkowego układu nerwowego, który ukierunkowuje działanie osobnika na zaspokojenie danej potrzeby biologicznej, czyli osiągnięcie kontaktu z bodźcem pozytywnym lub uchronienie się przed działaniem bodźca szkodliwego. Napędy wywołują u ludzi i zwierząt złożone zachowania prowadzące do zaspokajania potrzeb. W związku z tym, że emocje i napędy są ze sobą nierozerwalnie związane, często stosuje się wspólne określenie: zachowania napędowo‑emocjonalne. Wszystkie mechanizmy w obrębie ośrodkowego układu nerwowego kierujące tymi zachowaniami określa się jako motywacje, a bodźce wyzwalające napędy to bodźce motywacyjne.
-
Emocje można podzielić na dwie kategorie: pozytywne i negatywne. Charakter emocji oraz kierunek zachowania motywacyjnego (dążenie do kontaktu z bodźcem lub do jego unikania) są zazwyczaj silnie ze sobą powiązane.
-
Do podstawowych emocji pozytywnych zalicza się szczęście i zadowolenie.
-
Emocje o charakterze negatywnym to strach, lęk, złość i smutek.
Przejawy emocji
Pierwsze badania nad zachowaniami napędowo‑emocjonalnymi sugerowały, że emocje są konsekwencją zachodzących w organizmie reakcji wegetatywnych (takich jak zmiany ciśnienia tętniczego i częstotliwości pracy serca, pocenie się). Pogląd ten, zwany teorią trzewną, został jednak obalony w latach 20. ubiegłego wieku, kiedy okazało się, że zmiany czynności narządów wewnętrznych nie są przyczyną emocji, lecz ich przejawem.
O aktualnym stanie emocjonalnym organizmu można sądzić na podstawie fizjologicznychfizjologicznych i behawioralnych przejawów emocjibehawioralnych przejawów emocji.
-
Fizjologiczne przejawy emocji to wszelkiego rodzaju objawy wegetatywne towarzyszące stanom emocjonalnym, np. poziom ciśnienia tętniczego, częstość skurczów serca, szerokość źrenic, zwężenie lub rozszerzenie naczyń krwionośnych w skórze, a także częstość oddechów i zmiany stężenia hormonów we krwi.
-
Behawioralne przejawy emocji to charakterystyczne dla danego gatunku formy zachowania, takie jak: ucieczka, walka, znieruchomienie, pobudzenie ruchowe lub wydawanie określonych dźwięków (wokalizacja). Specyficznym przejawem behawioralnym emocji u ssaków naczelnych jest mimika, a u człowieka również śmiech i płacz.
Zachowania napędowo‑emocjonalne mogą ułatwiać percepcję sygnałów z otoczenia, poprzez ukierunkowanie na nie uwagi. Ponadto powodują, że do ośrodków ruchowych zostaje przekazana informacja o motywacyjnym charakterze bodźca (np. gdy sygnalizuje on zagrożenie).
Emocje u człowieka
W związku z tym, że człowiek dysponuje słownym systemem porozumiewania się, emocje u ludzi wyrażane są również w treści i formie wypowiedzi. Informacje o stanie emocjonalnym mogą być przekazywane innemu osobnikowi w celu zmiany jego aktualnego zachowania.
Zachowania napędowo‑emocjonalne u człowieka mają podobny charakter jak stany emocjonalne u zwierząt. Różnią się jednak znacznie wyższym i bogatszym stopniem zorganizowania i ekspresji.
Emocje u człowieka można podzielić na dwie podstawowe kategorie: pierwotnepierwotne i wtórnewtórne.
Słownik
charakterystyczne dla danego gatunku formy zachowania towarzyszące emocjom
ukierunkowane silne odczucia o pozytywnym lub negatywnym charakterze
emocje wspólne dla ludzi i zwierząt, np. strach, radość
emocje charakterystyczne jedynie dla człowieka, mające charakter społeczny, np. zażenowanie, poczucie winy, dążenie do wzbudzenia pozytywnych odczuć
objawy wegetatywne towarzyszące stanom emocjonalnym
stan wzbudzenia ośrodkowego układu nerwowego, który ukierunkowuje działanie osobnika na zaspokojenie określonej potrzeby biologicznej