Specjalna strefa ekonomiczna (SSE) to obszar stwarzający możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez inwestorów na preferencyjnych warunkach, co aktywizuje rozwój regionów, przyciąga nowe inwestycje, tworzy miejsca pracy i urozmaica strukturę przemysłu. Najstarszą SSE w Polsce jest Euro‑Park Mielec (1995).

W światowej gospodarce występują różne formy uprzywilejowanych stref gospodarczych:

• bezcłowe porty, gdzie towary wwożone i wywożone podlegają zwolnieniom z cełcłoceł, podatków importowych i pośrednich (np. w Hamburgu, Trieście);

• sklepy wolnocłowe, gdzie sprzedaż towarów wywożonych podlega zwolnieniom z ceł i podatków pośrednich (najczęściej na międzynarodowych lotniskach, promach, przejściach granicznych);

• wolne strefy bankowe, w których banki są zwolnione z kontroli dewizowej oraz utrzymywania określonego poziomu rezerw (np. w Londynie, Nowym Jorku, na Bahamach, w Luksemburgu);

• wolne strefy ubezpieczeniowe, w których towarzystwa ubezpieczeniowe są zwolnione z krajowych przepisów regulujących prowadzenie takiej działalności (np. w Londynie i Nowym Jorku);

• strefy eksportowe, gdzie firmy produkujące towary na eksport uzyskują zwolnienia z ceł, podatków bezpośrednich i pośrednich, a zagraniczne podmioty gospodarcze tam inwestujące mogą liczyć na uproszczenie procedur formalnoprawnych w kwestii zakupu ziemi, transferu zysków itp. (np. w Azji Południowej na Filipinach, w Indonezji, Malezji, Korei Południowej, a także w Brazylii, Egipcie i Meksyku);

• specjalne strefy ekonomiczne, gdzie podmioty podejmujące działalność gospodarczą mogą liczyć na zwolnienia z ceł, ulgi podatkowe, niskie czynsze dzierżawne, np. strefy chińskie, tworzone od 1978 r. jako enklawy wokół Hongkongu (m.in.: Xiamen, Shantou, Shenzhen, Zhuhai), amerykańskie, zakładane jeszcze w latach 30. i 40., m.in. w Nowym Jorku, Nowym Orleanie, Seattle, a także irlandzkie Shannon Free Zone – zarządzająca tą strefą firma International Ireland Development doradzała i pomagała przy utworzeniu specjalnej strefy ekonomicznej w Mielcu);

• parki nauki, parki technologiczne i technoparki zapewniające firmom inwestującym w rozwój nowoczesnych technologii ulgi podatkowe — rozwiązania takie zastosowano np. na Tajwanie i w Japonii; zapewniają one łatwiejszy dostęp do grantów i dotacji.

R1TweaxmjisD0

Na mapie Polski zaznaczono kolorowymi kropkami zarządzających obszarami specjalnych stref ekonomicznych. Pomorska SSE 9 punktów. Słupska SSE trzy punkty. Kostrzyńsko‑Słubicka SSE 9 punktów. Warmińsko‑Mazurska SSE 11 punktów. Suwalska SSE 4 punkty. Legnicka SSE 6 punktów. Wałbrzyska SSE 14 punktów. Kamiennogórska SSE 6 punktów. Łódzka SSE 14 punktów. SSE Starachowice 7 punktów. SSE Euro‑Park Mielec 6 punktów. Tarnobrzeska SSE (Euro‑Park Wisłosłan) 10 punktów. Katowicka SSE11 punktów. Krakowski Park Technologiczny 2 punkty.

Specjalne strefy ekonomiczne w Polsce są drugą próbą tworzenia takich obszarów w okresie transformacji. Wcześniej istniały Wolne Obszary Celne (WOC), które zostały zlikwidowane po stwierdzeniu przez NIK występowania tam licznych nieprawidłowości. Zachętą dla inwestorów są przewidziane w ustawie zwolnienia z podatków od nieruchomości i dochodowego od osób prawnych na 10 lat, a także ulgowe opodatkowanie w kolejnych 10 latach działalności i przyspieszona amortyzacja (aż do 4‑krotnego podwyższenia stawek amortyzacyjnych). Unia Europejska traktuje specjalne strefy ekonomiczne jako narzędzia polityki gospodarczej sprzeczne z zasadami tworzenia jednolitej przestrzeni gospodarczej i próbuje ograniczyć ich zasięg.

R3gVp1YXmRVA5

Na mapie Polski zaznaczono następujące miejscowości: Słupsk, Gdańsk, Olsztyn, Suwałki, Bydgoszcz, Kostrzyn, Łódź, Legnica, Kamienna Góra, Wałbrzych, Katowice, Kraków, Mielec, Tarnobrzeg, Starachowice.

Słownik