Przeczytaj

Czym jest opinia publiczna?

Napoleon Maksymy

Opinia publiczna jest niewidzialną i tajemniczą potęgą, której nic nie jest w stanie się oprzeć, nic nie jest od niej bardziej zmienne, bardziej nieokreślone i silniejsze. A przy tym, przy wszystkich swych kaprysach, jest ona znacznie częściej, niż się wydaje, prawdziwa, rozsądna, sprawiedliwa.”

napoleon Źródło: Napoleon, Maksymy, wybór Leopold Gluck, Monika Sękowska-Gluck, Warszawa 1983.

Opinią publicznąopinia publicznaOpinią publiczną nazywamy poglądy i postawy społeczeństwa, będące konsekwencją działań politycznych i społecznych podejmowanych przez przedstawicieli władzy. Dotyczy ona spraw ważnych z punktu widzenia społeczeństwa, często trudnych lub kontrowersyjnych. Jest też wyrażona publicznie przez społeczeństwo i odzwierciedla stan świadomości politycznej i społecznej panujący w danej zbiorowości. Trudno jest mówić o jakiejś stałości opinii publicznej. Społeczeństwo bardzo szybko potrafi zmienić zdanie, płynnie przechodząc od miłości do nienawiści. Dlatego badania opinii społecznej są prowadzone regularnie przez liczne wyspecjalizowane ośrodki badań opinii społecznej.

Badanie opinii publicznej

Rj0cRd113Vv2I1
Grafika przedstawia logo Centrum Badania Opinii Społecznej. Widoczny jest skrótowiec CBOS i pełna nazwa oraz trzy kolorowe pasy: czerwony, żółty i zielony.
Źródło: Centrum Badania Opinii Społecznej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Badaniem opinii publicznej zajmują się socjologowie zatrudnieni w ośrodkach badania opinii publicznej, np. Ośrodku Badania Opinii Publicznej czy Centrum Badania Opinii Społecznej. Wykorzystują oni w tym celu metody statystyczne, głównie w postaci przeprowadzanych sondaży opinii publicznej. By sondażsondażsondaż był przeprowadzony prawidłowo, należy wytypować losowo wybraną grupę respondentów, będących grupą reprezentatywną dla społeczeństwa, na których zostanie przeprowadzone badanie. Istotne jest też pytanie, na które respondenci będą odpowiadać.

Neil Postman Technopol. Triumf techniki nad kulturą

W miarę jak sondaże doskonalą swoje metody i zyskują coraz szerszy zasięg, rośnie nacisk na przywódców, by zrezygnowali z samodzielnego decydowania o czymkolwiek i podporządkowali się opiniom wyborców – niezależnie od tego, jak źle wyborcy owi byliby poinformowani i jak krótkowzroczne wydawaliby opinie.”

technopol Źródło: Neil Postman, Technopol. Triumf techniki nad kulturą, Warszawa 1995, s. 161–162.

Wpływ opinii publicznej na decyzje władz

Władze w państwie demokratycznym powinny liczyć się ze zdaniem reprezentowanym przez szeroko rozumianą opinię publiczną. Jest to istotne, jeśli rządzący zamierzają swoją władzę utrzymać po kolejnych wyborach. Wyborcy mogą bowiem pozbawić mandatów zaufania ignorujących ich włodarzy i wybrać inne osoby. Podobnie wygląda sytuacja z władzami na niższym poziomie – samorządu terytorialnego. Mieszkańcy jednostek samorządu terytorialnego (JST) mają bowiem bardzo duży wpływ na decyzje podejmowane przez władze lokalne. Pokazuje to poniższy wykres – mieszkańcy domagają się, by decyzje były podejmowane przy ich współudziale.

RvEZndkOsLjx61
Wykres przedstawia Rolę mieszkańców w podejmowaniu decyzji dotyczących polityki inwestycyjnej samorządu miasta w 2017 roku. 4.20% Wszystkie decyzje powinny być podejmowane przy współudziale mieszkańców. 77.50% Wszystkie strategiczne decyzje powinny być podejmowane przy współudziale mieszkańców. 9.90% Wszystkie strategiczne decyzje powinny być podejmowane wyłącznie przez władze samorządowe. 8.50% Nie mam opinii na ten temat.

Rola mieszkańców w podejmowaniu decyzji dotyczących polityki inwestycyjnej samorządu miasta. Zasadnicza część badań skierowanych do samorządów województwa śląskiego realizowana była w 2017 roku.

  • Label : Wszystkie decyzje powinny [br]być podejmowane [br]przy współudziale mieszkańców

    Value : 4,2%

  • Label : Wszystkie strategiczne [br]decyzje powinny być podejmowane [br]przy współudziale mieszkańców

    Value : 77,4%

  • Label : Wszystkie strategiczne [br]decyzje powinny być podejmowane [br]wyłącznie przez [br]władze samorządowe

    Value : 9,9%

  • Label : Nie mam opinii na ten temat

    Value : 8,5%

Oprac. na podst. Rola mieszkańców w podejmowaniu decyzji dotyczących polityki inwestycyjnej samorządu miasta, samorzad.pap.pl.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Przykładem są budżety obywatelskie, jakie w wielu gminach mogą ustalić ich mieszkańcy, wybierając inwestycje, które będą finansowane z pieniędzy samorządu. Tym samym wpływają na decyzje władz i osiągają zamierzony cel.

Partycypacja obywatelska

Wzorem do działań, gdy obywatele współdecydują przy podejmowaniu decyzji, jest drabina partycypacji obywatelskiejpartycypacja obywatelskapartycypacji obywatelskiej.

Drabina partycypacji

R1LtIle9z0ZEw
Ilustracja interaktywna przedstawia drabinę z czterema szczeblami. Pierwszy szczebel to brak informacji lub manipulacja. Drugi szczebel Informowanie. Trzeci szczebel Konsultowanie. Czwarty szczebel współdecydowanie/ współdziałanie. Opis szczebli: 1. Brak informacji lub manipulacja Oznacza to brak partycypacji. Władza nie dzieli się z mieszkańcami informacjami o planowanych działaniach, używa informacji do manipulowania opinią publiczną, podejmuje działania samodzielnie., 2. Informowanie To pierwszy stopień partycypacji. Działania władz polegają na informowaniu obywateli o podjętych przez nie decyzjach. Mieszkańców sprowadza się do roli biernych odbiorców. Nie istnieją mechanizmy aktywnego uczestniczenia społeczności lokalnych w podejmowaniu decyzji., 3. Konsultowanie To następny poziom partycypacji. Władza nie tylko informuje o planowanych działaniach, ale także pyta mieszkańców o ich zdanie, o opinie na temat planowanych działań, kierunków rozwoju. Obywatele stają się „doradcami” władzy. Niestety, ten poziom nie zapewnia jeszcze realnego wpływu na decyzje władz, które mogą wziąć pod uwagę opinie i pomysły obywateli, ale nie muszą., 4. Współdecydowanie / współdziałanie Decyzje podejmowane są wspólnie przez władzę i obywateli. Mieszkańcy mają realny wpływ na to, co dzieje się w ich społeczności. Władza przekazuje część swoich kompetencji obywatelom. Część działań realizowana jest przez grupy obywatelskie i organizacje pozarządowe, a rola władzy ogranicza się do monitorowania działań pod względem zgodności z istniejącym prawem.
Oprac. na podst. Zbigniew Mieruński, Partycypacja obywatelska a samorząd – ale o co chodzi? cz. 1, goldap.org.pl.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

opinia publiczna
opinia publiczna

(z fr. opinion publique); reakcja zbiorowości ludzkich na działania polityczne i społeczne; wyrażany publicznie stan świadomości tych zbiorowości; dotyczy spraw ważnych dla społeczeństwa, często kontrowersyjnych; jest zmienna, może ulegać zmianom w krótkim czasie

partycypacja obywatelska
partycypacja obywatelska

działania obywateli w ramach zarządzania demokratycznym państwem; założeniem partycypacji obywatelskiej jest możliwość rozwiązywania własnych problemów w porozumieniu z władzą państwową, a także to, że udział obywateli w zarządzaniu państwem nie kończy się na wyborach

sondaż
sondaż

badanie statystyczne, którego zadaniem jest estymacja zmiennych ilościowych oraz stworzenie zbioru danych jakościowych w próbie statystycznej, która dotyczy jakiejś populacji; sondaże badają postawy w różnych aspektach życia, np. w kwestii wyborów parlamentarnych

zachowanie polityczne
zachowanie polityczne

reakcja ludzi (jednostek, grup społecznych) na bodźce wywodzące się ze zjawisk i procesów politycznych

Wprowadzenie
Schemat