Związki kompleksowe są zbudowane z atomów (jonów) centralnychatom (jon) centralnyatomów (jonów) centralnych oraz połączonych z nimi wiązaniami koordynacyjnymi ligandówligandligandów. Ligand jest donorem (dawcą pary elektronowej), a jon centralny akceptorem (biorcą pary elektronowej) wiązania koordynacyjnego.

Zgodnie z teorią Lewisa, ligand jest zasadą, zaś jon centralny – kwasem Lewisa. Istotną cechą związków kompleksowych jest fakt, że ligandy i jon centralny mogą istnieć zarówno w postaci związanej (kompleksu)komplekspostaci związanej (kompleksu), jak i w postaci niezwiązanej. Pozwala to rozróżnić związki typu ${\text{HNO}}_3$, ${\text{SO}}_3$, gdzie czasami we wzorach elektronowych Lewisa postuluje się obecność „wiązań koordynacyjnych”, od typowych kompleksów ${\left[\text{Fe}{\left(\text{CN}\right)}_6\right]}^{4-}$, ${\left[\text{Cu}{\left({\text{NH}}_3\right)}_4\right]}^{2+}$ czy ${\left[\text{Ni}{\left({\text{H}}_2\text{O}\right)}_6\right]}^{2+}$. Ze względu na dużą różnorodność związków kompleksowych, ustalono jednoznaczne reguły, które pozwalają na wyznaczenie wzoru sumarycznego danego związku kompleksowego na podstawie jego nazwy systematycznej i odwrotnie.

Tworzenie nazwy systematycznej według tzw. systemu Stocka na podstawie wzoru sumarycznego

• Wymieniamy wszystkie występujące w związku ligandy w kolejności alfabetycznej ich nazw; jeżeli dany ligand występuje więcej niż raz, wówczas używamy liczebników zwielokrotniających (di-, tri-, tetra- itd.).

• Dodawanie końcówek:

  • w przypadku anionu, zapisuje się słowo „anion” oraz dodaje końcówkę „-anowy”;

  • w przypadku kationu, nie zapisuje się końcówki;

  • w przypadku kompleksu anionowego, dopisujemy końcówkę „–an” lub „–ian”, np. heksacyjanożelazian($\text{II}$);

  • w przypadku kompleksu kationowego, podaje się nazwę jonu centralnego w dopełniaczu – np. jon heksaakwamiedzi($\text{II}$);

  • w przypadku kompleksu obojętnego, nazwa atomu centralnego jest nieodmienna, nie dopisuje się końcówki – np. diaminadichloroplatyna($\text{II}$).

• Przy tworzeniu nazw związków kompleksowych według tzw. systemu Stocka, które zawierają ligandy o bardziej złożonej budowie (np. ligandy chelatoweligand chelatowyligandy chelatowe), stosuje się przedrostki zwielokrotniające bis-, tris-, tetrakis- (zamiast standardowych di-, tri-, tetra-), a nazwę całego liganda ujmuje się w nawiasy, jak np. bis(etylenodiamina).

Tworzenie wzoru sumarycznego na podstawie nazwy systematycznej według tzw. systemu Stocka

• Otwieramy nawias kwadratowy, w którym zapisujemy symbol jonu centralnego.

• Wypisujemy wzory ligandów w kolejności alfabetycznej pierwszych liter wzoru. Wzory ligandów złożonych, czyli zawierających więcej niż jeden atom, ujmujemy w nawiasy nawet wówczas, gdy jest tylko jeden taki ligand w kompleksie.

• Wzór sumaryczny jonu kompleksowego kończymy kwadratowym nawiasem.

• Dopisujemy symbole jonów związanych z jonem kompleksowym: w przypadku jonów dodatnich, zapisujemy je przed symbolem jonu kompleksowego, a w przypadku anionów – po symbolu jonu kompleksowego.

Słownik

Bibliografia

Bielański A., Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa $1997$ i wyd. następne.