Ruchy społeczne i ich rodzaje

Ruchem społecznym jest forma spontanicznego działania zbiorowości społecznej, której cel jest często połączony ze zmianą społecznązmiana społecznazmianą społeczną. Ruchy społeczne we współczesnym świecie są bardzo różnorodne. W socjologii istnieje wiele ich podziałów:

R115gQkkSjqOZ1
Mapa myśli. Lista elementów: Nazwa kategorii: [bold]ruchy[br] społeczne[/] Elementy należące do kategorii [bold]ruchy[br] społeczne[/] Nazwa kategorii: ze względu[br] na metody[br] działania Elementy należące do kategorii ze względu[br] na metody[br] działania Nazwa kategorii: pokojowe[br] (nieużywające[br] przemocy) Elementy należące do kategorii pokojowe[br] (nieużywające[br] przemocy) Nazwa kategorii: ruch praw[br] obywatelskich Nazwa kategorii: NSZZ „Solidarność” Koniec elementów należących do kategorii pokojowe[br] (nieużywające[br] przemocy) Nazwa kategorii: używające przemocy,[br] posługujące się[br] nawet metodami [br]terrorystycznymi Elementy należące do kategorii używające przemocy,[br] posługujące się[br] nawet metodami [br]terrorystycznymi Nazwa kategorii: Al-Kaida Nazwa kategorii: Czerwone[br] BrygadyKoniec elementów należących do kategorii używające przemocy,[br] posługujące się[br] nawet metodami [br]terrorystycznymi Koniec elementów należących do kategorii ze względu[br] na metody[br] działania Nazwa kategorii: ze względu[br]na czas powstania Elementy należące do kategorii ze względu[br]na czas powstania Nazwa kategorii: [bold]stare[/][br] powstały dawniej, nawet[br] w XVII w.; koncentrowały[br] się na walce o interesy[br] konkretnych grup i klas[br] społ., np. chłopów,[br] protestantów Nazwa kategorii: [bold]nowe[/][br] powstałe w II poł. XX w.;[br] mają charakter[br] uniwersalny; skupiają[br] członków z różnych klas[br] społ.; ich cel to zmiana [br]dotycząca wszystkich[br] ludzi, np. ochrona[br] środowiska[br] naturalnego Koniec elementów należących do kategorii ze względu[br]na czas powstania Nazwa kategorii: ze względu[br] na zmianę Elementy należące do kategorii ze względu[br] na zmianę Nazwa kategorii: [bold]reformatorskie[/][br] zbiorowość społeczna[br] wyraża niepokój, ale nie [br]zagraża ładowi społ.,[br] a przywódcy używają[br]mediów do propagowania [br]swoich idei i strategii[br] działania; ruchy te [br]często przyjmują [br]formalne struktury Nazwa kategorii: [bold]rewolucyjne[/][br]bardziej radykalne[br] od reformatorskich; [br]obejmują szersze masy społ.,[br] które zostały zmotywowane[br] do działania, bo poruszane[br] sprawy dotyczą ich kwestii[br] życiowych, np. ruchy[br] narodowowyzwoleńcze Nazwa kategorii: [bold]ekspansywne[/][br] rozwijające się pod[br] wpływem ludzkich emocji;[br] powstają zwykle wokół [br]osoby z charyzmą; przez[br] propagowanie idei [br]zjednują sobie sympatyków[br] i stają się z czasem [br]ruchem, zazwyczaj [br]nonkonformistycznym Koniec elementów należących do kategorii ze względu[br] na zmianę Nazwa kategorii: ze względu[br]na typ[br] wprowadzanych[br]zmian Elementy należące do kategorii ze względu[br]na typ[br] wprowadzanych[br]zmian Nazwa kategorii: [bold]reformatorskie[/][br]mające na celu[br] wprowadzenie zmian[br] w prawie lub[br] norm społecznych Elementy należące do kategorii [bold]reformatorskie[/][br]mające na celu[br] wprowadzenie zmian[br] w prawie lub[br] norm społecznych Nazwa kategorii: związki [br]zawodowe Nazwa kategorii: ruchy[br] ekologiczne Nazwa kategorii: ruchy aborcyjne[br] i pro-life Koniec elementów należących do kategorii [bold]reformatorskie[/][br]mające na celu[br] wprowadzenie zmian[br] w prawie lub[br] norm społecznych Nazwa kategorii: [bold]radykalne]/][br]mają na celu [br]fundamentalne zmiany[br] dotyczące danego[br] społeczeństwa Elementy należące do kategorii [bold]radykalne]/][br]mają na celu [br]fundamentalne zmiany[br] dotyczące danego[br] społeczeństwa Nazwa kategorii: ruch[br] praw[br] obywatelskich Nazwa kategorii: NSZZ „Solidarność” Koniec elementów należących do kategorii [bold]radykalne]/][br]mają na celu [br]fundamentalne zmiany[br] dotyczące danego[br] społeczeństwa Koniec elementów należących do kategorii ze względu[br]na typ[br] wprowadzanych[br]zmian Koniec elementów należących do kategorii [bold]ruchy[br] społeczne[/]
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Formy obywatelskiego sprzeciwu

Większość ruchów obywatelskiego sprzeciwu posługuje się metodami walki bez użycia siły. Można wśród nich wymienić:

  • petycje i listy otwarte;

  • strajki, w tym strajki głodowe;

  • odmowę współdziałania;

  • demonstracje;

  • bojkoty;

  • marsze;

  • ostracyzm;

  • odmowę płacenia podatków;

  • blokady;

  • okupację;

  • sabotaż;

  • strajk włoski;

  • odmowę odbycia służby wojskowej;

  • zakładanie obozów na terenach, gdzie prowadzona jest sporna działalność.

Obecnie ruchy obywatelskiego sprzeciwu działają też w rzeczywistości wirtualnej (internecie). Wśród działań tam podejmowanych można wyróżnić:

  • publikowanie tekstów i zdjęć satyrycznych;

  • upowszechnianie memów;

  • kopiowanie plików z pominięciem praw autorskich na znak sprzeciwu wobec opłat dystrybutorskich;

  • publikację filmów krytykujących działania władz bądź zwracających uwagę na jakiś problem.

Jednak nie wszystkie z tych metod władze uznają za legalne. Działacze ruchów muszą więc liczyć się z konsekwencjami prawnymi podejmowanych inicjatyw.

RhjPpnnyXliFB
Blokada mostu Blackfriars w Londynie, 17 listopada 2018 r. zorganizowana przez Extinction Rebelion – ruch, który przez obywatelskie nieposłuszeństwo próbuje wymusić na rządach działania zapobiegające antropogenicznym zmianom klimatu i ich konsekwencjom.
Źródło: Julia Hawkins, licencja: CC BY 2.0.

Przykłady działań ruchów obywatelskiego sprzeciwu

Akcje sit in w latach 60. XX w. w Stanach Zjednoczonych w ramach ruchu praw obywatelskich

Afroamerykanie zajmowali miejsca dla osób białych w lokalach gastronomicznych, sprzeciwiając się segregacji rasowej. Podobne akcje podejmowali także w innych miejscach, gdzie obowiązywały przepisy segregacji rasowej, np. na dworcach autobusowych.

Sprzeciw pacyfistów wobec udziału Stanów Zjednoczonych w wojnie w Wietnamie

Demonstracje antywojenne z transparentami „Make love, not war” doprowadziły do wycofania się USA z tej – jak mówili pacyfiści – „brudnej i imperialistycznej walki”.

Poparcie społeczeństwa polskiego dla „Solidarności” w okresie stanu wojennego

Wówczas, wbrew prawu i narażając się na konsekwencje, ludzie nosili publicznie znaczki zdelegalizowanej „Solidarności”.

Protest przeciwko budowie autostrady biegnącej przez górę św. Anny w latach 90. XX w. w Polsce

Ekolodzy sprzeciwili się budowie drogi biegnącej przez środek Parku Krajobrazowego Góra Św. Anny i niszczącego wzniesienie zwane Perłą Śląska. Z budowy zostali usunięci siłą przez ochroniarzy wynajętych przez firmy budujące autostradę.

Protest przeciw budowie obwodnicy Augustowa – obrona Doliny Rospudy

W 1998 r. przedstawiono projekt budowy obwodnicy Augustowa, która miała przechodzić przez środek rezerwatu Dolina Rospudy. Wszelkie sprzeciwy ekologów i rolników zostały odrzucone. W wyniku tego zawiązano międzynarodową Koalicję na rzecz Ratowania Doliny Rospudy. W październiku 2009 r. Rada Ministrów zmieniła przebieg dróg ekspresowych i autostrad tak, aby omijały one obszary cenne przyrodniczo.

Słownik

emancypacja
emancypacja

wyzwolenie grupy społecznej, zrównanie w prawach

obywatelskie nieposłuszeństwo
obywatelskie nieposłuszeństwo

działania będące publiczną niesubordynacją, których celem jest zmiana prawa lub decyzji władz, mogące przez rządzących być odebrane za nielegalne lub sporne z punktu widzenia prawa

ruch społeczny
ruch społeczny

forma spontanicznego działania zbiorowości społecznej mająca osiągnąć określony cel często połączony ze zmianą społeczną

zmiana społeczna
zmiana społeczna

różnica między sytuacją grupy, zbiorowości czy stanu społecznego w jednym momencie a sytuacją w innym momencie