Przeczytaj

Biografia

R1XCpElGHyLWW1

Ilustracja interaktywna przedstawia pomnik. Ukazany jest dojrzały mężczyzna w todze, który siedzi. Trzyma w lewej dłoni i na kolanach zwój papieru. Mężczyzna ma bujne włosy i gęstą brodę. Opis punktów znajdujących się na ilustracji. 1. Arystoteles urodził się w 384 r. p.n.e. w Stagirze, mieście położonym w północnej Grecji, na Półwyspie Trackim. W 367 r. p.n.e. przeniósł się do Aten i w wieku 17 lat wstąpił do Akademii Platońskiej. Przebywał w niej kolejnych 20 lat, z biegiem czasu stając się wybitnym uczniem, potem badaczem i nauczycielem. Początkowo znajdował się pod silnym wpływem Platona i jego nauki, ale z czasem usamodzielnił się intelektualnie., 2. Po śmierci Platona Arystoteles opuścił Akademię i zaczął podróżować. W 342 r. p.n.e. Filip Macedoński zaproponował mu funkcję nauczyciela jego syna Aleksandra, później zwanego Wielkim. Filozof przyjął propozycję, zaznajamiając przyszłego króla głównie z literaturą, historią i geografią. Edukacja została zakończona, gdy Aleksander w 366 r. p.n.e. objął tron po ojcu., 3. Arystoteles, przekonawszy się, że jego uczeń nie spełni pokładanych w nim nadziei na to, by stać się pokojowym władcą wszystkich państw helleńskich, powrócił do Aten i bez reszty oddał się pracy naukowej. Nieopodal świątyni Apollina Likejosa założył szkołę, nazwaną Likejon (od miejsca jej powstania). Szkoła była swego rodzaju instytutem badań naukowych, poświęconych zagadnieniom humanistycznym i przyrodoznawczym, których celem było zebranie możliwie całościowej wiedzy o świecie. Badania prowadziły wyspecjalizowane zespoły naukowców. Do dyspozycji mieli oni sale wykładowe, bibliotekę, zbiory materiałów i pomocy naukowych., 4. Arystoteles kierował szkołą aż do 323 r. p.n.e., czyli do nagłej śmierci Aleksandra Wielkiego, kiedy to w Atenach zapanowały nastroje antymacedońskie. Filozof, posądzany o sympatie promacedońskie, a w końcu oskarżony o bezbożność, musiał opuścić Ateny. Przeniósł się do Chalkis na wyspie Eubei i tam zmarł po kilku miesiącach w wieku 63 lat.

Rzeźba z brązu przedstawiająca Arystotelesa.

Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Zagadnienia polityczne

Arystoteles badał systemy polityczne - nie takie, jakie powinny istnieć, tylko takie, jakie rzeczywiście istnieją, czego dowodem przypisywany mu fragment dzieła Ustrój polityczny Aten. Człowiek bowiem – według jego słynnej maksymy – z natury jest istotą społeczną i polityczną (zoom politikon), stworzoną do tego, by żyć we wspólnocie i państwie.

R1U4QwOrSl2in

Zdjęcie przedstawia pejzaż górski. Ukazane są masywy porośnięte trawą. Na szczycie jednego z nich znajduje się stojący człowiek. Poniżej gór zgromadzone są chmury. Na horyzoncie ukazane jest zachodzące słońce. — Maksyma Arystotelesa brzmi: *ánthropos phýsei politikón zóon* – czyli człowiek jest zwierzęciem politycznym. Czy słowa te można odnieść do współczesnych czasów?
Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Także mowa świadczy o tym, że człowiek jest nastawiony na życie we wspólnocie, która ustala zasady swego funkcjonowania poprzez porozumienie osiągane w dialogu.

R1JG4CaNlV64q1

Grafika przedstawia białe pióro na błękitnym tle. Na piórze znajdują się zarysy sylwetek lecących ptaków. Przed piórem znajdują się lecące, białe ptaki. — „Państwo – powiadał Arystoteles – jest wspólnotą ludzi wolnych”.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Celem państwa jest najwyższe dobro społeczne, czyli zapewnienie szczęścia wszystkim obywatelom. Staje się to możliwe, gdy polis liczy się z naturalnymi potrzebami jednostek, czyli zachowana zostaje własność prywatna oraz życie rodzinne. Należy jednak dodać, że prawo do wolności nie dotyczyło kobiet, dopuszczalne było też niewolnictwo. Inne ważne warunki poprawnego funkcjonowania państwa to: dobre prawa, troska o wychowanie i edukację.

Państwo, według Arystotelesa, powstawało wskutek łączenia się mniejszych wspólnot w większe, najpierw w pary (kobieta i mężczyzna, rodzic i dziecko, pan i niewolnik), potem we wspólnoty domowe, które tworzą gminę i na samym końcu powstaje polis. Dopiero państwo jest w stanie zagwarantować zaspokojenie wszystkich podstawowych potrzeb ludzkich i zapewnić gospodarczą samowystarczalność, czyli tzw. autarkięautarkiaautarkię.

Trzy właściwe i trzy zwyrodniałe formy ustrojowe

R5lZ4cV0I1e1z1

Ilustracja przedstawia dwóch mężczyzn w togach. Mężczyzna po prawej stronie siedzi, opiera głowę o prawą rękę, słucha mężczyzny, który jest obok. Mężczyzna po lewej siedzi niżej od mężczyzny po prawej. Trzyma w lewej ręce zwój papieru, prawą ma wyciągniętą w stronę drugiego mężczyzny. Mówi. — Jean Leon Gerome Ferris, Arystoteles nauczający Aleksandra Macedońskiego, 1895 r.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Na podstawie obserwacji i badań Arystoteles doszedł do przekonania, że istnieją trzy podstawowe formy ustrojowe, w zależności od tego, czy władzę sprawuje jeden człowiek, kilku czy też wszyscy. Każdy taki ustrój występuje w wariancie właściwym i zwyrodniałym, i tak:

monarchia (królestwo rządzone przez światłego władcę) może zamienić się w tyranię (rządy złego, despotycznego władcy),
arystokracja (rządy elity intelektualnej i moralnej) w oligarchię (rządy małej, powiązanej ze sobą grupy społecznej),
politeja (rządy władz zwierzchnich obieranych na pewien czas) w demokrację (rządy ludu).

Arystoteles nie wyróżniał w sposób szczególny żadnego ustroju, z teoretycznego punktu widzenia najwłaściwsza byłaby monarchia, lecz względy praktyczne przemawiały raczej za politeją, która wspierała się na stanie średnim i zapewniała najsprawiedliwszy rozdział dóbr. Wyjaśnić należy jeszcze negatywną ocenę demokracji. Otóż filozof miał na myśli zwyrodniałą formę tego ustroju, noszącą nazwę ochlokracji, kiedy to władzę sprawuje podatny na demagogiędemagogiademagogię tłum.

Słownik

autarkia

(gr. autarkeja – samowystarczalność, wystarczanie samemu sobie) termin oznaczający skrajną samowystarczalność i autonomię

demagogia

(gr. dēmagōgia – kierowanie ludem) sposób pozyskiwania zwolenników polegający na odwoływaniu się do ich emocji, oczekiwań i na składaniu nierealnych obietnic

Wprowadzenie

Audiobook

Biografia

Zagadnienia polityczne

Trzy właściwe i trzy zwyrodniałe formy ustrojowe

Słownik